Morgunblaðið - 03.06.2015, Blaðsíða 28

28 MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 3. JÚNÍ 2015
Ég kveð Skúla
Alexandersson með
innilegu þakklæti í
huga fyrir langa
samfylgd. Skúla
hef ég þekkt allt frá því að ég
var ungur drengur.
Honum fylgdi hressilegur
andblær og engin lognmolla og
allir höfðu á honum skoðun.
Voru með honum eða á móti.
Dugnaður eða öllu heldur
óþrjótandi eljusemi einkenndi
hann alla tíð.
Einlægur og staðfastur vilji
hans til að láta til sín taka,
vinna í þágu þjóðar og heima-
sveitar en einnig lands og nátt-
úru, aflaði honum virðingar
bæði stuðningsmanna og and-
stæðinga. Skúli flutti til Hellis-
sands rétt eftir miðja síðustu
öld en þá hafði verið viðvarandi
fólksfækkun í Neshreppi utan
Ennis frá aldamótunum 1900.
Léleg hafnarskilyrði voru aðal-
ástæða þess hvert stefnt hafði.
Um svipað leyti fluttu tveir aðr-
ir ungir menn með fjölskyldur
sínar á Sand. Þetta voru þeir
Matthías Pétursson, sem varð
kaupfélagsstjóri, og Teitur Þor-
leifsson, sem skólastjóri barna-
skólans. Heimamenn fólu þess-
um mönnum fljótlega forystu í
hreppnum. Skúli tók að sér
oddvitastarfið og varð farsæll
forystumaður í Neshreppi upp
frá því. Jafnvel stráklingur eins
og ég þá var fylgdist vel með
því umróti og átökum sem
fylgdu því að nýjum mönnum
voru falin hin pólitísku völd,
sennilega enn betur þar sem
faðir minn tók þátt í baráttunni
með Skúla og þeim félögum. Þá
gerði ég mér að einhverju leyti
grein fyrir mikilvægi fé-
lagshyggju og samvinnu við að
leysa staðnað samfélag úr álög-
um. Því það var það sem raun-
verulega gerðist, Hellissandur
blómstraði á ný. Matthías og
Teitur hurfu á brott en Skúli
ílentist og á Sandi kynntist
hann Hrefnu sem hefur farsæl-
lega fylgt honum á langri ævi-
leið. Skúli reyndist byggðarlag-
inu happafengur og staðfastur
baráttumaður fyrir hagsmunum
þess alla tíð. Félagshyggjufólk
á Vesturlandi tók auðvitað eftir
árangri Skúla og kaus hann til
þings, í fyrstu til varamanns
fyrir Jónas Árnason en síðar
þingmann sinn í tólf ár eftir
það. Á þingi nýttust eiginleikar
Skúla vel og þjóðin tók eftir
einlægum baráttumanni fyrir
hagsmunum þjóðar og lands-
byggðar til sjávar og sveita.
Barátta hans gegn einokunar-
áhrifum kvótakerfisins er mörg-
um enn í minni. Alþýðubanda-
lagið og síðar Samfylkingin
fékk sannarlega að njóta krafta
hans í pólitísku starfi um langa
tíð. Hann var alltaf upplífgandi
og baráttuglaður og húmorinn
og hláturinn hans Skúla gleym-
ist ekki.
Fari hann vel.
Við Guðbjörg sendum inni-
legar samúðarkveðjur til
Hrefnu, Ara, Huldu, Drífu og
fjölskyldna þeirra.
Jóhann Ársælsson.
Hann stóð í anddyrinu
heima, stór, glaðvær maður
með þunnt hárið greitt yfir
skallann. Honum lá hátt rómur
og hló hrossahlátri svo berg-
málaði um allan stigaganginn.
Þannig er mín fyrsta minning
um Skúla. Ég sem barn var
Skúli
Alexandersson
✝ Skúli Alexand-ersson fæddist
9. september 1926.
Hann lést 23. maí
2015. Útför hans
fór fram 31. maí
2015.
óttaslegin til að
byrja með við
þennan háværa
mann, en það hvarf
fljótt þegar ég
skynjaði að já-
kvæðni, hvatning
og uppörvun var
það sem hann
skildi eftir hjá for-
eldrum mínum á
erfiðum tímum.
