Tímarit Máls og menningar - 01.07.1939, Blaðsíða 5

Nýtt útgáfustórvirki.
Mál og menning verður að færast meira og meira i fang til
þess að vera lifandi og vaxandi félag. Tala félagsmanna eykst
með hverri nýrri bók og er nú 4600. Þessi fjöldi fer að gera
nýjar og stærri kröfur til félagsins, og við lítum á það sem
skyldu stjórnarinnar að sjá Máli og menningu fyrir nýjum verk-
efnum, er svara til vaxandi krafta félagsins. Og hér er nýtt
slórvirki á ferðinni, sem við treystum félagsmönnum til að
styðja svo myndarlega, að unnt sé að framkvæma það.
Árið 1943.
Árið 1943 er óvenjulegt merkisár i sögu íslands. Þá eru 100 ár
liðin frá endurreisn alþingis og 25 ár frá því, að ísland varð
fullvalda ríki. En þetta er ekki einungis minningarár. Það er
úrskurðarár um örlög þjóðarinnar i framtíðinni. Þá standa ís-
lendingar á þeim vegamótum að eiga að ákveða, hvort þeir taki
málefni sín framvegis að öllu leyti i sínar hendur eða ekki.
Hin margfalda nauðsyn til að gefa út minningarrit það ár.
Það væri út af fyrir sig gild ástæða til þess að gefa út á
sliku ári minningarrit, sem sýndi almenningi það á sem ljósast-
an hátt, hvert er orðið okkar starf, ekki einungis þessi 25 sið-
ustu eða 100 síðustu ár, heldur frá upphafi, hvernig hag og gengi
þjóðarinnar hefur verið varið á umliðnum tímum, hvernig henni
ýmist hefur vaxið fiskur um hrygg eða hnignað, hvað hefur lyft
henni upp og orðið henni til hnekkis, hvað hún hefur afrekað,
sem gildi hefur enn í dag.
En tímamótin í sögu þjóðarinnar á þessu ári benda okkur á
að líta ekki einungis aftur, heldur líka fram. Reyna að gera
upp þjóðarbúið, draga saman það af reynslu fyrri tíma, sem
gerir það auðveldara að átta sig á viðfangsefnum hinnar líðandi
stundar, gefa yfirlit um hag vorn, efnaleg og andleg verðmæti,
sem gefa okkur skilyrði til þess að vera vaxandi og batnandi
þjóð, — draga fram meginþættina í fyrri tíma sögu okkar, á
þann hátt, að þeir verði til vaxandi skilnings á þjóðinni, eins og
hún er nú. Þetta er það, sem átt er við með arfi íslendinga,
landið og skilyrði þau, sem það hefur búið og getur búið þjóð-
inni, þjóðin sjálf, eins og við kynnumst henni af sögunni, eins
og hún er mótuð af sögunni, menning þjóðarinnar, eins og hún
birtist í verkum, sem enn standa og eru eign hennar í fram-
tiðinni.
43