Dagblaðið Vísir - DV - 02.07.2008, Síða 10

Miðvikudagur 2. jÚLÍ 200810 Fréttir DV
erlendarFréttir
ritstjorn@dv.is
FLEIRI SKJÓTA
SIG EN AÐRA
Nýlega felldi Hæstiréttur Bandaríkjanna úr gildi bann við skammbyssueign í Wash-
ington. Bannið var sett árið 1976 og í kjölfar þess dró verulega úr tíðni sjálfsvíga og
morða með skotvopni. Meira en helmingur dauðsfalla af völdum skotvopna í Banda-
ríkjunum er sjálfsvíg og því óhætt að segja að vopnin snúist í höndum eigenda.
Úrskurður Hæstaréttar Bandaríkj-
anna í síðustu viku um einstaklings-
bundinn rétt til að eiga skotvopn
tók að miklu leyti mið af möguleik-
um borgara til að verja hendur sínar
og heimili sitt gegn óboðnum gest-
um. Það skýtur verulega skökku við
í ljósi þess hve oft vopnin snúast í
höndum eigenda þeirra.
Árið 2005 mátti rekja nærri þrjá-
tíu og eitt þúsund dauðsföll til skot-
vopna. Af þeim var um að ræða
sjálfsvíg í fimmtíu og fimm prósent-
um tilvika.
Árið 2005 var að engu leyti frá-
brugðið árunum á undan, því morð
með skotvopnum og slys af völdum
skotvopna hafa síðastliðin tuttugu ár
af tuttugu og fimm fallið í skuggann
af sjálfsmorðum með byssum.
Fjörutíu prósent dauðsfalla
vegna skotvopna árið 2005 skrifast
á að viðkomandi hafi verið skotinn
til bana, þrjú prósent voru úrskurð-
uð slys og tvö prósent skrifuðust á
reikning lögreglunnar.
Þeir sem rannsakað hafa heilsu-
far almennings í Bandaríkjunum
hafa komist að þeirri niðurstöðu að
á heimilum þar sem skotvopn fyr-
irfinnast eru mun meiri líkur á að
heimilismaður falli fyrir byssukúlu
en ella. Hvort heldur sem um er að
ræða sjálfsvíg eða morð. Rannsókn-
ir hafa einnig sýnt að á heimilum
þar sem sjálfsvíg hafði verið framið
var allt að fimm sinnum líklegra að
byssa væri á heimilinu en á heim-
ilum þar sem enginn hafði framið
sjálfsvíg.
Banninu hnekkt
Fyrir helgi hnekkti Hæstiréttur
Bandaríkjanna, með fimm atkvæð-
um gegn fjórum, banni við skamm-
byssueign sem sett hafði verið í
Washington árið 1976 og hafnaði
kröfum um að byssur væru útbúnar
gikklás eða væru geymdar sundur-
teknar. Hæstiréttur hróflaði þó ekki
við þeim takmörkunum sem fylkið
hafði sett varðandi skotvopnaleyfi
fyrir byssueigendur.
Eftir að bann við skammbyssu-
eign var sett í fylkinu dró verulega úr
tíðni sjálfsvíga og morða. Íbúum var
heimilt að eiga haglabyssur og riffla
á heimili sínu með þeim skilyrðum
að vopnin væru skráð, geymd óhlað-
in og sundurtekin eða væru útbúin
gikklás.
Þó nokkur samtök lögðu fram
dómskjöl þar sem lýst var yfir stuðn-
ingi við bannið og hafnað þeirri rök-
semdafærslu að ef fólk hefði ekki
aðgang að skotvopni fremdi það
sjálfsvíg með einhverjum öðrum
hætti.
Níutíu prósent sjálfsvígstilrauna
með skotvopni lánast, ef hægt er að
orða það svo. Aðrar leiðir eru ekki
eins árangursríkar og aðeins þrjá-
tíu og fjórum prósentum þeirra sem
stökkva ofan af háum stað tekst ætl-
unarverk sitt og einungis tvö prósent
þeirra sem taka of stóran skammt af
lyfjum hafa erindi sem erfiði. Þess
má geta að, samkvæmt opinberum
tölum frá yfirvöldum í Washington,
voru framin eitt hundrað þrjátíu og
fimm morð með skotvopnum árið
1976 þegar bann var sett við skam-
byssueign. Á síðasta ári voru framin
eitt hundrað fjörutíu og þrjú morð
þar sem skotvopn kom við sögu.