Skúli var stór
maður í margvíslegum skiln-
ingi. Hann var mikill hugsjóna-
maður fyrir byggðarlagið sitt
og lét til sín taka á mjög mörg-
um sviðum. Hann var fram-
kvæmdasamur og fylgdi eftir
sínum hugmyndum og kom
þeim í verk. Skúli var kröftug-
ur, framsýnn og hvatamaður
margra verka. Hann studdi við
bakið á foreldrum mínum þegar
þau stigu sín fyrstu skref með
eigin útgerð og reyndist þeim
ómetanlegur bakhjarl.
Í byrjun árs 1987 kom Skúli
að máli við mig, hann vildi
koma upp gistihúsi á Hellis-
sandi, en lítil ferðaþjónusta var
á staðnum og engin gisting.
Verbúðin Gimli hafði staðið auð
á sumrin og hann hafði með út-
sjónarsemi séð að með lagfær-
ingum væri hægt að útbúa snot-
urt gistihús í Gimli. Ég sló til
og þar með hófst samstarf og
vinátta okkar Skúla sem aldrei
bar skugga á. Við tókumst
stundum á, Skúli var stjórn-
samur og sagði umbúðalaust
það sem honum þótti. Skamm-
aði þegar ekki nógu vel var gert
en var óspar á hrós þegar hon-
um vel líkaði. Alltaf var hægt
að leita til hans um ráð eða að-
stoð.
Skúli var hvatamaður að upp-
byggingu Hótels Hellissands.
Hann safnaði saman hópi hlut-
hafa af miklum sannfæringar-
krafti, sá um lánsfjármögnun og
var framkvæmdastjóri bygging-
ar þess. Í þessu verkefni komu
fram hans öflugu eiginleikar;
eljusemi, þrautseigja og kraft-
ur. Hann átti auðvelt með að ná
til fólks og sannfæra það.
Ferðaþjónusta og uppbygging
fyrir byggðarlagið, hvort
tveggja hans ástríða, samein-
aðist í uppbyggingu hótelsins.
Friðun gamalla hús var
Skúla hjartfólgin. Hann keypti
elsta húsið á Hellissandi, Lár-
usarhús, og lét gera það upp í
upprunalegri mynd svo mikill
sómi er að. Honum var hug-
leikin varðveisla sagna liðinnar
tíðar. Hann tók m.a. saman
sögu Lárusar Skúlasonar og
fleiri einstaklinga sem voru at-
kvæðamiklir í uppbyggingu
byggðanna undir Jökli. Þá var
Skúli hvatamaður að ritun
nokkurra verka um forna tíð.
Hvatning Skúla og uppörvun
hefur verið mér mikilvæg í
gegnum tíðina. Hann reyndist
mér góður vinur og fyrir það vil
ég þakka.
Hrefnu, Ara, Huldu, Drífu og
fjölskyldunni allri sendi ég mín-
ar innilegustu samúðarkveðjur.
Erla Kristinsdóttir.
„Ert þetta þú?!“ Þetta sagði
Skúli í símann þegar hann
þurfti að fá mig til að vinna
eitthvert verk sem hann hafði í
huga. Þegar ég svo fann ein-
hverja afsökun fyrir að hafa
ekki tíma til að fara strax, þá
kom á eftir: „Þú ert nú meiri
trallinn.“
Skúli hafði sérstakt lag á að
fá fólk til að vinna með sér til
að koma ýmsum hugmyndum
sínum og annarra í fram-
kvæmd. Ungmennafélagsandinn
var sennilega fundinn upp af
honum. Þegar hugmyndin kom
upp um að gera nýjan knatt-
spyrnuvöll á Hellissandi kom
hann strax með hugmyndir um
hvernig best væri að sækja um
styrki og hvernig væri best að
vinna verkið og hvatti okkur
tengdasynina, mig og Hallgrím,
til dáða. Þannig hefur hann
staðið með öllum verkefnum
sem hafa verið framkvæmd á
Hellissandi á síðari tímum. Ég
er viss um að sumum þótti jafn-
vel stundum nóg um hve dug-
legur hann var í því að gefa ráð.
