Franskir dagar - 01.07.2015, Page 36

Fpðjxskip ckg&p ® [esjovips jkðjx^ais
A tímum franskra sjómanna við ísland blómstr-
uðu vöruskipti. Landsmenn seldu aðallega prjón-
les og fransmenn greiddu með víni, kexi og fleiru.
Nokkrum sögum fer af tungumáli því sem notað
var og oft var kallað Fáskrúðsfjarðarfranska eða
golfranska.
Líklegt verður að telja að um hrognamál hafi
verið að ræða, og að fólk hafi bjargað sér á stikk-
orðum, með svipbrigðum, handapati eða öðru til
að gera sig skiljanlegt. Þess má geta að lengst af
töluðu Bretónar, sem hér stunduðu veiðar, bre-
tónsku en ekki frönsku eins og Flandrarar gerðu.
Arni Jónson frá Svínaskála var verslunarþjónn
hjá Carli A. Tuliniusi á Fáskrúðsfirði og segir
svo frá í endurminningum sínum:
„Málið var aðallega sambland úr hollenzku,
ensku og dönsku. Það spaugilegasta var þó, að
Islendingarnir héldu, að þetta væri franska en
Fransmennirnir, að það væri íslenzka. Þó voru
þarna einstaka Islendingar, sem töluðu ótrúlega
vel frönsku. Þetta voru þó bændur, sem aldrei
höfðu gengið í skóla. Man ég sérstaklega eftir
einum Jóni frá Brimnesgerði. Þegar hann var að
tala við Fransmennina gat maður ímyndað sér, að
hann væri einn af þeim, því allar hreyfmgar og
svipbrigði voru alveg eins og hjá Frökkum þegar
þeir tala. Við urðum vel kunnugir mörgum af
skipstjórunum og vorum oft í boði hjá þeim um
borð. Var þá veitt allt það bezta, sem til var og var
auðséð, að sumir þeirra höfðu búið sig undir þetta
er þeir fóru að heiman. Enda komu sömu skipin
þarna ár eftir ár. Skipstjórarnir, sem verzlað var
við komu oft í heimsókn á hverjum degi og varð
þá ávalt að veita þeim eitthvað. Það var því tölu-
verður kostnaður, sem fylgdi þessum viðskiptum."
Jóni Olafssyni skáldi frá Kolfreyjustað segist
svo frá í ævisögu sinni að hann telji meira en
helming orðaforðans sem notaður var úr hol-
lensku og ensku.
Fá orð ef nokkur hafa komið í íslensku með
frönskum sjómönnum. Þó gæti verið að sögnin
KALFATTA (le CALFAT) hafi hingað borist
með þeim. Að KALFATTA er að þétta skipssúð
(bátssúð) með því að reka tjöruborinn hamp á
milli borða og í rifur.
Sú saga hefur lifað góðu lífi á Islandi að orðið
PEYSA sé komið frá frönskum sjómönnum. Þó
sagan sé skemmtileg á hún því miður ekki við
rök að styðjast. Að sama skapi verður að draga
í efa að orðið MELLA hafi þannig komið inn
í málið að franskir sjómenn hafi skrifað utan á
bréf til íslenskra stúlkna: Mlle (stytting af ma-
demoiselle) á undan nafni þeirra.
Með vissu er vitað um tvo menn á Fáskrúðsfirði
sem töluðu frönsku á blómatíma franskra sjó-
manna hér við land: Georg Georgsson læknir og
yfirmaður franska spítalans og Carl A. Tulinius
konsúll og kaupmaður.
36