Iðnaðarmál - 01.01.1956, Qupperneq 8

Þorbjörn Sigurgeirsson, framkvæmdastjóri Rannsóknaráðs ríkisins, varð
magister í eðlisfræði við Hafnarháskóla 1943. Vann hann síðan eitt ár að
atómrannsóknum við eðlisfræðistofnun sænska vísindafélagsins, og á ár-
unum 1945—1947 stundaði liann geimgeislarannsóknir við háskólann í
Princeton í Bandaríkjunum.
íslenzk nefnil stnfnselt til að fjalla um
Mui! kiarnorku od íeislavirkra efua
Erindi flutt á stofnfundi KjarnfrœSanefndar Islands 25. fanúar 1956
a/ÞORBIRNI SIGURGEIRSSYNI
jyrir hönd undirbúningsnefndar landsnefndar Islands í A. 0. R.
til stofnunar kjarnfrœSanefndar.
Hinn 25. janúar s.l. var haldinn í Reykjavík stofnfundur nefndar til að hafa
forgöngu um og greiða fyrir hagnýtingu kjarnorku og geislavirlcra efna í þágu
atvinnuvega, læknavísinda og hvers konar rannsókna hér á landi. Á fundi
þessum flutti Þorbjörn Sigurgeirsson eðlisfræðingur erindi það, sem hér er birt
með góðfúslegu leyfi höfundar. Fjallar erindið um hlutverk hinnar nýju nefnd-
ar, sem hlaut nafnið Kjarnfræðanefnd Islands. Aðilar að stofnun nefndarinnar
voru ýmsar stofnanir, þar á meðal IMSÍ. Það má segja, að ný öld sé hafin,
kjarnorkuöldin, og vonast Iðnaðarmál til að geta öðru hverju flutt lesendum
sínum fróðleik, sem snertir vonir og viðhorf okkar Islendinga til hinnar nýju
aldar.
Við nálgumst nú hröðum skrefum
þann tíma, að kiarnorkuver taka við
af kola- os; olíustöðvum til framleiðslu
rafmagns. Hin öra þróun, sem fram-
undan er, mun koma mörgum að ó-
vörum eftir hægagang síðustu 10 ára,
en við stöndum nú á tímamótum.
Hingað tiJ hefur verið litið á hin
kjarnaklevíu ef.v.i fyrst og fremst sem
sprengiefni, en í framtíðinni verða
þau skoðuð fyrst og fremst sem elds-
neyti.
í flestum löndum hefur verið kom-
ið á fót nefndum eða stofnunum til að
sinna þessum málum, og þess virðist
einnig þörf hér. Að vísu eigum við
því láni að fagna, að land okkar er
auðugt af orkulindum og ekki líklegt,
að við þuríum að reisa kjarnorkuver
til framleiðslu rafmagns í náinni
framtíð. Þó verður ekkert fullyrt um
4
þetla mál, og vel má vera, að kjarn-
orkuknúin skip hafi bætzt í íslenzka
skipaflotann eftii nokkra áratugi. En
hagnýting kjarnorkunnar hefur marg-
ar fleiri hliðar en orkuvinnsluna eina,
og má telja víst, að áhrifa kjarnorku-
aldarinnar gæti hér á þessu landi sem
annars staðar.
Með smíði kjarnorkuvera í stórum
stil skapast nýir atvinnuvegir, og efni,
sem áður voru gagnslítil, verða eftir-
sótt. Má þar nefna úraníum, þóríum,
beryllíum og þangt vatn. Um þunga
vatnið hefur ísland sérstöðu. Þungt
vatn er unnið úr venjulegu vatni, svo
að enginn hörgull er á hráefninu. Auk
þess er vinnslan mjög orkufrek, eink-
um að því er varðar gufu, en það gef-
ur íslandi sérstöðu um framleiðslu á
þungu vatni vegna hinnar ódýru
hveragufu. Frarnleiðsla á þungu vatni
er iðnaður, sem samræmist mjög vel
okkar staðháttum. Afurðirnar eru svo
verðmætar (um 1000 kr. kílóið af
þungu vatni), að flutningskostnaður
er hverfandi. Það virðist því engin
fjarstæða, að hagnýta megi á þennan
hátt orku hverasvæða, jafnvel þeirra,
sem liggja inni í óbyggðum.
í öðrum löndum fer notkun geisla-
virkra efna sívaxandi, bæði til rann-
sókna, iðnaðar og lækninga. Rann-
sóknaraðferðir þær, sem nota geisla-
virk efni, taka að ýmsu leyti öðrum
aðferðum langt fram. Þannig gera
geislavirkar áburðartegundir fært,
ekki aðeins að rannsaka, hversu mik-
inn áburð plönlurnar taka til sín,
heldur einnig að finna, hvaðan áburð-
urinn kemur, hversu vel plönturnar
nýta áburð, sem borinn er á á vissum
tíma, og að hve miklu leyti þær nýta
áburð, sem fyrir var í jarðveginum,
og hvar áburðarefnin setjast að í
plöntunni á hverj um tíma.
Fóðrun með geislavirkum fóður-
efnum gerir ekki aðeins mögulegt að
rannsaka, hvaða áhrif fóðrið hefur á
vöxt og þroska tilraunadýranna. Hún
gerir mögulegt r.ð fylgjast með, hve
mikill hluti fóðurefnanna sezt að í
líkamanum og hve mikill liluti berst
burt með úrgangsefnum. Hún gerir
mögulegt að rannsaka, hve mikið hver
einstök fóðurtegund stuðlar að vexti
hvers líffæris fyrir sig, og á þennan
hátt má einnig finna, hve lengi hin
ýmsu efni staldra við í vefjum líkam-
ans, áður en þau yfirgefa líkamann
IÐNAÐARMAL