Bæjarins besta - 16.12.2010, Side 22

22 FIMMTUDAGUR 16. DESEMBER 2010
Hárnæla
persónulegasta gjöfin
Ásta.
Hún hefur aldrei haldið skipu-
lagt námskeið í listgreininni, en
til stóð að slíkt námskeið væri
haldið á vegum Fræðslumið-
stöðvar Vestfjarða nú í haust.
Sökum þess að ekki náðist lág-
marksfjöldi nemanda, var því
frestað um hríð. Ásta hefur hins
vegar kennt listina á öðrum vett-
vangi, þó ekki sé um skipulagt
námskeið að ræða. „ Ég hef séð
um félagsstarf eldri borgara á
Þingeyri síðustu sex, sjö ár, og
kenndi tveimur gömlum konum
þar,“ útskýrir Ásta.
Hefðin að vinna listaverk úr
mannshári er nokkuð gömul, en
síður en svo útbreidd í dag. „Ég
held að Sigríður hafi lært þetta
ellefu ára gömul. Hún var þá
veik heima, inni í Djúpi, og
amma hennar kenndi henni
þetta,“ segir Ásta. Hún bendir
sömuleiðis á að fyrir nokkrum
árum hafi verið haldin sýning á
myndum þar sem unnið var með
mannshár í Gamla sjúkrahúsinu,
en þar voru listaverkin eftir gaml-
ar konur. Ástu er umhugað um
að kenna nýjum nemendum list-
ina, svo hefðin glatist ekki alveg.
Hún er hins vegar töluverð kúnst.
Ásta Guðríður Kristinsdóttir,
bóndakona á Hólum í Dýrafirði,
kann ýmislegt fyrir sér í handa-
vinnu. Auk þess að hafa sótt nám-
skeið í töskugerð og ullarþæf-
ingu, svo eitthvað séu nefnt, hefur
hún kennt áhugasömum kúnstina
að gera listaverk úr mannshári.
Gömul hefð
„Ég lærði þetta á Ísafirði á
sínum tíma. Hún Sigríður Sölva-
dóttir í Vigur kom inn á Ísafjörð
og kenndi mér, við fengum inni í
stofunni hjá frænku minni á Eyr-
argötu 8!“ útskýrir Ásta um hvar
hún lærði listina á sínum tíma.
„Ég hafði séð þetta áður og hafði
áhuga á að læra þetta handverk.
Ég hafði þá samband við Siggu
sem fannst það alveg sjálfsagt að
taka mig í kennslu. Hún hældi
mér mikið og sagði að ég væri
mjög góður nemandi. Mörgum
árum seinna hitti ég hana inni á
flugvelli og þá sagði hún mér að
nú ætti ég eiginlega bara að taka
við af henni, hún væri að hætta
þessu. Hún var þá búin að kenna
mörgum hér og eitt-
hvað fyrir sunnan
líka,“ segir
Hárrósir og laufblöð
Til vinnunnar með hárið þarf
tvo prjóna, annan mjög fínan og
hinn aðeins grófari. Þá þarf
sömuleiðis rafmagnsvír og út-
saumsgarn til verksins. „Maður
hefur vatn í skál hjá sér og svo er
hárið bleytt vel í því. Því er svo
skipt niður í lokka, hárið bleytt
og svo skipt í enn minni lokka.
Þeim er svo vafið utan um prjón-
inn, en rafmagnsvírnum alltaf
vafið inn á milli til að festa hverja
lykkju fyrir sig,“ útskýrir Ásta.
„Þegar það er komið vel af
lykkjum á prjóninn er hægt að
taka þær af og búa til rós. Þegar
maður gerir laufblað þarf hins
vegar að telja út hvernig þetta á
að vera. Þá er byrjað á einum
prjóni og öðrum svo bætt við –
þannig verður vafningurinn
breiðari,“ bætir hún við.
