Frjáls verslun - 01.02.2008, Page 19
F R J Á L S V E R S L U N • 2 . T B L . 2 0 0 8 19
Forsíðugrein
TExTI: jón G. HauKsson • MYNDIR: GEir ólaFsson
J • . .
Rauði þráðurinn í erfiðum línudansi næstu mánuði verður að takast
á við hrikalegar skuldir, gjaldeyrisáhættu, háa stýrivexti Seðla
bankans og gengisáhættu hagkerfisins; illt umtal erlendis frá en
það hefur magnast upp á síðustu vikum og mánuðum og skert
ímyndina; kreppuverðbólgu (stagflation); erfiða stöðu krónunnar
og þá gengisáhættu sem fylgir því ef útlendingar hætta að gefa
út krónubréf og hefja sölu þeirra.
Í miðjum línudansinum verður rauði þráðurinn í allri
umræðunni sá hvort við „neyðumst“ ekki til að ganga í Evrópu
sambandið svo hægt sé að taka upp evru. Eru aðrar leiðir færar?
Evran leysir hins vegar ekki vanda okkar um þessar mundir, síst
þegar fyrir liggur að skilyrðin eru svo ströng fyrir því að taka upp
evru að við verðum að vera búnir að taka hressilega til í hagkerfinu
áður en við göng um í myntkerfið.
Hrikalegar skuldir
Rauðir þráðurinn í umræðunni er skuldsetning þjóðarinnar. Skuldir
Íslendinga eru um 7.000 milljarðar og hrein skuldastaða þjóðar
innar, skuldir umfram eignir, er rúmir 1.800 milljónir króna,
samkvæmt grein eftir Gylfa Magnússon í tímaritinu Vísbendingu. Í
venjulegu fyrirtæki „væri þetta litið alvarlegum augum“.
Í grein Gylfa segir hann að vandinn, sem Íslendingar standi
frammi fyrir vegna hinna hrikalegu skulda, sé tröllvaxinn. Eignir
íslenskra fyrirtækja í útlöndum hafa aukist en bilið á milli eigna
og skulda hefur stóraukist að undanförnu.
Vissulega má ekki líta framhjá því að bankarnir og stór fjárfest
ingarfélög bera hitann og þungann af skuldum þjóðarinnar og fjár
festingarnar erlendis hafa malað gull og skilað miklum hagnaði inn í
íslenskt samfélag undanfarin ár.
Gylfi bendir á og undrast að sáralítill þjóðhagslegur sparnaður
sé fyrir hendi utan lífeyrissjóðakerfisins og sé það sérkennilegt í
ljósi þess að vextir er hvergi hærri í heiminum en á Íslandi og ætti
hvatinn til að spara að vera mikill.
Sterk eiginfjárstaða bankanna
Rauði þráðurinn í umræðunni er sterk eiginfjárstaða íslensku bank
anna og litlar líkur á gjaldþroti. Afkoma bankanna hefur verið
firnagóð á undanförnum árum. Þeir hafa verið reknir með miklum
hagnaði og langflestir fullyrða að lítil sem engin hætta sé á því
að þeir verði gjaldþrota jafnvel þó þeir eigi eftir að verða fyrir
einhverjum útlánatöpum á næstunni.
Bankarnir hafa staðist alls kyns þolpróf sem Fjármálaeftirlitið
hefur látið þá taka þar sem líkanið hefur gert ráð fyrir hinu allra
versta. Þessi próf eftirlitsins hafa bankarnir staðist. Þeir hafa enn
fremur dreift áhættunni með því að styrkja tekjugrunninn utan
landsteinanna með útrásinni þannig að obbinn af tekjum bank
anna kemur erlendis frá.
Á sama tíma og viðskiptabankarnir kynna núna samtals 138 mill
jarða króna hagnað eftir skatta á síðasta ári og sterka eiginfjárstöðu
þá eru þeir á sama tíma í vanda með skuldatryggingaálagið. Kaup
þing banki hagnaðist um 71 milljarð á síðasta ári, Landsbankinn
um 40 milljarða og Glitnir 27 milljarða króna. Vel gert!