Tvíeggjað sverð
Þó meirihluti dómara við
Hæstarétt Bandaríkjanna hafi ekki
minnst á sjálfsvíg í umfjöllun sinni
notaði einn dómaranna, Stephen
Breyer, orðið sjálfsvíg fjórtán sinn-
um þegar hann velti fyrir sér afleið-
ingum þess að hnekkja banninu
við skammbyssueign. „Ef heim-
ilismaður hefur skammbyssu á
heimili sínu, sem hann getur not-
að til að verja hendur sínar, hefur
hann skammbyssu á heimili sínu
sem hann getur notað til að fremja
sjálfsvíg eða til heimilisofbeldis,“
sagði Breyer
Gary Kleck hjá Flórída-há-
skólanum er einn þeirra sem hafa
rannsakað aðra þætti en sjálfs-
víg sem tengjast byssueign. Hann
áætlar að í Bandaríkjunum séu
meira en ein milljón tilfella á
hverju ári þar sem skotvopnum sé
beitt til að koma í veg fyrir áform-
aðar árásir eða stöðva árásir sem
eru í framkvæmd. Mat sitt bygg-
ir hann á viðamikilli símakönnun.
Sérfræðingar í almannaheilsu ve-
fengja niðurstöðu Klecks og telja
að hann ofmeti stórlega jákvæðar
hliðar byssueignar.
Engu að síður er það sameigin-
legt mat beggja aðila að undanfar-
inn áratug hafi verulega dregið úr
ofbeldi þar sem skotvopn koma við
sögu.
„ef heimilismaður hefur skammbyssu á heimili
sínu, sem hann getur notað til að verja hend-
ur sínar, hefur hann skammbyssu á heimili sínu
sem hann getur notað til að fremja sjálfsvíg eða
til heimilisofbeldis.“
KolBeinn þorsTeinsson
blaðamaður skrifar: kolbeinn@dv.is
Krafist hertrar löggjafar
Mótmælandi fyrir framan
Hæstarétt Bandaríkjanna.
er þessi betri en hin? Fjölskylda í
verslunarleiðangri skoðar varninginn.
Barist um
bílnúmer
„Allir eiga flott úr og flottan
bíl,“ segir Abdullah Al-Manna-
ei, skipuleggjandi uppboðs á
einkanúmerum á bíla í borginni
Abu Dhabi í Sameinuðu arabísku
furstadæmunum. „Það er ekki
nóg að eiga bara Ferrari í dag.“
Hundruð manna koma saman
daglega og bjóða í bílnúmer sem
þeir vilja nota. Fyrr á þessu ári
komst Saeed Khouri á forsíður
heimspressunnar og í heims-
metabók Guinnes þegar hann
borgaði 14 milljónir dollara fyrir
númeraplötu með engu öðru en
tölunni 1. Það er andvirði 1.100
milljóna króna.
Moskító til sölu
Kínverskur maður sem setti
upp netþjónustu sem seldi dauð-
ar moskítóflugur segist hafa feng-
ið 10 þúsund pantanir á tveimur
dögum. Nin Nan frá Sjanghæ
kom með hugmyndina að því
að selja dauðu flugurnar til þess
að lokka viðskiptavini í skart-
gripaverslunina sína. Nin selur
hræ hverrar flugu á 6 yuan sem
jafngildir 60 krónum íslenskum.
Auglýsingin hans hljómar svona:
„Raunverulega drepin af manni,
getur verið notuð til vísindarann-
sókna, skreytinga og til að safna.“
Dalai Lama biður
um raunsæi
Dalai Lama segir að samræð-
ur sendimanns hans og kín-
verskra stjórnvalda muni hefjast
aftur í júlí. „Nú er tími til kominn
fyrir kínversk stjórnvöld að líta
raunsæjum augum á framtíð-
ina,“ sagði hann í viðtali. „Þeir
hafa dælt inn milljónum en þeim
hefur ekki tekist að koma ham-
ingju inn í tíbeskt líf. Þeir verða
að komast að því hvað er rangt.“
Dalai Lama tekur fram að hann
sé ekki að berjast fyrir sjálfstæði
Tíbeta né heldur sé hann á móti
ólympíuleikunum.
Hlaupandi
um listasafn
Listamaðurinn Martin Creed
hefur komið nýju verki af stað
í London’s Tate Britain. Verkið
kallast No. 850 og samanstendur
af íþróttamönnum sem hlaupa
um galleríið á þrjátíu sekúndna
fresti næstu fjóra mánuðina.
Fimmtíu hlauparar voru ráðnir í
„störfin“ og fá þeir 10 pund, and-
virði 1.600 króna, á tímann. Þeim
hefur verið sagt að hlaupa eins
og þeir eigi lífið að leysa. Í viðtali
við Daily Telegraph segir lista-
maðurinn, „mér líkar að sjá fólk
hlaupa, mér finnst það fallegt“.