Akureyri


Akureyri - 20.11.2014, Qupperneq 10

Akureyri - 20.11.2014, Qupperneq 10
10 43. tölublað 4. árgangur 20. nóvember 2014 Telur að gosmengunin hafi haft áhrif á rjúpnaveiði „Það á að leyfa miklu fleiri veiði- daga. Ég þekki marga sem nánast skutu ekki einn einasta fugl þrátt fyrir ítrekaðar tilraunir. Þar spilar margt inn í, það eru of fáir dagar til veiða, óhagstætt tíðarfar og svo er ég viss um að gasmengunin frá eldgosinu norðan Vatnajökuls spil- ar inn í þetta og hefur orðið til þess aðð rjúpan flýr mengunina,“ segir einn kunnasti veiðimaður landsins, Jónas Þór Hallgrímsson á Húsavík. Fyrirkomulag rjúpnaveiða hefur sætt gagnrýni í ár. Í október árið 2013 fagnaði Umhverfisstofnun því að umhverfisráðherra auglýsti í stjórnartíðindum þriggja ára veiði- tímaáætlun. Umhverfisstofnun hélt þá fram að verulegt óhagræði hefði fylgt eldra fyrirkomulaginu. Samkvæmt ákvörðun ráðherra er rjúpnaveiði leyfð fjórar þriggja daga helgar, föstudag, laugardag og sunnudag árin 2013-2015. Mið- árinu er sem sagt lokið. Ráðlögð rjúpnaveiði í ár var 48.000 fugl- ar en veiðimenn telja ólíklegt að veiðin hafi numið nema broti af því hámarki. Frá því að rjúpnaveiðar hófust að nýju árið 2005 hafa rjúpnaveiði- menn verið virkir þátttakendur í að draga úr veiðum á rjúpu í því skyni að vernda stofninn. „Ljóst er að allir að þurfa að leggjast á eitt, svo hægt sé að tryggja sjálfbæra nýtingu rjúpnastofnsins,“ segir í opinberum gögnum. Nú er síðasta veiðihelgi þessa árs að baki og lýsa rjúpnaveiðimenn óánægju sinni með fyrirkomulagið. Viðmælendur blaðsins segja að ábati veiðanna sé hrein tilviljun, þar sem gæftir ráð- ist mjög af tíðarfari sem veiðimenn eru sammála um að hafi verið frem- ur óhagstætt í ár. Vætutíð og vindar hafi sett mark sitt á rjúpnagöngur og þegar snjór sé lítill sem enginn haldi rjúpan sig oft hátt uppi. Fyr- ir vikið séu vísbendingar um að óvenju lítið hafi veiðst af fugli í ár. Minna en tölur um stofnstærð rjúp- unnar gefi tilefni til. Versti mánuðurinn til veiða „Nóvember er versti mánuðurinn til veiða, nóvemberveðrið er oft ekki gott til að ganga til rjúpu, a.m.k. háttar þannig til hér fyrir norð- an,“ segir hinn mývetnski Jónas Þór Hallgrímsson skotveiðimaður sem býr á Húsavík. Hann er í hópi þeirra sem gagnrýna núverandi fyr- irkomulag. Hann telur til bóta að annað hvort hafa veiðitímann fyrr eða seinna. „Þegar er óhagstætt tíðarfar eins og þetta árið verða rjúpnadagarnir allt of fáir.“ Matarmenning á undanhaldi Jónas Þór segir að tölur um stofn- stærð sýni að nóg sé til af rjúpu til nýtingar. Sölubann á rjúpu sé hárrétt stefna af hálfu yfirvalda en hitt gangi ekki að bjóða aðeins upp á 12 veiðidaga. Jónas bendir á að fyrirkomulag veiðanna bjóði þeirri hættu heim að hin gamla hefð Íslendinga að hafa rjúpur á jólum deyi senn út, e.t.v. fyrir utan örfá heimili „hörðustu veiðimanna“. Menningarlegt rof milli kynslóða kunni að vera í uppsiglingu. „Það er alveg ljóst að það borðar enginn íslenska rjúpu á jólunum nema rjúpa sé í boði. Nú orðið er þetta aðallega gamalt fólk sem sækist eftir henni, því það er svo erfitt að verða sér út um rjúpu. Gamla fólkið deyr. Niðurstaðan verður að enginn mun borða rjúpu á jólunum í fram- tíðinni – ekki að óbreyttu,“ segir Jónas Þór. Sjalfur segir veiðimaðurinn að honum hafi gengið sæmilega miðað við suma aðra að ná rjúpu þennan veturinn, síðasta helgi hafi ver- ið gæftadrjúg. Jónas Þór veiðir að jafnaði í Búrfellshrauni austan Mý- vatnssveitar þar sem veiði er lok- uð öðrum en landeigendum. Hann segist þekkja marga sem gengu og fengu varla fugl. Einnig sé mismun- andi hvort það henti fólki að ganga til rjúpna þegar allt tímabilið eigi sér stað í sömu fjórum vikunum. Hann spyr sem dæmi hvers sjó- menn eigi að gjalda sem e.t.v. séu í mánaðarlöngum úthöldum akkúrat meðan veiðitíminn stendur yfir. Flýgur í kaffi til Grænlands! Fleira hefur áhrif á stofnstærð rjúpu en skotvopn að mati Jónas- ar Þórs. Sem dæmi geti vel verið að gasmengunin frá eldgosinu í Holuhrauni hafi haft meiri áhrif á dræma rjúpnaveiði þennan vetur- inn en fólk geri sér grein