Dagblaðið Vísir - DV - 01.10.2012, Page 14

Sandkorn
Þ
að er jákvætt að Jóhanna Sig-
urðardóttir forsætisráðherra
skuli ætla að víkja af Alþingi
eftir kjörtímabilið. Það snýst
þó ekki um annað en að henn-
ar tími er liðinn. Jóhanna hefur svo
sannarlega markað spor sín í stjórn-
málasöguna. Yfirleitt og lengst af var
hún sjálfri sér samkvæm sem leiðar-
stjarna litla fólksins í landinu. Hún er
flugfreyjan sem þekkti kjör almenn-
ings og barðist fyrir lítilmagnann. Og
það var einmitt ástæða þess að hún
fékk fleiri tækifæri á pólitíska sviðinu
en flestir aðrir.
Það er í senn styrkur og veikleiki
Jóhönnu að rekast illa í flokki og láta
ógjarnan að stjórn. Þetta gerði að
verkum að hún náði sínu fram í sam-
skiptum við harðsvíraða leiðtoga á
borð við Davíð Oddsson. Og hún
flengdi fyrrverandi formann sinn, Jón
Baldvin Hannibalsson, oft til hlýðni. Í
stöðugri uppreisn sinni við karlaveldið
náði hún að hnika jafnréttismálun-
um áfram í rétta átt. En jafnframt því
að berjast við karlrembur og þoka í
rétta átt kjörum aldraðra og öryrkja þá
stóð hún í stöðugum slagsmálum við
þá sem gengu samsíða henni í stjórn-
málum. Það endaði með klofningi
þegar Jóhanna stofnaði Þjóðvaka og
fékk góða kosningu. Vandinn var hins
vegar sá að flokkur hennar náði aldrei
fótfestu.
Veikleikar Jóhönnu komu í ljós
þegar hún varð leiðtogi sjálf. Hún er
fjarri því mannasættir eða diplómat-
ísk. Meirihlutastjórn Samfylkingar og
Vinstri-grænna var mynduð utan um
nokkur lykilmál. Hæst ber aðildar-
umsóknina að Evrópusambandinu.
Endurskoðun stjórnarskrár var í önd-
vegi stjórnarsáttmálans. Þar á eftir
kemur róttækur uppskurður á kvóta-
kerfi sægreifanna. Þessi þrjú lykilmál
eru öll í mikilli óvissu eða uppnámi.
Það sem af er kjörtímabilinu hafa inn-
byrðis ýfingar og átök einkennt sam-
vinnuna. Jóhönnu hefur að vísu tek-
ist lengst af að halda saman sínum
eigin flokki en samstarfsflokkurinn
hefur oftar en ekki staðið í ljósum log-
um. Þingmenn órólegu deildarinnar
svokölluðu hafa einn af öðrum flúið
flokkinn. Meira að segja ráðherrar
hafa verið í stöðugri uppreisn gegn
eigin stjórn. Afleiðingin er sú að rík-
isstjórninni hefur mistekist í öllum
helstu lykilmálum sínum. Kvótamál-
ið er í skötulíki. Aðildarumsóknin
að ESB er í þeirri stöðu að þjóðin
myndi kolfella málið ef kosið yrði nú.
Vinstri-grænir eru sagðir vera komn-
ir á fremsta hlunn með að sprengja
stjórnina vegna málsins. Stjórnar-
skrármálið er í undarlegri stöðu þar
sem ekki hillir undir að gengið verði
til lýðræðisumbóta með breytingum.
Stjórnlagaþingið var dæmt ólöglegt.
Kosningar í þessum mánuði snúast
um áhuga þjóðarinnar á breytingum
og eiga að verða stefnumót-
andi. Í þessum málum
miðar okkur lítið áfram.
Fjórða stórmál ríkis-
stjórnar Jóhönnu Sig-
urðardóttur var að slá
skjaldborg um fjárhag
heimilanna. Sumt hef-
ur tekist þar en annað er
til skammar. Þar ber
hæst skulda-
klafann sem
fólk þarf að
bera vegna
ólöglegra
gengislána.
