Frjáls verslun


Frjáls verslun - 01.09.2012, Síða 19

Frjáls verslun - 01.09.2012, Síða 19
Í stuttu máli heimila skuldi ekki í eigin húsnæði og styrkir sá hópur meðaltal eiginfjár heimilanna. Undirstrikar það líka hversu lítið eigið fé mörg heimili hafa í eignum sínum og hversu við kvæmur sá hópur er fyrir viðvarandi verð ­ bólgu – en spáð er að hún fari ekki undir 5% á næstu árum. 13 milljóNir út um gluggaNN Fjölskylda, sem keypti íbúð árið 2007 á 40 milljónir króna og lagði fram 16 milljónir í formi eiginfjár með því að selja gömlu íbúðina og tók 24 milljónir í verðtryggt lán hjá Íbúða lána­ sjóði, á sáralítið í íbúðinni núna. 16 millj óna eigið fé fjölskyldunnar í húsnæðinu er nánast horfið. Verðtryggða lánið stendur núna í um 35 milljónum. Verð íbúðarinnar lækkaði veru ­ lega eftir hrun en hefur slefast upp vegna aukins framboðs af peningum á innanlands- markaði og líklegast fengjust um 38 milljónir fyrir íbúðina núna ef um góða eign er að ræða, þ.e. eigið fé gæti legið á bilinu tvær til þrjár milljónir. Þessi fjölskylda glímir við tvenns konar vanda; greiðsluvanda af stökkbreyttu, verðtryggðu láni og eiginfjárvanda; eigið féð er svo til gufað upp og fjölskyldan getur sig hvergi hreyft. 16 milljóna eigið fé að mestu farið út um gluggann, en milljónirnar rötuðu að vísu til lánardrottna; Íbúðalánasjóðs, líf­ eyrissjóða og banka. Þegar svona náttúruhamfarir verða þarf enginn að vera hissa á að fólk rísi upp og krefjist þess að verðtryggingin sé afnumin. ÍbúðaláNasjóður gjaldþrota Stór hluti vandans núna er sá að Íbúðalána­ sjóður er gjaldþrota þrátt fyrir að vera með „verðtryggðar tekjur“. Ríkissjóður þurfti að leggja til 33 milljarða á síðasta ári. Nýlega var ákveðið að setja 13 milljarða til viðbótar. IFS Greining, sem vann skýrslu um stöðu sjóðsins, telur þörf á enn hærra ríkisfram- lagi, eða samtals 48 milljörðum á næstu þremur til fimm árum. Á meðan er erfitt fyrir Íbúðalána sjóð að afskrifa umfram það sem hann neyðist til með að taka gjaldþrota eignir og viðurkenna þegar orðinn hlut, þ.e. töp uð útlán. þeir sem voru varkárir Það er kaldhæðni örlaganna að þeir sem voru varkárir í íbúðakaupum, lögðu fram eigið fé og keyptu íbúðir á hefðbundnum, verðtryggðum lánum hjá Íbúðalánasjóði virð ­ ast núna ekki fá neina leiðréttingu á lán um á meðan þeir sem fóru út á ystu nöf og yfir- skuldsettu sig hafa fengið leiðréttingu. Ekki virðist vilji til að breyta lánum hjá þeim sem hafa einhverja greiðslugetu. Svo má auðvitað hártoga og segja að allir sem keyptu íbúðir á bóluárunum 2005 til 2008 hafi „ekki verið varkárir“ vegna þess að íbúðaverð var svo hátt. Á móti má segja að það að koma þaki yfir höfuðið sé grunnþörf. stýrivextir hækka ÍbúðaláNiN Yngvi Harðarson, framkvæmdastjóri ráðgjafar­ fyrirtækisins Analytica, skrifaði grein í Morgun blaðið nýlega þar sem fram kom að stýrivaxtahækkanir Seðlabankans undanfarið ár hefðu aukið kostnað heimila í landinu um þrjá milljarða. Yngvi bendir á að vaxtahækkunarlota Seðlabankans hafi hafist í ágúst í fyrra. Verð ­ tryggð íbúðalán námu í lok ágúst sl. 210­220 milljörðum og yfirdráttarlán um það bil 90 mill- jörðum. Af þessu má leiða að kostn aðarauki heimilanna nemi um það bil 2,2 milljörðum króna vegna óverðtryggðra íbúða lána og um 900 milljónum króna vegna yfir dráttarlána. 5 til 10% vextir oFaN á verðtryggiNgu Því er oft haldið fram að það hafi lítinn tilgang að festa vísitöluna í verðtryggðum samning- um vegna þess að óverðtryggðir vextir yrðu þá í staðinn á bilinu 20% ef verðbólgan væri í kringum 10%. Forsendan er alltaf sú sama; að hér á landi séu vextir himinháir og virðist engu breyta þótt hér hafi orðið djúp kreppa og enn sé langt í land með að landsframleiðslan verði svipuð og áður. Dæminu er alltaf stillt upp hvort fólki vilji hafa 5 til 10% vexti ofan á verðtryggingu eða óverðtryggða vexti sem taki mið af verðtrygg­ i ngunni. Málið er einfalt; það þarf að lækka fjármagns­ kostnað heimila og fyrirtækja. Bæði fjármagns ­ kostnað verðtryggðra lána og óverðtryggðra. Út á það gengur leikurinn. Ef lækka á fjármagnskostnað á Íslandi þá minnka að sjálfsögðu fjármagnstekjur lán veit­ enda, þ.e. banka, sparifjáreigenda, lífeyris ­ sjóða, Íbúðalánasjóðs og annarra. Það segir sig sjálft! Til þess er leikurinn gerður. er verðbólgaN vaNdiNN? Þegar rætt er um verðtryggingu, verðbólgu og eignabruna heimila heyrist oft að verð ­ tryggingin sé ekki vandinn heldur verðbólg­ an. Mikið rétt. En færa má rök fyrir því að verðtryggingin sé verðbólguhvetjandi þótt í fyrstu virðist það hagfræðileg glýja. Þegar rætt er um verðtryggingu lána er eðlilegt að í sömu andrá sé rætt um hvað vísitala launa og verð fasteigna hafi hækkað mikið á sama tímabili. En takið eftir orðinu hækkun í þessu sambandi. Hvað laun og eignir hafa hækkað mikið. Færa má rök fyrir því að kerfið sjálft sé verðbólguhvetjandi; með innri spíral. Verð tryggingin hækkar lánin á föstum útlánastabban um og það kallar á launahækk­ anir sem aftur skrúfa upp verðbólguna og íbúðaverð. Það er of ódýrt að yppta bara öxlum og segja að verðbólgan sé vand- inn – og hækka svo laun eins og ekkert sé. Laun eru sá þáttur sem er mesti áhrifavaldur verðbólgu. Fjárhagsstaða þeirra sem keyptu íbúðir á árunum fyrir hrun er í rúst. Eigið fé heimila í hús næði minnkaði um ríflega 340 milljarða króna á árunum 2007 til 2011 og skuldirnar jukust á sama tíma um 420 milljarða króna vegna verðtryggðra lána í mestu kreppu lýð­ veldisins. Fjölskylda, sem keypti íbúð árið 2007 á 40 milljónir króna og lagði fram 16 milljónir í formi eiginfjár með því að selja gömlu íbúðina og tók 24 milljónir í verðtryggt lán hjá Íbúða lána sjóði, á sáralítið í íbúðinni núna. 16 millj óna eigið fé fjölskyldunnar í húsnæðinu er nánast horfið.
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100

x

Frjáls verslun

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Frjáls verslun
https://timarit.is/publication/282

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.