Hlátur hans hljómaði þar
sem hann var þannig að létt-
leikinn var einhvern veginn í
öndvegi þó svo að undir niðri
væri kannski verið að fjalla um
mál sem í eðli sínu voru alvar-
leg. Þannig endaði hann þetta
líf, léttleikinn var í öndvegi þó
svo að síðustu klukkutímarnir á
ævinni væru grafalvarlegir.
Það var ótrúleg heppni hjá
mér að kynnast svo merkilegum
og ósérhlífnum manni sem
Skúli var og þakka ég honum
m.a. að hafa kennt mér að meta
okkar dýrmætu náttúru. Hann
var eins og sagt var um mik-
ilmenni í Íslendingasögunum:
Drengur góður.
Viðar Gylfason.
Mig langar að minnast sam-
skipta okkar Skúla Alexand-
erssonar á mínum yngri árum,
þegar ég réð mig sem háseta á
Arnkel SH sem Skúli gerði út
þá, 17 ára. Skúli tilkynnti mér
seinnipart sumars eða í ágúst
þegar ég kom til hans til að fá
uppgert fyrir síldarvertíðina, að
ég yrði að fara vel með aurana
því að ég væri að fara í skóla.
Ég svaraði því til að það stæði
ekki til, hann hélt það nú því
hann hefði sótt um skólavist
fyrir mig í Vélskólanum og ég
hefði fengið inni og líka á
heimavistinni. Þannig að ég
ætti að mæta í september. Þar
með var Skúli búinn að leggja
drög að mínu ævistarfi sem vél-
stjóri. Þótt ég hafi ekki verið
honum alveg sammála á þeirri
stundu sem ungur og óráðinn
unglingur er ég honum þakk-
látur í dag og mun minnast
hans með hlýhug.
Hvíl þú í friði, kæri vinur.
Hafsteinn Þórarinn
Björnsson.
Það kom mér dálítið á óvart
þegar hringt var í mig síðasta
laugardag og mér var sagt að
Skúli Alexandersson hefði látist
þá um nóttina 23. maí sl. Við
gerðum ráð fyrir því, skóla-
félagarnir, að hittast heilir á
húfi í afmæli Hjálmars Styrk-
árssonar þennan dag en það fór
öðruvísi og við söknuðum sann-
arlega eins glaðværasta og
hressasta félaga okkar um langt
árabil.
Það var um miðja síðustu öld
sem ég kynntist Skúla fyrst, en
vinir hans og skólabræður úr
Samvinnuskólanum voru skóla-
bræður mínir í Reykholti í
Borgarfirði. Á skólaárunum
héldum við hópinn alla tíð. Við
stofnuðum Reykhyltingafélagið
í Reykjavík, sællar minningar,
og Skúli sótti þær skemmtanir
vegna vinskapar við okkur.
Strákarnir úr Samvinnuskólan-
um fóru síðan út á land hver í
sína áttina þegar skóla lauk.
Skúli til Sauðárkróks og seinna
út á Hellissand til Matthíasar
Péturssonar, sem þá var orðinn
kaupfélagsstjóri þar. Matthías
varð síðar kaupfélagsstjóri á
Stórólfshvoli. Ingólfur fór til
Keflavíkur til Kaupfélags Suð-
urnesja, en tók síðan við Kaup-
félagi Reykjavíkur, KRON.
Hjálmar fór til Þorlákshafnar
og stýrði uppbyggingu kaup-
félagsins, útibúi KÁ þar í mörg
ár.
Það er margs að minnast frá
þessum tíma fyrir utan pólitíska
baráttu þessara ára en þar
haslaði Skúli sér svo sannarlega
völl á Alþingi Íslendinga og
grundvöllur hans var auðvitað
Neshreppur utan Ennis eins og
hann nefndi oft sínar slóðir. Það
voru hins vegar margskonar
ferðalög sem leiddu okkur
Skúla meira saman en pólitíkin
þótt hún væri náttúrlega alltaf
til staðar. Það byrjaði með Búk-
arestförinni 1953 og Ingólfur
var þar með okkur í þeirri
frægu ferð. Þá ferðuðumst við
fyrst í lest í Arnarfellinu yfir
Atlantshafið og síðan með járn-
braut yfir þvera Evrópu til
Rúmeníu. Þetta var byrjunin og
mikil reynsluför.
