Franskir dagar - 01.07.2015, Qupperneq 17

j-pðj\skir dðigevp ® [esjomps fpajx^ðJs
Bjarni Sigurðsson

Ólafur Indriðason
Vilhelm Knudsen
til að sinna kennslu í hreppnum og kenndi sá
þá gjarnan á tveimur bæjum á hverju skólaári.
Arið 1900 var hins vegar brotið blað þegar tveir
kennarar voru ráðnir til að sinna farkennslunni
og árið 1905 voru þrír ráðnir til að annast fræðslu
barna í Fáskrúðsfjarðarhreppi.
Fastur skóli á Búðum 1900-1901
Árið 1900 þótti kominn tími til að koma á föstum
skóla á Búðum en slíkur skób var heimangöngu-
skóli með fast aðsetur. A Búðum hafði íbúum
fjölgað og þar var að verða til myndarlegt sjávar-
þorp. 1 ýmsum öðrum þorpum á Austfjörðum
höfðu fastir skólar séð dagsins ljós þegar hér var
komið sögu og nægir að nefna Seyðisfjörð, Eski-
fjörð og Búðareyri við Reyðarfjörð sem dæmi.
Hreppsnefnd Fáskrúðsfjarðarhrepps hóf að fjalla
um fast skólahald á Búðum haustið 1900 og
var niðurstaðan sú að taka hús-
næði á leigu fyrir skólastarfið. Þá
var ákveðið að ráða herra cand.
phil. Vilhelm Knudsen verslunar-
mann til að gegna starfi kenn-
ara við skólann. Herra Knudsen
mun hafa haft einhverja reynslu
af barnakennslu í Reykjavík en
hann hafði numið við Prestaskól-
ann og lokið þar prófi i heimspeki.
Hreppsnefndin gerði grein fyrir
ráðningartíma og kjörum kenn-
arans með eftirfarandi hætti:
„Laun hans vóru ákveðin pannig:
Honum skyldi goldið úr hreppssjóði
90 kr. ogpess utan átti hann aðfá2
kr. um mánuðinn fyrir hvert barn.
Hinsvegar átti hann sjálfur að kosta
hita, Ijós og ræstingu á skólanum og
fá óskertanpann styrk sem goldinn
Bamaskólinn á Búðum. Skólahúsið var reist árið 1905 og kennsla hófitþar um baustið. kynni uð Verða til kennslunnar af
Vattarnesi var kennt í fjóra mánuði og á Búðum
í tvo. Kennslugreinarnar á Vattarnesi voru eftir-
taldar: Reikningur, biblíusögur, skrift, kver, rétt-
ritun, saga og lestur. Greinarnar sem kenndar
voru á Búðum voru færri enda námstími styttri.
Þær voru eftirtaldar: Kver, bibh'usögur, reikningur,
skrift og réttritun. Alls þreyttu sjö nemendur
á Vattarnesi próf þegar kennslu lauk og tólf á
Búðum. Nemendurnir voru á aldrinum 8-14 ára.
Fyrir lesendur er rétt að geta þess að kennsla
farkennaranna fór fram á heimilum og þurfti
þá helst að fá afnot af góðri stofu til að kenna f.
Börnin af þeim bæ sem kennslan fór fram á nutu
hennar en einnig var hún oftast sótt af börnum
frá nágrannabæjum. I Fáskrúðsfjarðarhreppi var
erfitt að skipuleggja farkennslu þannig að öll börn
nytu hennar enda teygir byggðin sig eftir 70 kíló-
metra langri strandlengju. Fram til aldamótanna
1900 var ávallt einungis einn farkennari ráðinn
opinberu fe'. Ráðningin náði til 6 mánaða tíma, 5
tíma kennsla á dag. “
Kennslan í skólanum á Búðum hófst 1. nóvem-
ber og lauk 1. maí vorið eftir. Alls nutu hennar
22 börn og voru þau öll innan við fermingu.
Börnin sem sóttu skólann allan starfstíma hans
fengu 26 vikna kennslu en sumir nemendanna
sóttu skólann í skemmri tíma. Eftirtaldar náms-
greinar voru kenndar: Lestur, kver, biblíusögur,
skrift, réttritun, reikningur, íslenska, danska, saga,
landafræði og náttúrusaga.
Alls luku 15 nemendur prófum frá þessum fyrsta
barnaskóla á Búðum vorið 1901 og var skýrsla
þess efnis undirrituð af kennaranum og próf-
dómendum. Prófdómarar voru tveir; Jónas P.
Hallgrímsson sóknarprestur og Bjarni Sigurðs-
son hreppsnefndaroddviti.
Að skólahaldi loknu sótti Vilhelm Knudsen
um styrk til landssjóðs vegna kennslunnar og
fylgdu umsókninni vottorð frá prestinum og
hreppsnefndinni. I vottorði prestins mátti lesa
eftirfarandi:
„... kennsla herra Knudsens hefr haft svo ánægju-
legan árangur, sem sanngjarnl. verðr krafist, og verð
jeg að Ijúka lofsorði á alla kennslu hans og vakandi
áhuga ápessu karleiksstarfi sínu. “
Hallgrímur Sveinsson biskup fékk umrædda
styrkumsókn í hendur og lét hann frá sér fara
minnisblað með ýmsum athugasemdum. I at-
hugasemdum hans kom fram að skólinn full-
nægði alls ekki skilyrðum fyrir styrkveitingu en
hins vegar mælti margt með því að hann teldist
með barnaskólum landsins. Eitt helsta skilyrðið
sem barnaskólinn á Búðum uppfyllti ekki var
það að engin samþykkt reglugerð fyrirfannst um
starfsemi hans. Þrátt fyrir athugasemdirnar mælti
biskup með því að skólinn hlyti nokkurn styrk,
enda virtist kennslan hafa verið ágæt, laun lítil
og kennslugreinar margar. Þá benti hann á að
skýrslan frá skólanum væri afar glögg og vel færð.
17