Morgunblaðið - 19.03.2015, Blaðsíða 8

Helga segir að vöxturinn í fjölgun ferðamanna síðustu ár hafi ver-
ið mjög hraður og í sumum tilvikum hafi ekki tekist að bregðast
nægilega hratt við þessum mikla vexti. „Ein stærsta áskorunin er
að finna leiðir til að stýra álaginu og láta undirstöðurnar þróast í
takt við vöxtinn. Nýta þarf að fullu þau tækifæri sem í ferðaþjón-
ustunni felast. Við þurfum að byggja innviðina upp í takt við
stefnu. Ef atvinnugreinin, stjórnvöld og aðrir eru með sameig-
inlega og skýra framtíðarsýn verður auðveldara að stýra vext-
inum. Það einfaldar allar ákvarðanir er snúa að því hvernig ferða-
menn við viljum fá, hvernig þeir verja tíma sínum á meðan á dvöl
stendur, hvar á landinu þeir dvelja, hvernig samsetning gistirýma
á að vera, hvernig hótel og aðra innviði eigi að byggja upp. Það
þarf að liggja skýrt fyrir hvernig ferðamannaland við viljum
byggja upp á sama tíma og við þurfum að vita í hvernig ferða-
mannalandi við viljum búa. Við verðum að átta okkur betur á hvar
okkar félagslegu þolmörk liggja ekki síður en hvar þolmörk nátt-
úrunnar liggja,“ segir Helga og bætir við að það kunni ekki góðri
lukku að stýra ef ferðaþjónustan vaxi án nokkurs skipulags eða
stýringar. „Það þarf því að taka djarflegar ákvarðanir.“
Náttúrupassinn hefur annmarka og er ekki besta lausnin
Mikil umræða hefur átt sér stað um hvernig haga skuli gjald-
töku til verndar náttúrunni og nú liggur fyrir frumvarp á Alþingi
um svokallaðan náttúrupassa. Er náttúrupassinn besta lausnin
eða eru aðrar betri hugmyndir? „Það eru allir sammála um mik-
ilvægi þess að byggja upp og viðhalda okkar helstu ferða-
mannastöðum. Náttúran er takmörkuð auðlind sem verður að
hlúa að og tryggja til framtíðar. Við eigum ákveðnar nátt-
úruperlur sem eru eftirsóknarverðar í dag en einnig þarf að
byggja upp nýjar perlur til að dreifa álagi. Við getum skapað
fleiri „Gullna hringi“ úti um landið til að byggja upp fleiri eft-
irsóknarverða áfangastaði. Náttúrupassinn hefur ákveðna ann-
marka og því teljum við aðrar lausnir skynsamlegri. Það er mik-
ilvægt að tryggja gjaldtöku en á sama tíma er mikilvægt að það
sé gert með þeim hætti að við sköðum ekki þá ímynd sem Ísland
stendur fyrir og byggist á.“
Helga segir að kannanir sýni að um 80% ferðamanna komi til
Íslands vegna náttúrunnar. „Ferðamenn vilja fyrst og fremst
upplifa ósnortna náttúru, frið og ró og allt það víðerni sem Ísland
hefur upp á að bjóða. Því er afar mikilvægt að það gjaldtökufyr-
irkomulag sem fyrir valinu verður skerði ekki þá ásýnd og þessa
einstöku upplifun ferðamanna á Íslandi. Eftirlitsverðir og sekt-
argreiðslur kalla á neikvæða upplifun ferðamanna og því höfum
við bent á aðrar leiðir til gjaldtöku. Ein leið sem við höfum horft
til er fólgin í því að greitt sé fyrir virðisaukandi þjónustu. Þannig
yrði rukkað fyrir afnot af snyrtilegum salernum og bílastæðum á
helstu ferðamannastöðum. Með þessari leið væri hægt að afla
verulegra tekna til verndunar náttúrunnar á sama tíma og þjón-
usta við ferðamanninn er aukin. Sú leið sem farin verður þarf að
vera einföld og skilvirk svo að dæmið gangi upp.“
Helga segir það ekki óeðlilegt að kallað sé eftir fjármagni frá
stjórnvöldum til að koma að uppbyggingu ferðaþjónustunnar með
myndarlegum hætti miðað við þær miklu tekjur sem greinin skil-
ar nú þegar í ríkissjóð. „Við teljum gífurlega mikilvægt að stjórn-
völd tryggi umtalsvert fjármagn næstu árin til að hefja almenni-
lega uppbyggingu. Skatttekjur, bæði beinar og óbeinar, af
greininni hafa aukist verulega síðustu misseri og er ekkert óeðli-
legt við það þó lítill hluti þeirra tekna fari í uppbyggingu sem
styður við enn frekari vöxt og viðgang greinarinnar og þannig
aukna verðmætasköpun fyrir þjóðarbúið. Af þeim fjölmörgu
gjöldum sem hið opinbera fær til sín í formi tekna frá ferðaþjón-
ustunni er eitt lítið dæmi eldsneytisgjaldið sem skilaði á síðasta
ári, eitt og sér, um 2 milljörðum króna í ríkissjóð og það einungis
af bílaleigubílum. Þá eigum við eftir að taka hópferðabíla og flug-
vélar inn í myndina.“
Fjöldi ferðamanna ekki áhyggjuefni enn sem komið er
Fjöldi ferðamanna er kominn í milljón og búist er við enn frek-
ari fjölgun á næstunni. Sumir hafa áhyggjur af því að fjöldinn
verði of mikill fyrir Ísland, er hætta á því? „Þetta snýst allt um
skipulag. Við eigum stórt land og því hef ég ekki áhyggjur af
fjöldanum sem stendur. Ég tel að við eigum mikið inni því við get-
„Við verðum að átta okkur bet-
ur á hvar okkar félagslegu þol-
mörk liggja ekki síður en hvar
þolmörk náttúrunnar liggja,“
segir Helga Árnadóttir, fram-
kvæmdastjóri SAF.
Margrét Kr. Sigurðardóttir
margret@mbl.is
Ferðaþjónustunni hefur heldur betur vaxið
fiskur um hrygg og er orðin sú atvinnugrein
sem skapar mestar gjaldeyristekjur fyrir
þjóðina. Sjávarútvegurinn sem hefur
lengstum verið stærsta gjaldeyrisskapandi
atvinnugreinin þarf að láta öðrum eftir
fyrsta sætið nú þegar ferðaþjónustan skilar
rúmum 300 milljörðum króna í þjóðarbúið.
Helga Árnadóttir, framkvæmdastjóri SAF,
Samtaka ferðaþjónustunnar, segir atvinnu-
greinina standa frammi fyrir mörgum
áskorunum þar sem taka þurfi djarflegar
ákvarðanir. En hún leggur áherslu á
mikilvægi þess að úrlausnirnar séu unnar í
samstarfi við stjórnvöld þar sem virðing
fyrir landi og þjóð sé leiðarljósið.
Þurfum að taka djarflegar ák
8 MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 19. MARS 2015VIÐTAL