Veturinn eftir missti ég vinn-
una vegna verkfallsátaka og
leitaði fyrir mér á sjónum sem
endaði í miklu ævintýri á Snæ-
fellsnesi eða nánar tiltekið í
Ólafsvík. Ég varð þar eiginlega
skipreika og þá var gott að geta
leitað til Skúla sem þá var kom-
inn á Hellissand og reyndist
mér góður vinur í raun og lán-
aði mér peninga til þess að geta
komist til Reykjavíkur. Svona
hlutir gleymast ekki.
Sumarið næsta fórum við svo
í mjög eftirminnilega ferð um
mestallt landið en fyrsti áfang-
inn var á heimaslóðir Skúla,
Djúpavík á Ströndum. Ferðin
var farin til að fagna sextugs-
afmæli föður Skúla, Alexanders
Árnasonar bónda í Kjós, en þau
Sveinsína Ágústsdóttir, foreldr-
ar hans, höfðu byggt bæ sinn
og bústað í Djúpuvík. Djúpavík
er í landi Kjósar, en þar ólst
Skúli upp. Það er ekki pláss hér
til að rekja alla þessa ferða-
sögu, en hún var markverð að
einu leyti. Þetta var í fyrsta
sinn sem farið var á bíl yfir
Trékyllisheiði, Willys-jeppa ár-
gerð 1946 með skráningarnúm-
erið P-158. Bíllinn var í eigu
Skúla og hann var bílstjóri og
fararstjóri. Það var oft búið að
ráðgera af okkur Skúla að
skrifa eitthvað um þetta ferða-
lag og loksins tókst það á síð-
asta ári og meiningin var að það
kæmi út í næsta hefti af
Strandapóstinum. Ég veit ekki
hvort af því hefur orðið en það
verður þá vonandi á næstunni.
Ég vil svo þakka Skúla Alex-
anderssyni samfylgdina. Hann
var góður félagi og vinur í raun
og hafði sérstaklega góða nær-
veru. Ég votta aðstandendum
öllum samúð okkar Rögnu.
Svanur Jóhannesson.
Skúli Alexandersson og Hell-
issandur verða ætíð samofnir í
mínum huga. Hann unni staðn-
um einlæglega og vildi hag hans
og byggðarinnar allrar sem
mestan og bestan. Skúli hafði
mikinn áhuga á umhverfismál-
um og vann að þeim á ýmsan
hátt svo sem í landgræðslu og
skógrækt, verndun menningar-
minja og náttúrunnar. Á þeim
vettvangi kom hann að málefn-
um þjóðgarðsins en Skúli sat í
ráðgjafarnefnd hans frá upphafi
haustið 2002 til vors 2014. Hann
vann að málefnum hans af elju
og þrautseigju en fannst stund-
um skriffinnskan fullmikil í
kringum verkefni og fram-
kvæmdir. Skúli hafði sterkar
skoðanir og lét þær óspart í
ljós. Þótt við værum ekki alltaf
sammála gátum við skipst á
skoðunum og það er gott og
menntandi að heyra skoðanir
þeirra sem segja það sem þeim
býr í brjósti. Einhverju sinni
þegar við vorum að ræða málin
sagðist Skúli ekkert skilja í
þessari þvermóðsku í mér.
Í gengum árin leitaði ég iðu-
lega í þekkingarbrunn Skúla
um hvaðeina sem viðkom Snæ-
fellsnesi. Hann þekkti vel til
manna og málefna og var alltaf
boðinn og búinn að leiðbeina og
aðstoða. Fyrstu árin mín í starfi
var Skúli duglegur að bjóða
mér í bíltúr með sér og Hrefnu.
Hann ók í rólegheitunum um
þjóðgarðinn og benti mér á það
sem betur mætti fara, hvað
þyrfti að gera og örnefnin flutu
með. Smám saman síuðust upp-
lýsingarnar inn og minnist ég
þessara ferða með hlýju. Skúli
var duglegur við bíltúrana og
fór daglega inn í þjóðgarð, oftast
tvisvar á dag. Hann var mjög
vakandi yfir breytingum á land-
inu og náttúrunni og lét okkur
vita ef eitthvað óeðlilegt var á
seyði eða þarfnaðist eftirlits.
