Dagblaðið Vísir - DV - 13.11.2009, Side 20

20 föstudagur 13. nóvember 2009 helgarblað
Hugmyndir um svokallaðar frjásar
vísindaveiðar á þorski eru ræddar af
fullri alvöru og virðast eiga vaxandi
fylgi að fagna innan kerfisins, jafnvel
meðal þeirra sem ákvarðanir taka.
Hugmyndina um frjálsar vísinda-
veiðar á þorski má rekja til Ólínu
Þorvarðardóttur, þingkonu Samfylk-
ingarinnar í Norðvesturkjördæmi.
Ólína bendir á að ráðherra hafi
heimild til þess að taka ákvarðanir
um veiðar í rannsóknarskyni án þess
að það snerti tillögur og ráðgjöf Haf-
rannsóknastofnunar.
„Fyrir fáum árum var talið að
þorskstofninn í Barentshafi væri að
hruni kominn vegna ofveiði. Ráð-
lagður var stórlegur niðurskurður
á veiðum, en eftir því var ekki farið.
Á fáum árum rétti stofninn þó hratt
úr sér og er nú talinn 70% stærri en
ICES, Alþjóðahafrannsóknaráðið,
hefur haldið fram. Fiskifræðingar
við VNIRO hafrannsóknastofnunina
í Rússlandi, ákváðu að fylgjast með
skipum að veiðum; skrá aflabrögð,
staðsetningu, sjávarhita og margvís-
legar aðrar upplýsingar, með hjálp
gervitungla. Niðurstöður benda til
að stofnstærð þorsksins í Bartents-
hafi sé um 2,6 milljónir tonna en
ekki 1,5 milljónir tonna eins og ICES
hafði talið.“
Allir hafa ávinning
Ólína vill leyfa til
dæmis 20 tog-
urum frjálsar
veiðar í hálft
ár eða svo.
„Hér er ver-
ið að tala um
óhefðbundn-
ar mælingar
utan kerfis-
ins. Í raun
geta all-
ir grætt á
þessu. Haf-
rannsókna-
stofnunin
fær nýjar upp-
lýsingar. Skip-
in fá eitthvað
að gera og
draga
mikilvæga björg í bú á erfiðum tím-
um í efnahagslífinu, aflinn stendur
undir rannsókninni og útgerðirnar
fá afganginn í sinn hlut.“
Í vikunni voru ræddar utan dag-
skrár á Alþingi hugmyndir Ásbjörns
Óttarssonar, þingmanns Sjálfstæðis-
flokksins, um að auka kvótann um
40 þúsund tonn. Jón Bjarnason sjáv-
arútvegs- og landbúnaðarráðherra
þvertók ekki fyrir að auka kvótann en
vildi sýna fulla varúð og ekki ganga
gegn reglunni um sjálfbærar veiðar.
Ólína Þorvarðardóttir er ekki sam-
mála um það að auka eigi þorskkvót-
ann, til dæmis um 40 þúsund tonn.
„Það er að ýmsu leyti slæm tillaga og
með því að auka kvóta í andstöðu við
vísindalega ráðgjöf væri verið að gefa
fordæmi á ómálefnalegum grund-
velli. Við getum ekki bara aukið veið-
ar af því að það hentar okkur nú.
Öðru máli gegnir um vísinda-
veiðar á þorski utan kvótakerfisins
á ákveðnu timabili. Með þeim væri
verið að afla nýrra upp-
lýsinga til að styrkja
grundvöll sjálf-
bærrar nýtingar
stofnsins.“
Ákvörð-
unin á
að vera
þingsins
Kristinn
Pétursson,
útvegsmað-
ur frá Bakka-
firði, hefur
árum saman
gagnrýnt ráðgjöf
Hafrannsókna-
stofnunarinn-
ar og bent á að
hún sé í litlu sam-
hengi við reynslu
sjómannanna sjálfra.
Hann er til að mynda
þeirrar skoðunar,
eins og Jón
Kristj-
ánsson fiskifræðingur og margir
fleiri, að hafið hafi undanfarin ár jafn-
vel verið ofsetið af smáþorski. Hann
hafi ekki fengið næga fæðu sem að
sínu leyti hafi dregið úr vaxtarhraða.
