Dagblaðið Vísir - DV - 05.08.2009, Blaðsíða 3

fréttir 5. ágúst 2009 miðvikudagur 3
ans tók allar stærri ákvarðanir um
lán, en í neyð mátti samþykkja lán
án samþykkis nefndarinnar. Fram til
ársins 2007 var þetta neyðarúrræði
nær eingöngu notað í neyð, en með
nýjum eigendum og stjórnendum
var farið afar frjálslega með þetta
leyfi til að fara framhjá nefndinni
að sögn heimildarmanna DV. Sem
fyrr segir var áhættusæknin sérstak-
lega áberandi á fyrirtækjasviði, þar
sem stærstu lánin voru veitt. Lár-
us Welding veitti blessun sína fyrir
því að sviðið mætti vaxa verulega.
Yfir fyrirtækjasviðinu á þessum tíma
var Guðmundur Hjaltason. Í hans
tíð veitti Glitnir mjög há lán til Mil-
estone, sem nú er til rannsóknar
eins og þekkt er orðið. Guðmundur
hætti hjá Glitni vorið 2008 og var þá
ráðinn til Milestone. Rétt er að taka
fram að Lárus Welding var undir
miklum þrýstingi frá yfirstjórn bank-
ans um að stækka hann og stækka.
Heimildarmenn DV bera Lárusi vel
söguna, hann hafi verið hinn ágæt-
asti náungi, en segja að hans mistök
hafi falist í því að láta undan öllum
kröfum aðaleigenda bankans. Einn
hátt settur heimildarmaður úr Glitni
orðar það svo: ,,Eigendur Glitnis
voru mjög skuldsettir og illa staddir
og vildu búa til eftirspurn og stækka
efnahagsreikning bankans. Lárus
var undir mikilli pressu að stækka og
stækka bankann eins mikið og hægt
væri. Fram að tíð Lárusar hafði Jóni
Ásgeiri og hans félögum að mestu
verið haldið frá lánum í bankan-
um, en þarna breyttist það.“
Þyrluferðin yfir New York
Eins og DV hefur greint frá jókst
kostnaður Glitnis vegna veislu-
halda líka verulega í tíð Lárus-
ar. Þegar hefur verið sagt frá ferð
Glitnis til New York, þar sem 350
farþegum var boðið til New York
á Saga Class. Einn heimildar-
maður DV segir að allir sem
hafi fengið boðskort í ferðina hafi
mátt taka maka með sér á kostnað
Glitnis, sem hafi fram að þessu verið
óþekkt. Eftir þá ferð fóru nokkrir lyk-
ilmenn í Glitni í þyrluferð yfir Hud-
son-ánni í New York, sem mun hafa
kostað skildinginn. Eftir hryðju-
verkaárásirnar 11. september 2001
er mjög erfitt að fá leyfi til að fljúga
yfir New York-borg, en í krafti pen-
inganna tókst Glitni að fá slíkt leyfi.
Í þyrluferðinni voru meðal annarra
Jón Ásgeir Jóhannesson, Hannes
Smárason og Lárus Welding.
Lokaorð Lárusar
Lárus Welding hefur engin viðtöl
veitt eftir að hinir íslensku bankarnir
hrundu, þrátt fyrir ítrekaðar beiðnir.
Síðustu orð hans í íslenskum fjöl-
miðlum voru í höfuðstöðvum Glitn-
is, daginn sem bankinn var þjóð-
nýttur. Þá harðneitaði hann því að
bankinn hafi verið á leiðinni í þrot
fyrir þjóðnýtinguna. „Alls ekki, alls
ekki. Það var fyrirsjáanlegur lausa-
fjárvandi sem leystur er í öllum til-
vikum eins og við sjáum úti um all-
an heim með þá seðlabönkum og
ríkisstjórnum þess ríkis. Þetta eru
atburðir sem eru að eiga sér stað úti
um allan heim. Við erum náttúrlega
að fást við alþjóða fjármálakrísu og
í þessu tilviki var þessi lausn til hér
á margan hátt sambærileg við það
sem við erum að sjá erlendis og við
erum í raun bara sáttir við þá niður-
stöðu að ríkissjóður hefur ákveðið
að koma inn í bankann með þessum
hætti.“
FENGU BÓNUSA FYRIR AÐ LÁNA
„Allir bankarnir voru með einhvers
konar bónus- og kaupaukakerfi.
Ég þekki ekki hvernig það var í út-
lánadeildunum en einhvers kon-
ar umbunarkerfi var ein skýring-
in fyrir því að bankamenn höfðu
svona ofboðslegar tekjur á undan-
förnum árum,“ segir Gylfi Magnús-
son, viðskiptaráðherra.
