Iðnaðarmál - 01.06.1968, Qupperneq 32

Öfgafullar og óskilgreindar skoð-
anir á því, hverjar séu kröfur starfs-
ins, útiloka margar konur frá ýmsum
vinnustöðum. Samkvæmt eldgömlum
og rótgrónum skoðunum er stundum
talið, að eitthvert starf sé erfitt, þótt
vélvæðing og breyttir starfshættir
hafi gjörbreytt því og gert það óháð-
ara líkamsburðum. Með rækilegri
sundurgreiningu starfa á vinnustöð-
um hafa opnazt möguleikar til að
ráða konur til starfa — möguleikar,
sem hingað til hafa fremur lítið ver-
ið notaðir í iðnaðinum. Slíkar sund-
urgreiningar hafa raunar einnig mik-
ið gildi, þegar meta skal tæknilegar
ráðstafanir, sem unnt er að gera til
að auka atvinnumöguleika — ekki
aðeins fyrir konur, heldur og fyrir
eldri starfsmenn og þá, sem ekki
hafa fulla starfskrafta.
Hagræðing getur leitt af sér einhæfni
Þegar starfskröfurnar eru sundur-
greindar, er tekið tillit til margra
einkenna og mælikvarða, og álagið
er metið á mörgum líkamlegum og
andlegum starfsþáttum. Það er ekki
aðeins um þunga starfsins að ræða,
kröfur til blóðrásar, öndunarfæra og
hreyfilíffæra, heldur einnig stað-
bundið álag á vöðva, hrygg og liða-
mót, kröfur um hraða og nákvæmni,
áhrif af ryki, reyk og gufum, lengd
vinnutímans og skiptingu hans,hvíld-
arstundir, máltíðir o. s. frv.
Lundgren prófessor leggur t. d. á-
herzlu á, að enda þótt krafan um
hentuga líkamsstöðu við vinnuna sé
sérlega mikilvæg við erfiðisvinnu, þá
gildi hún engu síður um hin svo
nefndu léttu skrifstofu- og iðnaðar-
störf. Frá þessu sjónarmiði getur
hagræðing oft haft tilhneigingu til
að gera starfið einhliða -—- enda eru
slit- eða ofreynslutjón algengustu
starfssjúkdómarnir. Það er mjög
mikilvægt að útvega góð og hentug
sæti, sjá um tilbreytni í líkamsstöðu
og hreyfingum og forðast kyrrstöðu-
vinnu að svo miklu leyti, sem unnt
er. Sé framleiðslustarfinu stjórnað
af vélum, verður hraðinn að vera rétt
stilltur.
Gerið vinnuna hagkvæma fyrir bakið
Margir okkar eru slæmir í haki?
Já, bakveiki er helzta orsök fjar-
vistar, stöðuskipta og endurþjálfunar
í nútíma atvinnulífi. Tveir þriðju
hlutar allra manna virðast fá ein-
hvers konar bakveiki fyrr eða síðar,
og því miður virðast einnig hata-
horfurnar mjög takmarkaðar, þegar
um bilaðan hrygg er að ræða. Ein-
mitt þess vegna hefur það úrslita-
þýðingu að reyna að gera vinnustað-
ina hliðholla hakinu.
Lyftingar og þung verkfæri reyna
t. d. mjög á bakið. Er hægt að kom-
ast hjá lyftingunum, gera þær ein-
faldari eða léttari? Er hægt að end-
urbæta gripið — er fótfestan nógu
góð? Titringur á gólfi eða sæti hef-
ur óheppileg áhrif. Einhliða og ó-
þægilegar vinnustöður bitna gjarnan
á bakinu, en það virðist hafa minna
að segja, hvort vinnan er talin þung
eða létt. Auk þess eru margir hinna
bakveiku oft mjög næmir fyrir
kulda og súg.
Hægt er að vinna gegn hitaþreytu
I norðlægum löndum verðum við
oft að vinna útivinnu í miklum kulda
marga mánuði ársins.
Vandamálið er þá fyrst og fremst
í því fólgið að útvega vinnufatnað,
sem veitir vörn gegn úrkomu og
kulda, án þess að hann hefti hreyf-
ingar okkar og starfsemi, og forðast
ofkælingu í hvíldarhléum eða við
léttari vinnu.
Mikill hiti á vinnustöðum virðist
vera álíka algengt vandamál og mj ög
almenn orsök óþæginda og minnkaðr-
ar starfsgetu í nútíma iðnaði. Skort-
ur á vörnum gegn sólarhita að sumr-
inu til þyngir þessa byrði, bæði á
skrifstofum og iðnaðarstöðum. Kyrr-
stöðuvinna og hiti fara illa saman —
einnig erfiðisvinna og hiti. Miðaldra
og eldri menn þola hitann verr en
hinir yngri.
Getum við ekki vanizt hitanum?
Líkamleg þjálfun getur sennilega
stuðlað að meira hitaþoli. Annars
tekur það oft eina til tvær vikur fyr-
ir byrjandann að venjast hitanum,
og það er nokkuð, sem verkstjórn-
endur verða að hafa hugfast. Byrj-
andinn verður að fá tækifæri til að
venjast aðstæðunum smám saman.
Annars er hægt að vinna gegn hita-
þreytu og draga úr henni með ýms-
um hætti, t. d. með nægilega söltum
drykkjarföngum, sem bæta upp salt-
og vökvatap líkamans við svita. Auk-
in hreyfing loftsins dregur einnig úr
óþægindum, ef lofthitinn fer ekki
fram úr hita húðarinnar.
Lokaorð
Þetta er auðvitað engin tæmandi
upptalning yfir reglur og ráðstafanir,
enginn fullkominn, líftæknilegur
minnislisti, heldur eingöngu sjónar-
mið á víð og dreif, sem ættu að gilda,
þegar starfsgetan og starfskröfurnar
eru settar á vogarskálarnar, segir
Lundgren prófessor að lokum. Slík-
um sjónarmiðum ætti að koma fram
á kerfisbundinn hátt þegar við skipu-
lagningu húsnæðis og innkaup véla
og tækja. Ekki má heldur gleyma
því, að með líkamsþj álfun getur
starfsmaðurinn sjálfur aukið og
varðveitt starfsgetu sína. Hverfi hann
frá þyngri störfum yfir til léttari,
verður reyndin því miður oft sú, að
hann fær minni líkamsþj álfun, getan
minnkar og „nettó-hagnaður“, mið-
aður við áreynslustig, verður tiltölu-
lega rýr. Jafnframt minnkar vara-
orkan til að mæta hinum einstöku
kraftaátökum, sem koma fyrir í flest-
um iðnaðarstörfum. , „
Þýð. J. Bj.
Hugsið málið vandlega, herrar mínir, og
látið mig svo vita hvað konunum yðar
jinnst.
114
IÐNAÐARMÁL