Morgunblaðið - 17.12.2014, Qupperneq 26

26 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 17. DESEMBER 2014
Maraþonatkvæða-
greiðsla um fjárlög og
nýtt Íslandsmet for-
seta Alþingis voru ný-
lega í fréttum. Hún
stóð í sex klukku-
stundir og stýrði
þingforseti löggjaf-
arsamkundunni í einni
lotu. Skurðlæknar
standa oft í löngum
aðgerðum. Ekki
ósjaldan klukkustundum saman. Í
dagvinnu eru laun slíkra lækna 595
þúsund krónur á mánuði eftir 14
ára starf hjá ríkinu sem er hæsti
launaflokkur sérfræðilækna.
Þingfararkaup alþingismanna er
651.466. Þeir fá það strax þegar
þeir taka sæti á Alþingi. Byrj-
unargrunnlaun læknis með lækn-
ingaleyfi er 370 þúsund. Læknar
eru dagvinnulaunamenn og taka
nætur- og helgarvaktir þess utan.
Nætur- og helgarvaktakaup skurð-
læknis á Landspítala með 10 ára
sérhæfingu í flóknustu skurð-
aðgerðum kviðarhols þar sem glímt
er við illkynja mein og aðra alvar-
lega fylgikvilla þeirra er 3.193
krónur í næturvinnu.
Á þessu tímakaupi þarf hann að
vera viðbúinn með skömmum fyr-
irvara að grípa inn í og meðhöndla
alvarlega fylgikvilla illkynja meina
og annarra sjúkdóma eða áverka
eftir slys og árásir. Hann sinnir
ekki öðru á þeim tíma en að vera
bundinn á vakt og í viðbragðs-
stöðu. Skuldbindingin algjör. Til að
ná meðallaunum lækna sem fjár-
málaráðherra hefur kynnt Alþingi
en lét líða hjá að skýra frá þarf
slíkur sérfræðilæknir
að vera allt að 10 daga
á vakt eða þriðja
hvern dag mánaðarins.
Dæmi um slíkt vakta-
fyrirkomulag eru tvær
helgar og fjórar aðrar
nætur í mánuði. Til
viðbótar hefðbundinni
dagvinnu frá átta til
fjögur. Full dagvinna
auk nætur- og helgar-
vinnu. Ekkert frí dag-
inn eftir næturvakt.
Venjubundin vinna þá
eins og aðra daga oft á tíðum
vegna manneklu. Reikningsdæmið
er einfalt. Það þarf gífurlega mikla
vinnu til að ná slíkum meðal-
launum. Með álagi og á kostnað
fjölskyldu, hvíldar og frítíma. Þetta
er ein birtingarmynd læknaskorts
sem læknasamtökin hafa ítrekað
verið að benda á. Í erfiðum lækn-
isaðgerðum er krafist mikillar
færni og áralangrar þjálfunar.
Flóknasta meðferðin er veitt á
Landspítalanum og oft þurfa
læknar að sinna sjúklingum sínum
lengur en sex tíma samfleytt án
þess að það teljist fréttnæmt.
Óhóflegt vinnu- og vaktaálag
lækna er vandamál sem samtök
þeirra vilja stemma stigu við. Út á
það ganga kröfur lækna þessa dag-
ana. Það næst aðeins með leiðrétt-
ingu á grunnlaunum og fjölgun
starfandi lækna til að dreifa byrð-
inni. Þrjú prósent launahækkun
dugar ekki til. Sérfræðilæknir á
vökudeild nýbura fær 4.659 á tím-
ann í næturvinnu. Hann þarf alltaf
að vera tiltækur með skömmum
fyrirvara. Fæðingarlæknir þarf
alltaf að vera á staðnum og er á
svipuðum taxta. Hvort tveggja
störf sem krefjast mikillar þjálf-
unar og aga í vinnubrögðum. Út-
hvíldra og einbeittra lækna en ekki
þjakaðra af langvarandi vakta-
þreytu.