– Einnig sé auðvelt að benda á mis-
heppnaðar tilraunir Hafrannsókna-
stofnunarinnar til þess að geyma
þorsk í sjó í þeirri von að veiðistofn-
inn stækki. Stofnunin hefur aftur á
móti bent á að fiskiskipaflotinn
hafi ævinlega veitt umtalsvert
umfram ráðgjöf og það skýri
hversu illa gangi.
„Það er lífsnauðsynlegt að
brúa gjána sem hefur verið að mynd-
ast milli fræðiheima og raunheima í
fiskifræðinni. Menn bera æ minna
traust til Hafró. Með því að safna
kjarki og hefja frjálsar vísindaveiðar
á þorski í nokkra mánuði væri hægt
að laga þetta ástand, byggja brýr.“
Kristinn segir að þegar öllu sé á
botninn hvolft sé það ekki vísindanna
að taka um þetta endanlega ákvörð-
un. „Að fenginni vísindalegri ráðgjöf
og á grundvelli margvíslegra upp-
lýsinga ætti
það alltaf að vera í höndum löggjaf-
arþingsins að ákveða endanlega afla-
heimildir. Einum ráðherra er fært
vald sem varðar ákvæði stjórnar-
skrárinnar um atvinnufrelsi. Ákvörð-
un um aflaheimildir felur í sér alvar-
lega takmörkun á atvinnufrelsi og
því er eðlilegt að endanlegt vald sé í
höndum þingsins.“
Misheppnuð tilraun til
að geyma fisk í sjó
Kristni lýst vel
á hugmynd-
ina um frjáls-
ar vísinda-
veiðar.
„Með þeim yrði
betur hægt að
glöggva sig á raun-
verulegri stærð þorsk-
stofnsins. Hafrannsókna-
stofnunin græðir á öllu
saman. Þeir fá viðmiðunar-
punkt utan stofnunarinnar til að
bera saman við sínar niðurstöður.
Ég sé þetta fyrir mér þannig að
leyfa mætti til dæmis 20 togurum
þorskveiðar í segjum 6 mánuði, 10
línubátum og 10 netabátum. Al-
gerlega frjálst. Fylgst yrði með afla-
brögðum og öðrum þáttum mjög
vel. Þetta er spurning um að áætla
þéttleika þorsksins á hvern ferkíló-
Hugmyndin um að leyfa frjálsar vísinda-
veiðar á þorski lifir góðu lífi og á jafnvel
vaxandi fylgi að fagna. Með slíkum veiðum
vilja menn meðal annars fá aðra viðmiðun
um ástand þorskstofnsins en þá einu sem
frá Hafrannsóknastofnun kemur. LÍÚ tek-
ur þugnt í slíkar frjálsar veiðar og segir
vandalaust að sópa upp hundruðum þús-
unda tonna á skömmum tíma. Forstjóri
Hafrannsóknastofnunarinnar segir að
skaðinn sem slíkar veiðar gætu valdið séu
ekki tilraunarinnar virði.
Stríðið um bjargvætt þjóðarinnar
JóhAnn hAuksson
blaðamaður skrifar: johannh@dv.is
„Menn bera æ minna
traust til Hafró. Með því
að safna kjarki og hefja
frjálsar vísindaveiðar á
þorski í nokkra mánuði
væri hægt að laga þetta
ástand, byggja brýr.“
Útvegsmenn mótfallnir
„Við getum alveg veitt 200
til 300 þúsund tonn af þorski
með 20 til 30 skipum í frjálsum
veiðum á skömmum tíma,“
segir Friðrik J. Arngrímsson,
framkvæmdastjóri LÍÚ.
sá guli Margir telja að síst af öllu þurfi þjóðin á agaleysi
að halda í umgengni sinni við sína mikilvægustu auðlind,
þorskstofninn. Agaleysi á ýmsum sviðum hafi komið þjóð-
inni í alvarlegustu efnahagshremmingar sem um getur.
Eigandi hugmyndarinnar Ólína Þorvarðardóttir bendir
á til samanbruðar að Íslendingar hafi lengi barist fyrir
vísindaveiðum á hval í andstöðu við alþjóðasamfélagið.