fyrir. „Það er ekki ólíklegt að rjúpan hafi flúið mengunina, við mennirnir myndum gera það ef okkur liði illa. Við sáum það í haust að á sumum svæðum hvarf gæsin þegar eldgosið byrj- aði. Þá berast líka fréttir af því að mýs hafi drepist úr gaseitrun á Suðurlandi. Rjúpur eru fuglar sem hafast við alveg niður við jörðina í dældum og dokkum. Þar getur orðið mikil loftmengun. En rjúpan er líka góður flugfugl, svo góður að ekki einu sinni fálkinn nær henni á flugi. Ég sé alveg fyrir mér að rjúp- unni geti dottið í hug að fljúga „í kaffi“ til Grænlands ef hún lendir í loftmengun. Að hún hafi fært sig til vegna eldgossins. En hún skilar sér örugglega til baka.“ Þegar blaðamaður spyr hvaða veiðifyrirkomulag nafni þjóð- skáldsins okkar myndi leggja til ef Jónas Hallgrímsson væri um- hverfisráðherra á Íslandi í einn dag, svarar kappinn: „Það þarf að lengja tímabilið í að minnsta kosti átta helgar. Tvöfalda veiðidagana. Hafa 24 daga í stað 12 núna.“ Sumir svindla og okra Akureyri Vikublað heyrði í fleiri rjúpnaveiðimönnum. Þeir reyndust ófúsir að gagnrýna málaflokkinn undir nafni en margir virðast sam- mála Jónasi Þór. Veiðimenn vilja fleiri veiðidaga. Mönnum ber einnig saman um að sölubann sé ekki í öll- um tilvikum virt. Tvær óskyldar heimildir halda fram að vegna þess hve lítið framboð sé af rjúpu sjái sumir sér leik á borði og selji hvern fugl á allt að 5.000 krónur stykkið þessa dagana. Þetta sé hægt í ljósi ójafnvægis milli framboðs og eft- irsurnar. Ef veiðifyrirkomulag væri með öðrum hætti veiddist meira af fugli án þess að það kæmi nið- ur á stofnstærð. Eðlilegt verð fyrir rjúpu sé e.t.v. um 2.000 krónur ef sala á henni væri leyfð til ættingja og vina. Skorturinn á henni spenni upp svarta markaðinn. Margir nefna einnig að fálkar, tófur og mávar höggvi töluvert í rjúpnastofninn. „Refurinn er svakalegur í að drepa rjúpuna, það flæðir tófa út um allt og hún étur mikið af rjúpu,“ segir einn viðmæl- enda blaðsins. -BÞ ÓHRÆSIÐ! Þótt mörgum þyki rjúpan herramanssmatur og að á sumum heimilum þyki engin jól án þess að rjúpnailmur fyllli vitin er rjúpan líka fugl sem mörgum þykir saklaus og fagur, fugl sem fólk hefur tilfinningar til. Í tilefni af degi íslenskrar tungu sem haldinn var hátíðlegur síðastliðinn sunnudag birtir Akureyri Vikublað hér Óhræsið!, þekktasta ljóð Íslands um rjúpuna. Höfundur er skáldið Jónas Hallgrímsson. Ekki sá Jónas Hallgrímsson sem rætt er við hér í opnunni en báðir deila þeir nafnar þeirri skoðun að vargur hafi töluverð áhrif á stofnstærð rjúpunnar. Ein er upp til fjalla, yli húsa fjær, út um hamrahjalla, hvít með loðnar tær, brýst í bjargarleysi, ber því hyggju gljúpa, á sér ekkert hreysi útibarin rjúpa. Valur er á veiðum, vargur í fuglahjörð, veifar vængjum breiðum, vofir yfir jörð; otar augum skjótum yfir hlíð, og lítur kind, sem köldum fótum krafsar snjó og bítur. Rjúpa ræður að lyngi – raun er létt um sinn – skýst í skafrenningi skjót í krafsturinn, tínir, mjöllu mærri, mola, sem af borði hrjóta kind hjá kærri, kvakar þakkarorði. Valur í vígahuga varpar sér á teig, eins og fiskifluga fyrst úr löngum sveig hnitar hringa marga; hnýfill er að bíta; nú er bágt til bjarga, blessuð rjúpan hvíta! Elting ill er hafin, yfir skyggir él, rjúpan vanda vafin veit sér búið hel; eins og álmur gjalli, örskot veginn mæli, fleygist hún úr fjalli að fá sér eitthvert hæli. Mædd á manna besta miskunn loks hún flaug, inn um gluggann gesta guðs í nafni smaug – úti garmar geltu, gólið hrein í valnum – kastar hún sér í keltu konunnar í dalnum. Gæðakonan góða grípur fegin við dýri dauðamóða – dregur háls úr lið; plokkar, pils upp brýtur, pott á hlóðir setur, segir happ þeim hlýtur, og horaða rjúpu étur. Jónas Hallgrímsson Jónas Þór Hallgrímsson rekur skotvopnafyrirtækið Hlað á Húsavík. Hann segir að þeir sem borði rjúpu á jólum séu að breytast í síðasta móhíkanann. Mynd: Skarpur á Húsavík. Rándýr jólamatur. Völundur

x

Akureyri

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Akureyri
https://timarit.is/publication/1079

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.