Ríkisstjórn-
in hefur, eftir
að dómur
Hæstarétt-
ar féll, lagst
á sveif með
bönkum og
lánastofn-
unum til að
verja þá gegn
litla skulduga
fólkinu. Þá
dafnar í landinu það okur sem sprottið
er af verðtryggðum lánum. Á móti
kemur að tekist hefur að lyfta íslensku
samfélagi upp úr djúpum dal krepp-
unnar.
Lokavetur Jóhönnu er að ganga í
garð. Hún hefur nú það frjálsræði sem
hlýst af því að vera á útleið. Kannski er
það núna sem tími Jóhönnu er loks-
ins kominn fyrir alvöru. Nú þarf hún
að taka á honum stóra sínum og rétta
af skjaldborgina með því að skera
á snörur okurlánaranna. Þá er
nú hið gullna tækifæri til að
breyta með afgerandi hætti
kerfi sægreifanna. Stærsta
mál Jóhönnu er síðan að-
ildarumsóknin að ESB. Þar
er aðeins eitt til ráða. Þjóð-
in verður í þingkosningum að
kjósa um framhald þess máls.
Það þýðir að Samfylkingin
verður að setja málið á
oddinn og standa síðan
eða falla með niður-
stöðunni.
Að leiðarlokum
verður ástæða til að
þakka henni fram-
lagið til íslenskra
stjórnmála. Burt-
séð frá yfirstand-
andi kjörtímabili
hefur Jóhanna
Sigurðardóttir gert
okkur að betri þjóð
með baráttu sinni í
þágu lítilmagnans.
Handaband
hagsældar
n Fréttir af ævintýraleg-
um hagnaði viðskipta-
félaganna Steinunnar
Guðbjartsdóttur og Páls Ei-
ríkssonar í slitastjórn Glitnis
hafa tröllriðið umræðunni á
Íslandi. Þegar tíðindi bárust
um að þau ættu saman fyr-
irtæki sem hefði halað inn
hundruð milljóna króna á
síðustu árum rifjaðist það
upp að þau hefðu hald-
ist í hendur þegar upp var
kveðinn frávísunardómur í
New York í máli slitastjórn-
arinnar gegn fyrrverandi
stjórnendum Glitnis. Vitað
var að þau Steinunn og Páll
græddu vel á þrotabúinu en
umfang hagnaðarins lá ekki
fyrir. Sannarlega var um að
ræða handaband hagsældar.
Bakkabróðir í
mótbyr
n Gestir World Class á Sel-
tjarnarnesi ráku upp stór
augu í síðustu viku þegar
Bakkabróðirinn Lýður Guð-
mundsson
lét sjá sig í
ræktinni.
Lýður stikl-
aði flótta-
lega meðal
þeirra eftir
æfinguna,
skaust út á íþróttafötunum
og upp í gljáfægðan, gráan
Benz-jeppa. Lýður stendur
í ströngu þessar vikurnar:
Daginn áður hafði hann ver-
ið ákærður fyrir brot á hluta-
félagalögum og gæti átt yfir
höfði sér tveggja ára fangels-
isdóm auk þess sem hann
reynir af harðfylgi að eignast
Bakkavör aftur með því að
kaupa hlutabréf félagsins af
kröfuhöfum þess. Lýður hef-
ur því um ýmislegt að hugsa.
Össur með tölu
n Þegar Össur Skarphéðins-
son utanríkisráðherra hélt
ræðu fyrir Íslands hönd á
Allsherjarþingi Sameinuðu
þjóðanna
var hann
með í barmi
sér fjólubláa
tölu. Kvenna-
athvarfið hef-
ur síðustu
vikur selt
tölur til að styðja við rekstur
sinn undir kjörorðinu ,,All-
ir með tölu“. Nokkrir þing-
menn hafa sést með töluna
í barmi sér í ræðustól þings-
ins, þar á meðal Össur við
fjárlagaumræðu á dögun-
um, en líklega hefur eng-
um öðrum tekist að koma
tölunni á framfæri með
þessum hætti til milljóna
manna.