Sér einhver fyrir sér að íslensk
flugfélög kæmust upp með að
borga flugmönnum sínum í nætur-
flugi að utan 3.000 kr. á tímann
eftir að þeir hafa verið í flugi allan
daginn á undan? Hvað með flug-
öryggi? Gilda aðrar reglur um ör-
yggi sjúklinga? Lætur einhver sér
detta í hug að lögmenn tækju í mál
að sinna útkalli um miðja nótt fyrir
1.620 krónur á tímann eins og
þekkist í launataxta sérfræðilækna
á vakt? Að forystumenn atvinnu-
lífsins hefðu úthald til slíkrar vinnu
fyrir þessi laun – tíu nætur í mán-
uði ofan á fulla dagvinnu og aðra
hverja helgi. Allt árið um kring.
Læknar eru ekki að berjast fyrir
heimildum til að vinna meira. Sum-
ir virðast halda að þeir geti bara
hellt sér út í meiri vinnu til að hífa
upp lág grunnlaun. Á því hafa
læknar fengið sig fullsadda.
Hvers virði telur samfélagið að
hafa til staðar lækna sem geta
bjargað alvarlega slösuðum eða
fársjúkum? Brugðist við neyð ný-
fæddra barna og mæðra þeirra?
Veitt einstaklingum með ólæknandi
sjúkdóma líkn í erfiðum veikindum
hvenær sem er sólarhringsins?
Læknar spyrja með aðgerðum sín-
um hvers virði störf þeirra eru.
Læknar eru nú í sínu fyrsta verk-
falli eins og alþjóð veit. Fjár-
málaráðherra reynir að drepa mál-
inu á dreif á þingi og villa um fyrir
þjóðinni með því að halda því fram
að læknar starfandi sem launþegar
á heilbrigðisstofnunum ríkisins séu
með kröfur sem ganga langt fram
úr launaþróun annarra aðila vinnu-
markaðarins á undanförnum árum.
Hið rétta er að laun þessara lækna
hafa setið eftir. Um það verður
ekki deilt. Það sést berlega ef
skoðuð er launavísitala opinberra
starfsmanna frá 2007 og borin
saman við þróun heildarlauna á
kjarasamningi Læknafélags Ís-
lands. Þar hefur bilið aftur verið að
breikka. Þá má minnast að um sl.
áramót höfðu laun stjórnenda og
millistjórnenda fyrirtækja og
banka hækkað um rúm 40% á einu
ári. Meginþorri lækna, sem þiggur
laun sín frá ríkinu og helgar sig
störfum á sjúkrahúsum og heilsu-
gæslu, er ekki hálfdrættingur í
launum miðað við þennan hóp.
Læknar hafa unnið störf sín í
kyrrþey. Bitið á jaxlinn og látið
kjaraskerðingu undanfarinna ára
yfir sig ganga. Síðbúið eru þeir að
fara fram á kjarabætur í von um
að slíkt megi snúa við yfirvofandi
læknaskorti og hnignun meg-
instoðar velferðar. Til þess þarf
meira en smáskammtalækningar
og límbandahagfræði. Verður vilji
afgerandi meirihluta þjóðarinnar
virtur? Hvað gera þingmenn?
Hvað gera þingmenn?
Eftir Reyni
Arngrímsson » Laun lækna hafa
ekki haldið í við al-
menna launaþróun. Nú
eru þeir að fara fram á
kjarabætur í von um að
slíkt megi snúa við yf-
irvofandi læknaskorti.
Reynir Arngrímsson
Höfundur er varaformaður
Læknafélags Reykjavíkur.
Samanburður á launaþróun opinberra
starfsmanna og lækna mars 2007 – júní 2014
Opinberir starfsm. Læknafélagið
ma
r. 2
00
7
ma
r. 2
01
1
ma
r. 2
00
9
ma
r. 2
01
3
ma
r. 2
00
8
ma
r. 2
01
2
ma
r. 2
01
0
ma
r. 2
01
4
jún
. 2
01
4
160
150
140
130
120
110
100
Jólatúlípanar
komnir í blómaverslanir