Fréttatíminn - 09.10.2015, Blaðsíða 6

É g held að fólk átti sig almennt ekki á því hversu algeng ofnotkun á tölvum er
orðin,“ segir Eyjólfur Örn Jóns-
son sálfræðingur hefur unnið með
unglingum með tölvufíkn síðastlið-
in 10 ár. Hann segir biðlista vegna
tölvufíknar á BUGL, barna-og ung-
lingageðdeild Landspítalans, vera
skuggalega langa. Börn skynji tíma
öðruvísi en fullorðnir og eitt ár á
biðlista gangi auðvitað gangi ekki
upp. „Miðað við tölfræðina í kring-
um okkur ættum við að reikna með
að þetta séu svona 8-15% barna og
unglinga sem glíma við þennan
vanda. Rannsóknir sýna líka að
strákar ánetjast tölvum frekar en
stelpur en hlutföllin eru um 75% á
móti 25%.“
Allir geta ánetjast
Eyjólfur segir hvern sem er geta
ánetjast tölvum. „Þetta getur allt
eins verið einmana strákurinn sem
situr þögull út í horni og vinsæli
fótboltastrákurinn sem á fullt af
vinum. Oft byrjar þetta þannig að
einstaklingi líður ekki vel, er kvíð-
inn, til dæmis vegna skilnaðar eða
vandræða í vinahópnum, og þá er
auðvelt að hverfa í heim tölvunnar
og ýta þannig vandanum frá sér.
Það er líka auðveldara að standa
sig vel í tölvunni en utan hennar.
Það er mjög áhugavert að skoða
í heilaskanna hvað gerist þegar
einstaklingur sigrar á íþróttamóti
og bera það saman við hvað gerist
þegar einstaklingur vinnur í tölvu-
leik. Það eru nákvæmlega sömu
hlutir sem gerast á sömu heila-
svæðum í einstaklingunum, líðanin
er sú sama þrátt fyrir að það taki
auðvitað mun lengri tíma að verða
góður í íþróttum en tölvuleik.“
Sumir fara ekki á klósettið
Eyjólfur segir það hversu seint sé
gripið inn í vandann vera mikið
áhyggjuefni. „Við erum því miður
að grípa allt og seint í taumana.
Ofnotkun miðast við 5 tíma tölvu-
notkun á dag en flestir sem koma
til mín eru að glíma við um 10 tíma
notkun á dag. Þeir verst settu eyða
hátt í 20 tímum á dag fyrir framan
tölvuna. Það eru einstaklingar sem
gera ekkert annað, fara ekki í skól-
ann, sofa ekki og fara jafnvel ekki
á klósettið. Það hættulega við of-
notkunina er hversu vön við erum
því að hafa þessi tæki við fingur-
gómana öllum stundum. Það getur
verið afskaplega erfitt fyrir foreldra
að taka eftir því hvenær krakkarnir
eru komin yfir eðlileg mörk.“
Halla Harðardóttir
halla@frettatiminn.is
Afgreiðslutími
Mán. til fös. frá kl. 10–18
Laugardaga frá kl. 11–16
www.dorma.is
Holtagörðum
512 6800
Dalsbraut 1, Akureyri
558 1100
REST heilsurúm
MEIRA Á
dorma.is
COMFORT heilsurúm
• Svæðaskipt poka-
gormakerfi
• Burstaðir stálfætur
• Sterkur botn
• 320 gormar pr fm2
• Góðar kantstyrkingar
• Svæðaskipt poka-
gormakerfi
• Burstaðir stálfætur
• Sterkur botn
• 320 gormar pr fm2
• Steyptar kantstyrkingar
• Inndraganlegur botn
• 2x450 kg lyftimótorar
• Tvíhert stál í burðargrind
• Hliðar- og enda stopparar
• Hljóðlátur mótor
• Viðhaldslaus mótor
Aðeins 123.675 kr.
Nature’s
Comfort
heilsudýna með
Classic botni.
Stærð: 180x200 cm.
Fullt verð: 164.900 kr.
25%
AFSLÁTTUR
af 100 x 200 cm á meðan
birgðir endast.
Aðeins 54.675 kr.
Nature’s
Rest heilsu-
dýna með
Classic botni.
Stærð: 100x200 cm.
Fullt verð: 72.900 kr.
25%
AFSLÁTTUR
af 180 x 200 cm á meðan
birgðir endast.
STILLANLEGT HEILSURÚM
með Shape heilsudýnu
SHAPE
B Y N AT U R E ’ S B E D D I N G
Dormaverð
Stærð cm. Shape og
C&J silver
2x80x200 349.900
2x90x200 369.900
2x90x210 389.900
2x100x200 389.900
120x200 199.900
140x200 224.900
Við eigum afmæli
og nú er veisla
Kristján Þór Júlíusson
heilbrigðisráðherra.
