Fréttatíminn - 09.10.2015, Qupperneq 32

É
g gekk með þá hugmynd í kollinum að gefa
sjálfri mér það í afmælisgjöf að gefa út bók um
verkin mín. Reyndar ætlaði ég ekki að skrifa
hana sjálf, heldur ætlaði ég að fá hann Árna
minn (Bergmann) til að skrifa um mig viðtals-
bók, en hann var svo upptekinn í sinni eigin ævisögu að
ég byrjaði að punkta niður svona hitt og þetta. Og svo fór
mér að finnast það spennandi að vera svona miðpunktur í
eigin frásögn. Og það endaði það með þessari bók,“ segir
Steinunn Marteinsdóttir myndlistarkona sem verður áttræð
snemma á næsta ári en blæs til útgáfuhófs í dag, föstudag,
á Hulduhólum í Mosfellsbæ, sem er í senn heimili hennar,
vinnustofa og sýningarsalur.
Steinunn segir það hafa verið gott og ekki síst gaman að
líta til baka yfir alla ævina, punkta niður, finna myndir og
rifja upp löngu gleymda hluti. „Það er auðvitað margt sem er
horfið og það er ekki hægt að treysta 100% á minnið en þarna
eru einhver minningabrot á stangli. Ævisögur eru aldrei
fullkominn sannleikur, það muna allir á sinn hátt. En þessi
bók er engin tæmandi ævisaga heldur aðallega mín mynd-
listarsaga og svo hef ég reynt að draga upp mynd af nokkrum
manneskjum sem hafa verið mér mikilsverðar í lífinu.
Heillaðist af leirnum
Steinunn gekk í Handíða- og myndlistarskólann í Reykja-
vík en fór svo í framhaldsnám til Berlínar ásamt þáverandi
eiginmanni sínum, málaranum Sverri Haraldssyni, þar
sem hún var í málaradeild en sneri sér svo að keramik. „Ég
prófaði leirinn og heillaðist algjörlega,“ segir Steinunn.
„Svo var ég gift listmálara svo það var hálfpartinn ætlast til
þess að ég gerði eitthvað praktískt,“ segir Steinunn og hlær.
„Úr keramik er hægt að framleiða nytjahluti, svo einhverjir
möguleikar eru á tekjum. Ég var að mála abstraktmyndir en
það var auðvitað vonlaust að sjá fyrir fjölskyldu með því. En
ég heillaðist algjörlega af leirnum þegar ég kynntist honum
og tók hann sem aðalfag í Berlín. Eftir heimkomu árið 1961
var ég svo heppin að fá vinnu hjá Glit, keramíkverkstæði
Ragnars Kjartanssonar, en það var aðal keramikverkstæðið
á þeim tíma.“
Reynir að skapa hughrif
„Leir er svo óskaplega heillandi efni,“ segir Steinunn sem
vann mestmegnis með leirinn þar til fyrir tuttugu árum,
þegar hún var í gestavinnustofu í París þar sem málverkið
togaði aftur í hana. „Maður er í svo mikilli snertingu við
efnið á meðan maður er að móta leirinn, það er ekkert efni
sem maður vinnur eins mikið með fingrum eingöngu. En
svo fer leirinn í þurrk og brennslu, stundum tvær brennslur
og stundum þrjár, og þá breytist hann mikið. Þú veist aldrei
nákvæmlega hvað kemur út úr ofninum svo það er alltaf
ævintýri að vinna með leirinn. Stundum verður maður glað-
ur með útkomuna en stundum er allt ómögulegt, en það er
hluti af ferlinu. Maður er aldrei fullviss um hvernig útkoman
verður og það þarf mjög mikla reynslu til að geta spilað með
þetta ferli. Málverkið er svo allt annað. Þá er maður að vinna
beint með pensli á striga og sér strax hvernig útkoman
verður. Mér fannst þess vegna svo mikið frelsi fólgið í mál-
verkinu þegar ég byrjaði að aftur af alvöru að fást við það.
Það opnuðust flóðgáttir og ég hef verið mjög upptekin af því
síðustu tuttugu árin og vinnugleðin hefur verið mikil.
Eg er ekki að segja sögu með verkum mínum og er ekki
að boða skoðanir eða með beinan pólitískan boðskap. Ég
reyni að vera svolítið samhliða tónlist að því leyti að ég er að
miðla hughrifum sem mér hafa verið mikilsverð, hughrifum
frá náttúrunni, ómi úr fortíðinni og tilfinningu fyrir tilver-
unni í öllum sínum óskiljanleika.
