Dagblaðið Vísir - DV - 14.04.2010, Page 22

22 MIÐVIKUDAGUR 14. apríl 2010
AUÐTRÚA ÞJ ÐREMBUR
Í ritgerð dr. Huldu Þórisdóttur, sem
fylgir rannsóknarskýrslu Alþingis,
er reynt að skyggnast inn í hugar-
heim íslensku útrásarvíkinganna og
þær stórkostlegu áætlanir sem þeir
höfðu um vöxt og þenslu stórfyr-
irtækja sinna. Þá er einnig rætt um
vinnubrögð og „eðli“ íslenskra við-
skiptamanna, sem á árunum fyrir
hrun voru taldir einstakir, sérstakir
og frábrugðnir öðrum. Ólafur Ragn-
ar Grímsson, forseti Íslands, var einn
helsti fánaberi þessara hugmynda.
Hulda Þórisdóttir, stjórnmálafræð-
ingur og doktor í félagslegri sálfræði,
fjallar um neikvæð áhrif þjóðarstolts
hér á landi en könnun sýnir að ís-
lenska þjóðin mældist ein sú stolt-
asta í Evrópu fyrir nokkrum árum.
Ein stoltasta þjóð Evrópu
Í ritgerðinni, sem ber yfirskriftina
„Afsprengi aðstæðna og fjötruð
skynsemi“, sem finna má í viðauka
skýrslunnar, er vitnað í fjölþjóð-
legu skoðanakönnunina European
Values Study (EVS) sem gerð var í
Evrópulöndum árið 1999. Íslend-
ingar mældust með fimm stoltustu
þjóðum Evrópu í könnuninni, en
í henni sögðust 66,5 prósent að-
spurðra vera mjög stolt af því að
vera Íslendingar, 31,1 prósent var
„frekar stolt“, en einungis 2,4 pró-
sent sögðust vera annaðhvort „ekki
mjög stolt“ eða „alls ekki stolt“.
„Vert er að leggja áherslu á að þess-
ar mælingar eru frá árinu 1999
og síst ástæða til að ætla að þess-
ar tölur hafi lækkað frá árunum
1999 til 2008. Því miður eru ekki
til nýrri samanburðartölur en EVS
var framkvæmd aftur í ár og verða
gögnin gefin út á næstu mánuðum,“
segir í ritgerð Huldu.
Frábrugðin þjóð og öðrum
fremri
Ólafur Ragnar Grímsson, forseti
Íslands, hélt ræðu á Sprotaþingi
Íslands 28. október 2005 þar sem
hann taldi upp ástæður velgengni
íslenskra stjórnenda í alþjóðlega
fjármálageiranum. Hann taldi
að íslenska þjóðin hefði brotist
úr fátækt og til ríkidæmis vegna
menningarinnar, sem ætti ræt-
ur í hefðum og þjóðareinkenn-
um. „Við náum árangri af því við
erum frábrugðin,“ sagði Ólafur í
ræðunni og taldi upp í kjölfarið
ellefu helstu ástæðurnar fyrir vel-
gengni íslenskra athafnamanna
og stjórnenda í viðskiptalífinu.
Um þjóðarstoltið skrifar Hulda
að hugmynd Íslendinga um að
þeir séu frábrugðnir sé ekki ný af
nálinni. „Til viðbótar við smæð-
ina hafa Íslendingar einnig þurft
að lifa af við erfið veðurskilyrði og
miklar fjarlægðir frá öðrum lönd-
um hafa ávallt markað þjóðlífið.
Allt þetta skapar og eykur á tilfinn-
ingu Íslendinga um að þeir séu
fjarlægir, frábrugðnir og jafnvel
óháðir öðrum þjóðum. Þegar við
bætist góður árangur þjóðarinnar
á undanförnum áratugum, sam-
anber áðurnefnda mælikvarða
Sameinuðu þjóðanna, er viðbúið
að hin sterka samsömun breytist
yfir í þjóðarstolt og jafnvel þjóð-
rembing. Hugmyndin er þá ekki
lengur bara sú að þjóðin sé frá-
brugðin öðrum þjóðum heldur að
hún sé þeim einnig fremri,“ segir
Hulda í skýrslunni.
Sagðir drifnir áfram af annar-
legum hvötum
Í ritgerðinni skrifar Hulda að já-
kvæðar hliðar mikils þjóðarstolts
Íslendinga og mikillar þjóðarsam-
sömunar (e. national identity) séu
margar og „hafa án efa þjónað þjóð-
inni vel á undanförnum áratug-
um. Íslendingar standa saman og
eru reiðubúnir til þess að leggja sig
fram fyrir þjóð sína,“ skrifar Hulda
og bendir á að þjóðin fylki sér jafn-
an á bak við landslið í íþróttakeppn-
Í félagssálfræðilegri ritgerð dr. Huldu Þórisdóttur, sem fylgir rannsóknarskýrslu Alþingis, kemur fram
að þjóðarstolt mælist óvíða jafnmikið og á Íslandi. Neikvæðar hliðar þess hafi verið of mikið traust á
stjórnvöldum og bönkum. Það hafi einnig valdið hugmyndinni um að neikvæð gagnrýni erlendra sérfræð-
inga sprytti upp úr öfundsýki.
HELGI HRAFN GUÐMUNDSSON
blaðamaður skrifar: helgihrafn@dv.is
Sagður fullur
öfundar Lars Christ-
ensen hjá greining-
ardeild Danske Bank
var úthrópaður fyrir
neikvæða skýrslu um
íslenska bankakerfið.
Þjóðin var
stolt af
útrásinni
Samkvæmt þjóðarpúlsi Gallup frá því 18. júlí
2005 töldu 86 prósent þjóðarinnar að útrás ís-
lenskra fyrirtækja væri góð fyrir atvinnulíf-
ið. Eins og við er að búast fóru skoðanir að ein-
hverju leyti eftir stjórnmálaskoðunum fólks.
Þannig töldu 95 prósent kjósenda Sjálfstæðis-
flokksins en 74 prósent kjósenda Vinstri grænna
að útrásin væri góð fyrir íslenskt atvinnulíf.
Hulda Þórsdóttir fjallar einnig um aldurssam-
setningu stjórnenda íslensku bankanna, sem
flestir voru karlmenn á milli þrítugs og fertugs.
Minnst er á tvær rannsóknir sem hafi „sýnt
áhugavert samspil karlhormónsins testóster-
óns og áhættusækni. Rannsókn þar sem ungir
karlmenn léku fjárfestingaleik með raunveru-
legum upphæðum að veði sýndi að því meira
testósterón sem mældist í munnvatni þeirra
þeim mun áhættusæknari voru þeir“.
n Lárus Welding, bankastjóri Glitnis,
fæddur 1976.
n Hreiðar Már Sigurðsson, formaður
bankaráðs Kaupþings, fæddur 1970.
n Ármann Þorvaldsson, yfirmaður
Kaupþings í London, fæddur 1968.
n Bjarni Ármannsson, bankastjóri
Íslandsbanka/Glitnis, fæddur 1968.
n Ingólfur Helgason, yfirmaður
Kaupþings á Íslandi, fæddur 1967.
n Sigurður Einarsson, forstjóri
Kaupþings, fæddur 1960.
Langelstu stjórnendurnir voru:
n Halldór J. Kristjánsson, bankastjóri,
Landsbankans, fæddur 1950.
n Þorsteinn Már Baldvinsson,
formaður bankaráðs Glitnis, fæddur
1952.
n Björgólfur Guðmundsson,
formaður bankaráðs Landsbankans,
fæddur 1941.
Stýrðu bönkunum