 Heilbrigðismál átaksverkefni í kjölfar baráttu
Stefnt að útrýmingu lifrarbólgu C hérlendis
e instaklingum sem eru smitaðir af lifrarbólgu C og njóta sjúkratrygg-
inga á Íslandi mun bjóðast með-
ferð með nýjum lyfjum sem geta
læknað sjúkdóminn í allt að 95
til 100% tilvika. Kristján Þór
Júlíusson heilbrigðisráðherra
gengur frá samkomulagi um
samstarfsverkefni heilbrigðis-
yfirvalda og lyfjafyrirtækisins
Gilead sem leggur til lyfið Har-
voni. Með meðferðarátakinu
verður reynt að útrýma sjúk-
dómnum hér á landi og stemma
stigu við frekari útbreiðslu hans
en hópur lækna á Landspítala
hefur haft forystu um innleið-
ingu þess.
Lifrarbólga C er alvarlegur og
í mörgum tilvikum lífshættuleg-
ur sjúkdómur. Sé sýkingin ekki
meðhöndluð getur hún leitt til
vaxandi örmyndunar í lifur,
skorpulifrar, lifrarkrabbameins
og lifrarbilunar. Á Íslandi er
áætlað að um 800 til 1000 manns
séu smitaðir af lifrarbólgu C en
árlega greinast á bilinu 40-70
einstaklingar.
Unnt er að lækna lifrarbólgu
C hjá flestum sjúklingum með
viðeigandi lyfjagjöf. Lyfin eru í
töfluformi og gefin daglega með-
an á meðferð stendur, alla jafna
í átta til tólf vikur, þótt sumir
sjúklingar geti þurft meðferð í
allt að 24 vikur.
Stefnt er að því að hefja átakið
fyrir árslok. Sjúklingum verður
forgangsraðað af sérfræðilækn-
um Landspítala en átakið mun
vara í 3 ár.
Fanney Björk Ásbjörnsdóttir
hefur barist fyrir því að fá lífs-
nauðsynleg lyf við lifrarbólgu en
hún smitaðist af sjúkdómnum
við blóðgjöf á sjúkrahúsi eftir
barnsfæðingu. Hún stefndi
ríkinu en það hafði áður neitað
henni um lyfin en tapaði málinu
nýverið fyrir héraðsdómi. Hún
fagnaði fréttunum um ákvörðun
heilbrigðisyfirvalda og í samtali
við Vísi sagði hún þetta stórkost-
legar fréttir. -jh
 tölvufíkn erfitt fyrir foreldra að greina vandann
Mörg börn í vanda
vegna tölvufíknar
Ætla má að 8-15% barna og unglinga glími við tölvufíkn, um 75% þeirra eru drengir en 25%
stúlkur. Eyjólfur Örn Jónsson sálfræðingur segir erfitt að greina vandann og það sé áhyggjuefni
hversu seint sé gripið í taumana. Þeir verst settu eyða hátt í 20 tímum á dag fyrir framan tölvuna
og fara jafnvel ekki á klósettið.
Úrræði
Rúmlega 800 börn eru skráð í
meðferð á göngudeild Barna- og
unglingageðdeildar Landspítalans,
BUGL, og glímir stór hópur drengja
á aldrinum 14-18 ára við tölvufíkn.
Einstaklingar eru ekki lagðir inn á
sjúkrahús fyrr en þeir eru farnir að
þjást af alvarlegu þunglyndi og jafnvel
sjálfsvígshugsunum. Aðrar meðferðir
sem standa tölvufíklum og fjölskyldum
þeirra til boða eru til dæmis hugræn
atferlismeðferð, þjálfun í félagslegri
færni, fjölskyldumeðferð og jafnvel
lyfjameðferð. Stuðningshópar og
endurhæfing hafa einnig reynst vel þó
lítið sé um slíkt á Íslandi.
4 klukkustundir
á dag á
samskiptamiðlum
Rannsóknir SAFT frá árunum
2003-2014 sýna að meðalspilun á
tölvuleikjum á netinu hefur aukist frá
0,4 klst. á dag upp í 1,8 klst. á dag
meðal grunnskólabarna í 4-10. bekk.
Samkvæmt rannsókninni Ungt fólk
2014 kemur fram að um 6% unglinga
í 8.-10. bekk spila tölvuleiki að
jafnaði 4 klst. eða meira á hverjum
degi. Hlutfallið er enn hærra þegar
kemur að samskiptamiðlum en þá
eru rúmlega 14% unglinga á þessum
aldri á höfuðborgarsvæðinu og um
15% á landsbyggðinni sem eru meira
en 4 klst. á dag á samskiptamiðlum.
Einkenni
Líkamleg einkenni
ofnotkunar:
Húðvandamál vegna
hita frá batteríum
Vöðvabólgur
Sinaskeiðabólga
Bakverkir
Höfuðverkir
Svefnleysi og þreyta
Andleg
einkenni
ofnotkunar:
Félagsfælni og kvíði
Þunglyndi og
áhugaleysi
Einbeitingarskortur
Skert tilfinningastjórn
Þroskabreytingar
6 fréttir Helgin 9.-11. október 2015