Gylfi hefur ekki upplýsingar um
hvernig slíkum kerfum var hagað
í tilteknum bönkum en segir bón-
usa af þessu tagi mjög varasama.
„Það er alveg augljóst og vel
þekkt dæmi víða annars staðar frá
að svona bónuskerfi sem hvetur
menn til að veita sem flest lán og
eru einhvern veginn tengd afköst-
um er mjög varhugavert í banka-
rekstri. Eiginlega af augljósum
ástæðum. Það getur hvatt menn
til, eins og í þessu tilfelli, að lána
meira en góðu hófi gegnir og fá
bónusinn greiddan. Síðan kem-
ur ekki í ljós fyrr en eftir einhvern
tíma að lánveitingin var mjög van-
hugsuð, lánið fer í vanskil og lána-
stofnunin tapar stóré,“ segir Gylfi.
Hann segir bónuskerfi eins og það
sem tíðkaðist í Glitni vera mikið í
umræðunni vestan hafs.
„Í Bandaríkjunum hafa menn
á undanförnum mánuðum verið
mjög hugsi yfir einmitt þessu því
þeir sem voru að selja svokölluð
undirmálsfasteignalán höfðu hag
af því að lána sem flestum sem
mest og oft langt umfram það sem
var eðlilegt í ljósi fjárhagsstöðu og
fyrirsjáanlegrar greiðslugetu lán-
takandans og innheimtuþóknun-
ar af þessum lánveitingum. Þeir
greiddu starfsmönnum sínum
bónusa en síðan kom skellurinn
ekki fyrr en seinna þegar í ljós kom
að lántakendur gátu ekki staðið í
skilum.“
Gylfi vill ekki leggja mat á
hvort bónuskerfið hafi verið ein af
stærstu ástæðum þess að Glitnir
varð gjaldþrota. Hann segir kerfið
samt sem áður stórhættulegt.
„Mér þykir alls ekki ólíklegt
að þegar menn fari yfir þessi mál
verði það niðurstaðan að bónus-
kerfin, hvort sem það var í útlán-
um eða öðru, hafi verið stórhættu-
leg. Og hvatt menn til þess að gera
hluti sem litu vel út á pappírum
til skamms tíma en enduðu síðan
með ósköpum þegar öll kurl voru
komin til grafar.“
En viðgangast bónuskerfin í
bönkunum í dag?
„Ég hef ekki nákvæmar upplýs-
ingar um það hvernig menn inn-
an bankanna hafa hugsað að gera
þetta í framtíðinni. Ég veit það al-
veg að vilji minn stendur til þess
að það verði farið yfir þessi mál og
sérstaklega séð til þess að bank-
arnir séu ekki með kerfi, hvort sem
þau eru kölluð kaupaukakerfi eða
eitthvað annað, sem hvetja til þess
að menn fari fram úr sér.“
liljakatrin@dv.is
Gylfi Magnússon viðskiptaráðherra:
ALLIR BANKAR
MEÐ BÓNUSKERFI
Vilhjálmur Bjarnason, lektor
við Háskóla Íslands, segir bón-
usa starfsmanna á fyrirtækjasviði
Glitnis hafa orðið til þess að bank-
inn fór í þrot.
„Er ekki bankinn kominn á
hausinn? Og ég fæ ekki séð að
menn hafi unnið fyrir kaupinu
sínu þarna. Er þetta ekki bara aug-
ljóst mál? Þegar ég var bankaúti-
bússtjóri fékk fólk enga bónusa.
Bein afleiðing af svona bónusum
er gjaldþrot bankans.“
Vilhjálmur veit ekki til að þess
að fleiri bankar hafi verið með slík
bónuskerfi. Hann segir banka hafa
verið með svokölluð economic
value added-kerfi (EVA) sem felst
í því að starfsmenn fái borgað eftir
arðsemi fyrirtækisins.
„Með slíku kerfi voru menn að
reyna að verðleggja útlán og tekj-
ur en það er ekki hægt að verð-
leggja og horfa í tekjur á útlánum
sem eru veitt því þau taka mörg
ár að koma inn. Það er ekki hægt
að segja: „Vegna þess að ég veitti
þessi útlán á ég rétt á einhverjum
tekjum.“ Það er hægt að moka út
útlánum og greiða út bónusa en
svo koma útlánin aldrei inn. Svona
bónuskjör eru bara til að auka á
áhættusækni.“
liljakatrin@dv.is
Vilhjálmur Bjarnason lektor:
BÓNUSAR SETTU
GLITNI Á HAUSINN
Aukin áhætta Boginn var
spenntur meira en áður hafði
verið gert eftir að Lárus Welding
kom til sögunnar.