Óspennandi leirkelling
Steinunn hefur haldið margar sýningar í gegnum árin, bæði
á vinnustofu sinni Hulduhólum sem og annarsstaðar. Hún
segist þó ekki hafa fengið mikla fjölmiðlaumfjöllun á síðustu
árum. Það er svo margt annað að ske sem er meira spenn-
andi en gömul leirkelling sem fer að mála. Ég efast um að
ég sé mjög þekkt meðal unga fólksins,“ segir Steinunn og
hlær. Húsið hennar þekkja þó allir sem hafa keyrt í gegnum
Mosfellsbæ, þar sem það liggur við veginn umkringt steina-
skúlptúrum sem draga athygli flestra sem eiga þar leið um.
„Við Sverrir bjuggum í tveggja herbergja íbúð í Reykjavík og
ég var búin að koma mér fyrir á háaloftinu í pínulitlu rými
þar sem ég hafði sjálf byggt mér ofn. En svo fór að ganga
vel, bæði hjá mér með kennslu og hjá Sverri við að mála og
okkur vantaði bæði almennilega vinnustofu. Það var erfitt
að finna húsnæði með tveimur vinnustofum í Reykjavík svo
við enduðum á að kaupa þessa jörð, og endurbyggðum fjós
og hlöðu sem vinnustofur og íbúð.
Fann ástina á áttræðisaldri
Steinunn og Sverrir slitu samvistum árið 1978 og síðan bjó
Steinunn ein í húsinu, allt þar til hún fann ástina á ný, með
rithöfundinum Árna Bergmann. „Við Árni höfðum verið vin-
ir í mörg ár þegar við fórum að stinga saman nefjum. Okkur
kemur afskaplega vel saman. Og mér finnst ég heppin að
hafa fundið ástina á áttræðisaldri. Þegar maður er ungur þá
finnst manni gamalt fólk svo púkó, eiginlega alveg glatað,“
segir Steinunn og hlær. „Ég man þegar ég var sextán ára
að vinna í frystihúsinu í Höfnum með vinkonu minni Ellý
Vilhjálms. Þá segir hún við mig; „Veistu hvað Steinsí, mér
finnst alveg hræðilegt til þess að hugsa að verða tvítug!“ Og
að verða fertugar, þá fannst okkur lífið bara búið. En mér
hefði nú heldur aldrei dottið í hug þegar ég varð sjötug að
ég ætti eftir að skrifa bók þegar ég væri að nálgast áttrætt,
ég sem hef alltaf verið afskaplega pennalöt manneskja. En
þetta er það skemmtilega við lífið. Það kemur manni á óvart,
sem betur fer.“
Halla Harðardóttir
halla@frettatiminn.is
Gaman að vera ástfangin á áttræðisaldri
Steinunn Marteinsdóttir
myndlistarkona hefur unnið
við leirlist og listmálum á
heimili sínu, Hulduhólum
í Mosfellsbæ, í nokkra
áratugi. Í dag fagnar hún
útgáfu sjálfsævisögu sinnar,
Undir regnboganum, þar
sem hún segir frá ævi sinni í
myndum og máli. Hún segist
hafa komið sjálfri sér á óvart
með þessu verki því alltaf
hafi hún verið pennalöt. En
það óvænta sé einmitt það
skemmtilega við lífið, eins
og það að verða ástfangin á
áttræðisaldri.
Myndlistarkonan Steinunn Mar-
teinsdóttir gefur út bókina Undir
regnboganum í dag. Í bókinni, sem
hún skrifar sjálf, segir Steinunn
frá uppvexti sínum í Reykjavík og
Höfnum, námsárunum og ástríku en
stormasömu sambandi sínu við Sverri
Haraldsson listmálara, keramik sem
átti hug hennar allan þar til hún sneri
sér aftur að málverkinu og svo ævi-
kvöldinu sem hún eyðir með ástinni
sinni, Árna Bergmann.
Ljósmynd/Hari
Steinunn og Árni á góðri stundu í Rússlandi.
Í dag, föstudaginn 9. október, klukkan 17, heldur Steinunn útgáfuteiti
í húsinu sínu, Hulduhólum Mosfellsbæ, sem er í senn vinnustofa,
heimili og sýningarsalur. Einnig verður opið á Hulduhólum á morgun,
laugardaginn 10. október frá klukkan 13-17. Hönnunarsafn Íslands
mun setja upp sýningu á keramikverkum Steinunnar í janúar. Þeim
sem eiga eftir hana verk er bent á að hafa samband við safnið.
32 viðtal Helgin 9.-11. október 2015