Vesturbæjarblaðið - 01.11.2007, Qupperneq 4

4 Vesturbæjarblaðið NÓVEMBER 2007
Austurbæjarskólinn tók til starfa
haustið 1930. Áður hafði skólinn
við Tjörnina, síðar nefndur Mið-
bæjarskólinn, verið aðalskóli bæj-
arins. Áratugurinn 1920 til 1930
fór í undirbúning og byggingu
skólans sem reis í austanverðu
Skólavörðuholti og var í fyrstu
kallaður Nýi barnaskólinn. Sigurð-
ur Guðmundsson, húsameistari
gerði teikningar og sá um bygg-
inguna. Austurbæjarskóli er fyrsta
húsið í Reykjavík sem hitað er
upp með hitaveituvatni. Ásmund-
ur Sveinsson, myndhöggvari gerði
lágmyndir yfir báðum aðaldyrum
skólans og einnig yfir dyrum á
austurgöflum. Árið sem skólinn
tók til starfa var ákveðið að færa
skólaskylduna niður um 2 ár, börn-
in hæfu skólagönguna 8 ára göm-
ul. Fyrsti skólastjórinn var Sigurð-
ur Ó. Thorlacius og 32 kennarar
störfuðu við skólann. Í skólanum
voru 30 almennar kennslustofur.
Auk þeirra voru margar sérgreina-
stofur: teiknistofa, kennslueldhús,
smíðastofa, sundlaug, fimleikasal-
ur, handavinnustofa stúlkna, sam-
komusalur fyrir skemmtanir (jóla-
skemmtanir), kvikmyndasýning-
ar og söngsalur. Einnig sérbúnar
náttúrufræði- og landafræðistofur
velbúnar kennslugögnum.
Þetta kallaði á nýja og frjálslegri
kennsluhætti. Frá upphafi voru þér-
ingar felldar niður og ákveðið var
að börnin gengu frjáls inn í skól-
ann en skipuðu sér ekki í raðir úti
í porti. Margir af kennurum Austur-
bæjarskóla hafa verið mikilvirkir
rithöfundar,s.s. Jóhannes úr Kötl-
um, Gunnar M. Magnúss, Ragnheiði
Jónsdóttur, Vilborgu Dagbjarts-
dóttur og Stefán Jónsson en í dag
er sérstakur dagur nefndur eftir
honum í skólanum, Stefánsdagur.
Í fyrsta sinn sem haldið var upp á
daginn var dagskrá flutt í portinu
fyrir framan skólann. Hann kaus að
starfa með börnum og skrifa bækur
handa þeim. Ljóð hans og sögur
eru dýrmætur fjársjóður, en á bóka-
safni skólans er sérstakur rekki sem
er tileinkaður þeim rithöfundum
sem hafa kennt við skólann, þar
með fyrsta skólastjóranum, Sigurði
Thorlacius.
Núverandi skólastjóri er Guð-
mundur Rúnar Sighvatsson, en
hann segir að í dag noti hann ekki
millinafnið, þó standi R-ið eftir í
opinberum gögnum. Hann er fædd-
ur og uppalinn norður á Húsavík
en fluttist suður með foreldrunum
6 ára gamall og bjó fjölskyldan við
Tunguveg í Smáíbúðahverfinu þar
til hann var 14 ára er hún fluttist
á Kleppsveg. Guðmundur gekk í
Breiðagerðisskóla og síðan Réttar-
holtsskóla þar sem hann útskrifað-
ist sem gagnfræðingur. Guðmundur
var ekki ákveðinn í því hvað hann
vildi læra að gagnfræðaprófi loknu
en hann kemur úr iðnaðarmanna-
fjölskyldu og því fannst honum á
þeim tíma að það lægi beinast við.
Hann hafði m.a. verið í bygginga-
vinnu með föður sínum sem var
múrari. Í eitt ár vann Guðmundur í
byggingavinnu upp í Blöndubakka
í Breiðholti, en þá var Breiðholts-
hverfið að myndast. En eftir þann
vetur gerði hann sér fullkomlega
grein fyrir því að þetta var ekki
atvinna sem hann vildi gera að sínu
ævistarfi.