Síðastliðinn vetur vann Skúli
að nokkrum skiltum með mér en
því miður verður hann ekki við-
staddur þegar þau verða sett
upp.
Við hjá þjóðgarðinum eigum
eftir að sakna þess að hann líti
inn hjá okkur og segi þegar
hann kveður og er ánægður með
hlutina: „Þetta er gott.“
Ég þakka Skúla samfylgdina
og stuðninginn við þjóðgarðinn
Snæfellsjökul. Fjölskyldu hans
sendi ég innilegar samúðar-
kveðjur.
Guðbjörg Gunnarsdóttir.
Skúli og Snæfellsjökull voru
eiginlega bræður; útverðir
Breiðafjarðar að sunnan með
bjarta og hlýja útgeislun. Þeir
kölluðust á við Látrabjarg hin-
um megin. Við hin innar í firð-
inum hjúfrum okkur í skjóli
þessara risa.
Skúli kom inn á þetta svæði
norðan af Ströndum. Stór og
myndarlegur og kjarkmikill,
breytti auðn í atvinnu, góður fé-
lagi, hlýr vinur, öflugur forystu-
maður með einbeittan og sterk-
an vilja. Var oddviti á
Hellissandi, lengur en nokkur
annar maður. Sósíalisti fram í
fingurgóma og rak fyrirtækið á
þeim forsendum; minnti á Norð-
firðingana. Þegar hann hætti að
reka fiskvinnslufyrirtæki sneri
hann sér að umhverfismálum og
hvað annað? Einmitt á Snæfells-
nesi á að vera þjóðgarður og það
er afrek Skúla fremur en flestra,
kannski allra, annarra manna.
Það var reyndar sama að hvers
konar félagsstarfi hann kom;
hann var alltaf tilbúinn til þess
að leggja lið. Síðast talaði ég við
hann um tímaritið Breiðfirðing.
Hann sagði mér hvernig ég ætti
að tala við auglýsendur. Skúli
skrifaði reyndar ítarlega grein í
næstsíðasta hefti Breiðfirðings
um Lárus Skúlason. Í næsta
hefti Breiðfirðings verður skrif-
að um Skúla Alexandersson.
Hann fór með okkur Guðrúnu
um allt útnesið haustið 2012
þegar ég var að afla efnis um
Haraldínu Haraldsdóttur lang-
ömmu mína. Það var skemmti-
legt og við fengum að gista í bíl-
skúrnum sem Skúli hafði breytt
í svítu eins og það heitir á hót-
elmáli. Gaman að vera með þeim
Hrefnu sem óminnishegrinn hef-
ur nú heimsótt og Skúli sinnti á
fallegan og aðdáunarverðan
hátt. Síðast voru þau á Hrafn-
istu í Hafnarfirði og þar hitti ég
þau nokkrum sinnum að und-
anförnu. Lifi byltingin, sagði ég
þegar ég kvaddi dyra hjá þeim
síðast og hláturinn ógleymanlegi
ískraði í höfðingjanum.
Þannig vil ég muna Skúla og
flyt hans góða fólki samúðar-
kveðjur og þakkir. Veit að kostir
Skúla og Hrefnu búa í þeim öll-
um.
Svavar Gestsson.
Síminn hringdi og í símanum
var Skúli Alexandersson og
þurfti hann að ræða ýmis mál
við mig. Þannig hefur þetta
gengið fyrir sig nánast hvern
einasta dag þau ár sem ég hef
gegnt starfi bæjarstjóra í
Snæfellsbæ í hartnær 17 ár.
Þó komu pásur inn á milli á
fjögurra ára fresti en þær stóðu
ekki lengi, rétt fyrir og eftir
sveitarstjórnarkosningar hverju
sinni. Annars hringdi Skúli nán-
ast dag hvern á milli kl. 10 og 11
og þurfti að fara yfir fjölmörg
framfaramál sem honum fannst
að þyrfti að koma af stað eða
fylgja eftir og þær voru ófáar
bílferðirnar sem hann fór með
mig til að sýna mér það sem um
var rætt eða til að fræða mig um
svæðið og stundum var stoppað
fyrirvaralaust og skipti þá engu
máli hvernig umferðin var
hverju sinni. Stundum fór um
mig í þessum bílferðum og nú
síðari árin hafði ég á orði við
starfsfólkið á skrifstofunni að
ég væri að fara í áhættuferð
með Skúla.
