Bæjarins besta - 16.04.2014, Blaðsíða 19

MIÐVIKUDAGUR 16. APRÍL 2014 19
þá merkir maður hann inn á plott-
erinn. Það hjálpar manni að
muna, en oft er þetta bara tilfinn-
ingin. Bara það sem manni dettur
í hug, en það heppnast ekkert
alltaf þó að það geri það oft.“
Meðferðin á fisk-
inum hefur stórlagast
– Kvótakerfið hefur verið þrot-
laust umræðuefni og deiluefni í
fjölda ára. Hvaða viðhorf hefur
þú til þess?
„Ég var nú á sjó áður en kvóta-
kerfið kom á og hef verið það
alla tíð síðan það kom til sögunn-
ar. Ég var algerlega andstæður
kvótakerfinu þegar það var sett
á. En munurinn sem ég sé fyrir
og eftir kvótakerfi er, að um-
gengnin við fiskimiðin er miklu
betri. Eins og viðhorfin voru á
togurunum fyrir tíð kvótakerfis-
ins, þá var ekki verið að koma
með gott hráefni. Það var verið
að taka mjög stór höl þannig að
oft var þetta hálfgert gúanó. Í
dag eru menn bara reknir ef þeir
ganga illa um miðin. Umgengnin
er allt önnur.
En það má alltaf deila um
braskið í kringum þetta, að menn
geti selt kvótann frá sér og lagt
heilu byggðarlögin í rúst. Það er
náttúrlega umdeilanlegt. En það
þurfti að hagræða, það var ekkert
sem mátti veiða, það var búið að
skera þorskkvótann svo mikið
niður að það varð að gera eitt-
hvað. Og meðferðin á fiskinum
hefur stórlagast og ég þakka kvóta-
kerfinu það fyrst og fremst.“
– Framtíð sjávarbyggðanna úti
um land og þó sérstaklega á
Vestfjörðum, hvernig sérðu hana
fyrir þér?
„Vinnslan er orðin svo full-
komin í dag. Þeir staðir sem eru
nærri flugvellinum í Keflavík
virðast standa aðeins framar en
við erum á eftir, því er nú verr og
miður. Það verða alltaf einhverjir
staðir sem dragast aftur úr þó að
maður voni það besta. En það er
bara ekki hægt að vera með frysti-
hús og togara á hverjum stað.
Það gengur ekki upp, kvótinn
leyfir það ekki.“
Makríllinn, sílið og fuglalífið
– Hefur þú einhverjar áhyggjur
af framtíð fiskistofnanna? Ein-
hver hætta á að þeir hrynji?
„Nei, ekki út af ofveiði, engin
hætta á því. Það þyrfti þá eitthvað
annað að koma til í lífríkinu.
Stofnarnir eru allir mjög góðir.
Þorskurinn er mjög sterkur. Það
er mjög gott að ná í fisk í dag.
Það væri ekkert gaman ef það
væri allt of stór floti á þessu og
allir að eyða olíu og fá ekki neitt.
Það er miklu ódýrara að ná í
hvert kíló eins og þetta er. Ég
held að hérna séu engir stofnar í
hættu, nema þá sílið, og þá út af
makrílnum. Sílið er náttúrlega í
stórhættu.“
– Makríllinn, vel á minnst,
hann hefur verið að koma hingað
á nýjar slóðir í stórum stíl síðustu
árin og talið að það sé vegna
hlýnunar í hafinu. Hefur þú orðið
var við einhverjar aðrar sérstakar
breytingar á fiskigengd sem rekja
mætti til slíks?
„Það eina sem ég hef séð og
varð áberandi var við í fyrra og
líka árin á undan, að eftir að makr-
íllinn kemur á svæðið, þá hreinsar
hann upp allt æti og allt fuglalíf
hverfur. Það deyr út og það sést
ekkert fuglalíf aftur fyrr en á
vorin. Til dæmis er allt iðandi í
svartfugli hérna núna, svo kemur
makríllinn á miðju sumri og
hreinsar upp allt sílið. Ég hef
miklar áhyggjur af þessu. Það
hverfur allt líf. En það gengur
ágætlega að ná í fisk fyrir því.
Það hefur ekkert breyst, ekki
ennþá að minnsta kosti.“
Lenti í höfninni
í Bolungarvík
– Hvaða atvik eru þér einna
minnisstæðust frá sjómannsferl-
inum í meira en fjörutíu ár?
„Nú er stórt spurt!“ segir Guð-
mundur og hlær. „Minnisstæð-
ast? Maður er búinn að fara svo
margar ferðir. Ég eiginlega veit
það ekki.“
– Aldrei lent í sjávarháska?
„Ja, nei, ekki beint. En ég hef
farið í sjóinn. Það var reyndar í
höfninni hérna í Bolungarvík.