“Þá datt mér í hug að fara í Kenn-
araskólann sem á þeim tíma var
eina leiðin fyrir mig nema að fara
á Samvinnuskólann á Bifröst. Þá
eygði ég þann möguleika að fara
í framhaldsnám eftir kennaranám-
ið, var ekki á þeim tíma að hugsa
um að fara í kennslu, var fremur að
hugsa um að finna mér ákveðinn
farveg í lífinu. Ég lauk kennaraprófi
1973, og var í síðasta útskriftar-
hópnum samkvæmt gamla kerfinu.
Á þeim tíma var ég að vinna í Hval-
stöðinni á sumrin og um haustið
fór ég aftur í Kennaraskólann til að
bæta við mig einu ári til að ljúka
stúdentsprófi. Um haustið hafði
samband við mig yfirkennari Aust-
urbæjarskóla, Hjalti Jónasson, sem
hafði unnið með mér í Hvalstöðinni,
og bauð mér kennarastöðu sem var
að kenna samfélagsgreinar tvo tíma
á dag eftir hádegi. Ég þáði það enda
hentaði það mér ágætlega samhliða
náminu við Kennaraskólann.”
Í Austurbæjarskólanum í
rúm 34 ár!
Guðmundur segir að sér hafi lík-
að kennarastarfið strax býsna vel
svo þegar vertíðinni lauk haustið
1974 ákvað hann að þiggja fullt starf
sem kennari við Austurbæjarskól-
ann, og er þar enn!
Guðmundur verður skólastjóri
í janúarmánuði 1995 en þar áður
hafði hann gegnt starfi aðstoðar-
skólastjóra.
- Var það rökrétt framhald hjá þér
að taka að þér starf skólastjóra, eða
varstu efinn?
“Auðvitað hugleiddi ég það um
stund. En á þessum árum sem ég
hef verið skólastjóri hefur starfið
breyst alveg gríðarlega, orðið mun
meira stjórnunarstarf. Vegna stærð-
ar skólans kenni ég ekkert en á síð-
ustu árum hefur fjöldi nemenda
verið á bilinu 500 til 600, eru nú
525. Svo er þetta samfélag hér í skól-
anum mjög flókið en hér er hlutfall
innflytjenda eða nýbúa mjög hátt,
eða nær fjórði hver nemandi. Fjöldi
nemenda hér er því tvítyngdur, not-
ar íslensku í skólanum en annað
tungumál heima.
Þessari samsetningu hefur ekki
fylgt nein átök milli nemenda,
íslensku krakkarnir taka því sem
sjálfsögðum hlut að mæta öðrum
nemenda af asískum eða afrískum
uppruna.”
Nýbúadeild var stofnuð við Aust-
urbæjarskólann 1994 og þá voru
það 8 nemendur sem nutu þeirr-
ar þjónustu. Í dag eru þau yfir 100
talsins. Þessir krakkar hafa sinn
heimabekk en eru tekin út úr bekkn-
um í sérstaka íslenskukennslu, og
stundum í stærðfræði, ensku eða
annað fag ef talin er þörf á því. Aust-
urbæjarskólinn er ekki safnskóli fyr-
ir börn nýbúa, það búa einfaldlega
svo margir nýbúar á skólasvæðinu
en samt er starfrækt sérstök mót-
tökudeild þar sem koma börn úr
öðrum skólahverfum, jafnvel öðrum
sveitarfélögum. Guðmundur skóla-
stjóri telur ástæðu þess fyrst og
fremst þá að í skólanum sé til stað-
ar þekking á málum innflytjenda
sem ekki sé í eins ríku mæli annars
staðar og eins hafi Nína Magnús-
dóttir kennari, sem hefur umsjón
með kennslu nýbúa, á sér ákveðið
og jákvætt orð meðal nýbúa. Skól-
inn fær aukafjármagn með hverjum
nemanda sem þannig kemur í skól-
ann.