Skúli hafði áhuga á fjölmörgu
sem sneri að heimabyggðinni og
ætla ég ekki að telja það allt
upp hér en langar að nefna að
hann hafði forystu um að stofna
Guðríðar- og Laugabrekkuhóp-
inn sem stóð að því að reisa
styttu af Guðríði Þorbjarnar-
dóttur á Laugabrekku, hennar
fæðingarstað, árið 2000 og jafn-
framt fór þessi góði hópur með
styttu af Guðríði til Páfagarðs
árið 2011 ásamt forseta Íslands.
Skúli var virkur í starfi
Lionsklúbbs Nesþinga, var einn
af stofnfélögum klúbbsins og
það var gaman að starfa með
honum á þeim vettvangi.
Skúli var fjölmörg ár í
hreppsnefnd Neshrepps utan
Ennis og gegndi stöðu oddvita
um árabil og jafnframt sat hann
á Alþingi.
Skúli var Strandamaður og
var honum mjög hlýtt til æsku-
slóðanna og fór þangað oft.
Skúli var fljótur að tengja okk-
ur Vestfirðingana og sagði mér
að langafi minn, séra Sveinn í
Árnesi, hefði fermt sig.
Ætli megi ekki segja að Skúli
hafi verið ákveðinn maður, hann
fylgdi sínum málum fast eftir
og dáðist ég að þeim mikla
áhuga sem hann hafði á byggð-
inni sinni. Aldrei ræddum við
stjórnmál og sjálfsagt höfðum
við báðir skilning á því að það
yrði til lítils og létum það ekki
trufla okkar samskipti.
Horfinn er úr okkar byggð
mikill höfðingi sem var vakinn
og sofinn yfir fjölmörgum fram-
faramálum samfélagsins.
Hrefnu, börnum og afkomend-
um votta ég mína dýpstu samúð
um leið og ég vil þakka Skúla
fyrir hans framlag til byggð-
arinnar, blessuð sé minning
hans.
Kristinn Jónasson,
bæjarstjóri í Snæfellsbæ.
„Ertu búinn að heimsækja
skrifstofu verkalýðsfélagsins?“
spurði Skúli Alexandersson,
þegar leið að lokum heimsóknar
minnar í Ólafsvík haustið 2013.
Ég var á fyrstu yfirreið minni
um landið eftir að ég var kjör-
inn formaður Samfylkingarinn-
ar og fundur á Grundarfirði var
næstur á dagskrá. Ég hafði
þrætt vinnustaði fyrr um dag-
inn, en skrifstofa verkalýðs-
félagsins hafði orðið útundan í
skipulaginu. Skúli benti mér þá
í áttina að skrifstofunni og við
örkuðum þangað saman.
Skúli Alexandersson kenndi
mér þarna dýrmæta lexíu, sem
ég hef síðan ávallt fylgt á ferð-
um mínum um landið: Það er
hvergi betra að koma á ferðum
um land en á skrifstofu verka-
lýðsfélagsins á viðkomandi stað.
Þar færðu bestu upplýsingarn-
ar um stöðu atvinnumála, um
húsnæðismál á staðnum og um
félagsleg úrlausnarefni. Þar
skynjar þú æðaslátt samfélags-
ins best.
Þegar ég fór fyrst um Snæ-
fellsnes í pólitísku fundavafstri
fyrir nærri 30 árum bar öllum
saman um að Skúli sæist oftast
á ferð af þingmönnum og hann
sæktist eftir að tala við venju-
legt fólk. Ég skildi þá strax að
Skúli átti djúpar rætur meðal
kjósenda sinna og hann sinnti
þeim af alúð. Skúli var ekki
fæddur Snæfellingur en var eft-
ir langa búsetu orðinn meiri
Snæfellingur en flestir aðrir. Á
síðustu árum fylgdi hann hóp-
um ferðafólks um svæðið og
kynnti sögu og mannlíf af þeim
krafti og skemmtilegheitum
sem einkenndu hann.
Á langri samferð í stjórnmál-
um kynntist ég Skúla vel. Hann