Við fórum á sjó, ég og Guð-
mundur Jens mágur minn, á þess-
um 5,7 tonna bát sem við létum
smíða fyrir okkur. Þegar við
komum út í Djúpkjaftinn, þá leist
mér einhvern veginn ekki á veðr-
ið og sneri við. Höfnin var öll
full af ís og það var kalt. Við
vorum að færa bátinn til í höfn-
inni, ég var frammá og ætlaði
svo að labba aftur fyrir, en hrasaði
í krapanum á dekkinu og datt í
sjóinn,“ segir Guðmundur og
hlær.
„Hann varð ekkert var við
þetta, og ég ætlaði að synda
að bryggjunni, en sá að ég
myndi fljótlega örmagn-
ast í kuldanum þannig
að ég fór að öskra á
hann. Þá sér hann mig
og ég er að synda að
bátnum, en um leið
og ég er að sökkva
nær hann í hettuna á
mér. Hann náði að
þrykkja mér um borð,
en það voru mikil átök.
Hann sagðist hafa verið lengi
að jafna sig eftir það. Ég á honum
líf mitt að þakka.“
– Varstu orðinn mjög kaldur?
„Já, ég var byrjaður að kólna,
það var helvíti kalt því höfnin
var öll í mínus og öll í krapa og
ís. En ég fór bara heim í heita
sturtu og var góður eftir. Þá hét
ég að snúa aldrei við aftur, betra
væri að halda áfram á sjóinn!
En þegar maður lítur til baka,
þá eru nú sumar sjóferðir sem
hefði mátt sleppa. Þegar maður
var yngri og áræðnari var maður
kannski ekki svo mikið að spá í
þetta.“
Arnarfjörðinn. Það braut á Arnar-
firðinum, það var ekki fyrr en
við vorum komnir vel inn fyrir
fjarðarkjaftinn að það fór að
draga úr þessu. Við fórum langt
inn á fjörðinn og sigldum svo út
með Sléttanesinu. Þetta er sjóferð
þar sem maður hefði átt að taka
mark á veðurspánni í stað þess
að fara að leggja sig.“
Helvítis báturinn mátti fara
– Fleiri tilvik?
„Ég man eftir einu atviki þegar
gerði kolbrjálað veður á okkur
þegar ég var á Guðbjörginni á
Ísafirði, fyrsta skuttogaranum.
Við vorum úti á Hala í þungum
sjó og vorum að hífa. Það voru
sex tonn af þorski í, sem þótti
bara fínt. Svo var kastað aftur
og við vorum varla sestir niður
strákarnir að frá okkur kaffisopa
áður en við byrjuðum að blóðga.
Þá var kallað hífopp og við
skildum ekki neitt í neinu. Þá
kallar kallinn að súrra allt niður.
Við gerðum allt sjóklárt og svo
var byrjað að dóla upp. Þá hafði
skip út af Patreksfjarðarflóanum
látið vita að þar væri komið
arfavitlaust veður. Þetta var með
verra veðri sem ég hef lent í
þegar við vorum að sigla upp.
Sem dæmi um veðurofsann,
þá barst í tal að zódíakinn væri
að losna og hvort ekki væri rétt
að fara út og festa hann betur.
Geiri Bjartar skipstjóri vildi það
alls ekki og sagði að helvítis
báturinn mætti fara, hér færi
enginn maður út á dekk. Í þessu
mikla óveðri fórust tveir rækju-
bátar í Djúpinu. Þetta var rosa-
legt veður og skellti á eins og
hendi væri veifað.“
Að steikja harðsoðin egg
Guðmundur segir að strák-
arnir á Guggunni hafi verið
skemmtilegir og uppátækja-
samir þegar hann var að byrja
þar sem háseti.
„Já, þetta voru fjörugir
Eftirminnilegur
steinbítsróður
– Viltu nefna eitthvert dæmi?
„Ja, ég get kannski sagt frá
einni sjóferð. Við Ólafur Jens
Daðason frændi minn fórum í
steinbítsróður, ætli það hafi ekki
verið í apríl eða maí, og vorum út
af Arnarfirðinum á eitthvað
sextán-átján mílum. Alveg blíðu-
veður. Vorum að róa frá Þingeyri.
Við vorum búnir að draga svolít-
inn slatta og vorum að leggja
líka. Ég var einhvern veginn al-
veg búinn á því og segi við Jenna:
Það er best að leggja sig smá-
stund, fá sér smákríu, veðrið er
ekkert að fara að versna, enginn
bakki í hafinu. Síðan legg ég mig
smástund, það átti eftir að draga
eitthvað fjórtán bala.
Síðan vakna ég og þá er
byrjað að ýfa sjó. Við
kláruðum að draga og
sjóinn þyngdi alltaf
og komið alveg djöf-
ulsins veður. Ég segi
að þetta hljóti að
lagast þegar við
kæmum upp á átta
mílurnar. En það
lagaðist ekkert, það
versnaði alltaf, kom-
in átta-níu vindstig og
þungur sjór. Við vor-
um bara á átta tonna
trillu. Ég þorði ekki að
lensa, hann var svo
leiðinlegur á lensi, svo
að ég lét bara vaða inn á