Enginn í kennarahópnum í Aust-
urbæjarskólanum hefur verið þar
áður sem nýbúanemandi, en einn
kennarinn er þó af tékknesku bergi
brotinn. Skólastjóri telur þó að það
muni gerast fyrr en seinna.
Stjörnusjónauki
gerður upptækur af
hernaðaryfirvöldum
- Saga Austurbæjarskóla er löng
og merkileg og tengist sögu Reykja-
víkur. Er því eitthvað haldið á lofti
innan veggja skólans?
“Skólinn tók til starfa árið 1930,
og var 3 ár í byggingu. Meðal okkar
starfsmanna er það stundum gert
og henni er oft haldið að gestum
sem hingað koma. Oftast er það
gert með því að sýna gestum okk-
ar skólann og sýna þeim og segja
frá byggingasögunni. Hér er enn
að finna sömu dúkana á gólfum og
fleira sem það hefur verið verulega
vandað til verks á sínum tíma. Skól-
inn er fyrsta húsið sem var tengt
Hitaveitu Reykjavíkur og var það
strax og hann tók til starfa, en upp-
haflega var það tilraunaverkefni en
auk skólans voru það nokkur hús
við Bergþórugötu og Njálsgötu.
Skólinn var hersetinn af Bretum
strax og þeir komu hingað 10. maí
1940 og þá var skólaportið fullt af
hergögnum. Stjörnusjónauki sem
keyptur hafði verið til skólans var
gerður upptækur af Bretum en síð-
an var honum skilað, en án allra
spegla og glerja, bara tómur hólkur!
Bretadrottning skuldar okkur því
enn eitthvað frá stríðsárunum!
Börnin voru send heim um
vorið en fengu að koma í skólann
um haustið, þá höfðu Bretarnir
fært sig.”
Þriðjungur kennara
karlmenn
Um 50 kennarar eru við Austur-
bæjarskóla, þar af fjórir leiðbeinend-
ur sem þó eru allir í námi, og tveir
þeirra útskrifast um næstu áramót.
Guðmundur skólastjóri telur það
viðundandi ástand þó auðvitað sé
það draumastaða allra skólastjóra
að vera eingöngu með réttindafólk
við kennslu, helst að margir séu
að bítast um hverja lausa kennara-
stöðu.
“Þriðjungur starfsmanna hér eru
karlmenn sem er óvenjulega hátt
hlutfall miðað við heilstæðan grunn-
skóla. Það segir okkur að kennara-
starfið sé ekki vel launað. Samning-
ar kennara eru lausir næsta vor og
ég tel að það verði gert allt til þess
að ná samningum en það situr svo-
lítið í kennurum að hafa fengið á
sig lagasetningu síðast. Ég má varla
til annars hugsa en skólastarf geti
hafist með eðlilegum hætti haustið
2008, það væri mjög slæmt ef skól-
inn byrjaði á því að byrja ekki!”
Ég vona að sveitarstjórnarmenn
skilji þá stöðu sem komin er upp og
geri það sem þarf til þess að samn-
ingar náist. Kannski væri heppilegt
að Reykjavíkurborg klyfi sig út úr
samstarfi við önnur sveitarfélög,
þ.e. hætti þáttöku í Launanefnd
sveitarfélaga,” segir Guðmundur
R. Sighvatsson, skólastjóri Austur-
bæjarskóla.
Guðmundur R. Sighvatsson með nemendurm á göngum skólans.
Um fjórðungur nemenda eru nýbúar
������ �
� ���������
���������������
����������
�������
Nemendur eru 525 en þetta samfélag hér í
skólanum mjög flókið en hér er hlutfall innflytjenda
eða nýbúa mjög hátt, eða nær fjórði hver nemandi.
Fjöldi nemenda hér er því tvítyngdur, notar íslensku
í skólanum en annað tungumál heima.