Ég er bara
blíður og góður
Ég er ekki næsti
Kalli Berndsen
Egill Helgason lofar að vel verði tekið á móti öllum í Kiljunni. – DV Ásgeir Hjartarson hárgreiðslumeistari stjórnar nýjum útlitsþætti á mbl.is. – DV
Lokavetur Jóhönnu„Að leiðar-
lokum
verður ástæða til
að þakka henni
E
vrópumálið er eins og stjórnar-
skrármálið að því leyti, að
stjórnmálaflokkarnir á Alþingi
þurfa ekki og eiga helst ekki að
koma nálægt því nema til að staðfesta
ákvörðun þjóðarinnar. Þjóðin er sjálf
fullfær um að leiða bæði málin til lykta
án milligöngu flokkanna. Stjórnmála-
flokkarnir eru allir klofnir í afstöðu
sinni til ESB-aðildar. Þjóðaratkvæða-
greiðslur henta vel í málum, sem flokk-
arnir eiga erfitt með að gera upp við
sig. Flokkarnir verðu kröftum sínum
betur, ef þeir einbeittu sér að málum,
þar sem meiri árangurs er að vænta af
starfi þeirra.
Kalda stríðið
Andrúm kaldastríðsáranna var óþægi-
legt á Íslandi eins og t.d. ritstjórar
Morgunblaðsins þau ár hafa öðrum
mönnum betur lýst á prenti. Stjórn-
málasamræðan var hörð og illskeytt
m.a. vegna tortryggninnar, sem Al-
þingi sáði með því að keyra málið í
gegn á eigin spýtur og hafna kröfum
um þjóðaratkvæðagreiðslu. Hefði slík
atkvæðagreiðsla verið haldin og þjóðin
samþykkt aðild, hefði andstæðingun-
um trúlega reynst auðveldara að una
niðurstöðunni. Hefði þjóðin á hinn
bóginn hafnað aðild, hefði það verið
rétt lýðræðisleg niðurstaða. Þá hefðu
Íslendingar staðið utan Nató, og sagan
sýnir í endurskini reynslunnar, að það
var þrátt fyrir allt óhætt. En þetta voru
ár tortryggninnar, og engin þjóðarat-
kvæðagreiðsla fór fram um stofnaðild
Íslands að Nató. Danir og Norðmenn
greiddu ekki heldur atkvæði um málið,
en þar voru engin áhöld um vilja al-
mennings. Stundum er óþarft að halda
þjóðaratkvæðagreiðslu, ef ljóst þykir,
hvert hugur kjósenda stefnir.
Spánverjar héldu eftir fall herfor-
ingjastjórnar Frankós þjóðaratkvæða-
greiðslu um áframhaldandi aðild að
Nató 1986. Hún var samþykkt. Ný
aðildarlönd Nató í Mið- og Austur-
Evrópu héldu flest almennar atkvæða-
greiðslur um inngönguna eftir 1990.
Aðildin var alls staðar samþykkt með
ríflegum meiri hluta.
Umboð þjóðarinnar
Alþingi fer með löggjafarvaldið í um-
boði þjóðarinnar. Þetta stendur skýr-
um stöfum fremst í frumvarpi stjórn-
lagaráðs til nýrrar stjórnarskrár. Þetta
er kjarni þingræðishefðarinnar. Samt
hefur Alþingi ekki treyst sér til að skila
umboði sínu til þjóðarinnar nema í
örfá skipti og þá oftast til að fjalla um
afmörkuð mál eins og áfengisbann og
afnám þess. Austurríkismenn, Finnar,
Norðmenn og Svíar héldu þjóðarat-
kvæðagreiðslur um aðild að ESB 1994,
en Íslendingar gerðu það ekki. Skoð-
anakannanir Félagsvísindastofnun-
ar Háskóla Íslands þá sýndu, að meiri
hluti þjóðarinnar hefði sennilega sam-
þykkt aðild. Íslendingar héldu ekki
heldur almennar atkvæðagreiðslur um
inngönguna í EES nokkru fyrr og ekki
heldur um inngönguna í EFTA 1970.
Ófýsi Alþingis til að halda þjóðarat-
kvæðagreiðslur virðist öðrum þræði
mega rekja til þess, að þar sitja allir
kjósendur við sama borð.