Þegar búið er að útbúa rósir,
laufblöð og skrúfur, eins og Ásta
kallar þær, er hægt að raða stykkj-
unum saman í alls kyns listaverk.
„Það má bæði ramma þau inn,
eða búa til eitthvað úr þeim eins
og brjóstnælu eða bindisnælu,“
bendir Ásta á. Þessa tækni er þó
hægt að nýta á ýmislegt annað
en mannshár, eða blanda saman
efnum. Silkiþræðir hafa ver-
ið notaðir með sama hætti,
en Ásta hefur sömuleiðis
unnið með hrosshár, sem
hún segir henta vel til verks-
ins. „Mér áskotnaðist
litað hrosshár úr sút-
unarverksmiðju fyrir
norðan – skærgult,
bleikt og grænt – og ég
vann úr því. Þegar búið
að er þvo hrosshárin eru þau
næstum því eins og nylon,“ út-
skýrir Ásta.
Aðspurð hvort einhver hárgerð
henti verr en önnur til listaverka-
gerðar, hvort hrokkið hár geti til
dæmis reynst erfitt viðureignar,
kveðst Ásta ekki hafa unnið mik-
ið úr því. „Það er hins vegar
svolítið vont að vinna úr tælensku
hári. Það er grófara en þetta
fíngerða, norræna hár og svolítið
hart,“ segir hún. Þá er ekki heldur
nauðsynlegt að hárið sé sítt, en
Ásta segir hins vegar skemmti-
legra að vinna með síðari lokka.
Börnin söfnuðu í fléttur
Ásta hefur gert listaverk úr hári
barna sinna fjögurra. „Ég á einn
strák og þrjár stelpur. Þær
söfnuðu allar í fléttur fyrir mig,
og strákurinn safnaði í eina litla
fléttu svona aftan í. Ég náði í
nokkrar rósir og laufblöð úr hár-
inu hans,“ segir hún og kímir.
Listaverkin hefur hún rammað
inn og hengt upp á vegg á heimili
sínu.
„Mér finnst það nú yfirleitt
fallegra. Maður hefur heldur ekki
endilega geð til að bera hárnælu
af einhverjum sem maður þekkir
ekki vel. En þetta er auðvitað
persónulegasta gjöf sem til er,
að gefa einhverjum nákomnum
brjóstnælu eða bindisnælu úr
eigin hári. Ef einhvern langar til
að gleðja manninn sinn, ömmu
eða langömmu er hægt að búa
þetta til og gefa þeim. Ömmurnar
myndu eflaust ganga með nælu,
en mér er svo oft gefið hár að ég
myndi ekki ganga með nælu í
barminum nema það væri ein-
hver nákominn,“ segir Ásta, sem
hefur tekið fjölmörg slík verkefni
að sér.
Taglið varð næla
„Einn frændi minn sem vissi
af því að ég væri að gera svona
verk hringdi og spurði hvort ég
gæti gert verk fyrir hann. Ég játti
því nú, því þegar ég sá hann
síðast var hann með sítt og fínt
tagl. Hann langaði í eina brjóst-
nælu sem hann vildi gefa kærust-
unni sinni í afmælisgjöf, svo þetta
þurfti að vera tilbúið fyrir afmæl-
ið. Ástæðan var sú að kærastan
hafði nefnilega fyrst heillast af
hárinu hans. Ég bað hann bara að
senda hárið, sem hann gerði. Svo
kemur hárið til mín í umslagi og
þá var það bara uppsóp af hár-
greiðslustofu. Ég fórnaði nú bara
höndum,“ segir Ásta og hlær við.
Hún gafst þó ekki upp, heldur
fékk dóttur sína í lið með sér.
„Hún var þá að læra hárgreiðslu
og hjálpaði mér að greiða úr
þessu eins og hægt var. Ég náði
að gera eina pínulitla rós og eitt
pínulítið laufblað, sem ég setti
saman í nælu. Ég sagði honum
nú bara að ef hann vildi eitthvað