Nú sér til lands
Nú sér fyrir endann á ofríki Alþingis
gagnvart kjósendum, ef frumvarp
stjórnlagaráðs til nýrrar stjórnarskrár
hlýtur brautargengi í þjóðaratkvæða-
greiðslunni 20. október. Frumvarpið
tryggir, verði það samþykkt, að Ísland
gengur því aðeins í ESB, að þjóð-
in samþykki ráðahaginn í almennri
atkvæðagreiðslu. Sem stendur þarf
þjóðin að gera sér að góðu fyrirheit rík-
isstjórnarinnar um að halda þjóðarat-
kvæðagreiðslu um málið. Aðild að ESB
á ekki að vera háð geðþótta meiri hluta
Alþingis.
Andstæðingar ESB-aðildar ættu að
fagna frumvarpi stjórnlagaráðs, þar eð
það verndar þá og aðra gegn hættunni
á, að meiri hluti Alþingis leiði Ísland
inn í ESB án þess að spyrja þjóðina.
Andstæðingum ESB-aðildar er engin
stoð í gildandi stjórnarskrá, því að hún
leyfir í reyndinni aðild alveg eins og
hún leyfði aðild að EES og Nató. Sum-
ir telja, að gildandi stjórnarskrá girði
fyrir ESB-aðild. Sumir töldu einnig,
að stjórnarskráin girti fyrir aðildina að
EES, en annað kom á daginn. Engin
Evrópuþjóð býr við stjórnarskrá, sem
girðir fyrir aðild að ESB. Evrópskar
stjórnarskrár virða vilja fólksins. Ef
menn halda, að lagaleg rök hnígi í aðra
átt hér heima, þarf að lagfæra stjórnar-
skrána til að leysa ágreining um inntak
hennar. Einmitt það gerði stjórnlaga-
ráð með því að setja inn í frumvarp sitt
sérstakt ákvæði um framsal ríkisvalds
og bindandi þjóðaratkvæði um slíkt
framsal auk nýrra ákvæða um beint
lýðræði.
Stuðningsmenn ESB-aðildar ættu
einnig að fagna frumvarpinu, enda er
þess vart að vænta, að þeir vilji leiða
Ísland inn í ESB án beins samþykk-
is þjóðarinnar í bindandi þjóðarat-
kvæðagreiðslu svo sem frumvarp
stjórnlagaráðs mælir fyrir um. n
Þjóðin getur létt undir með Alþingi
Leiðari
Reynir Traustason
rt@dv.is
Útgáfufélag: DV ehf. Stjórnarformaður: Ólafur M. Magnússon Ritstjóri: Reynir Traustason (rt@dv.is) Fréttastjóri: Ingi Freyr Vilhjálmsson (ingi@dv.is) Umsjón helgarblaðs: Ingibjörg
Dögg Kjartansdóttir (ingibjorg@dv.is) Umsjón innblaðs: Kristjana Guðbrandsdóttir (kristjana@dv.is) Framkvæmdastjóri og vefstjóri DV.is: Jón Trausti Reynisson (jontrausti@dv.is)
Sölu- og markaðsstjóri: Heiða B. Heiðarsdóttir (heida@dv.is) Umbrot: DV Prentun: Landsprent Dreifing: Árvakur DV á netinu: www.dv.is
F R J Á L S T, Ó H Á Ð D A G B L A Ð
Heimilisfang
Tryggvagötu 11
Hafnarhvoli, 2. hæð
101 Reykjavík
FRéTTASkoT
512 70 70 DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins á stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Öll viðtöl blaðsins eru hljóðrituð. Notkun á efni blaðsins er óheimil án samþykkis.
512 7000
512 7010
512 7080
512 7050
AÐALnúmeR
RiTSTJÓRn
ÁSkRiFTARSími
AuGLýSinGAR
14 1. október 2012 Mánudagur
„Ófýsi Alþingis til
að halda þjóðarat-
kvæðagreiðslur virðist öðr-
um þræði mega rekja til
þess, að þar sitja allir kjós-
endur við sama borð.
Kjallari
Þorvaldur
Gylfason