Dagblaðið Vísir - DV - 11.07.2011, Page 18

18 | Umræða 11. júlí 2011 Mánudagur
„Ég læt mér
reyndar ekki
detta í huga að
Lýður skrifi
greinar sínar
sjálfur.“
n Egill Helgason um greinaskrif Lýðs
Guðmundssonar í Fréttablaðinu
undanfarið. Þar hefur hann skrifað meðal
annars um störf sérstaks saksóknara.
– Eyjan
„Getur orðið
besti framherji
heims.“
n Andri Sigþórsson um
bróður sinn Kolbein
Sigþórsson sem skrifaði nýlega undir
samning við Ajax í Hollandi. Andri er
umboðsmaður Kolbeins. – DV
„Mér finnst mjög gaman
að elda og elda mjög oft.“
n Sigurður Kári Kristjánsson,
alþingismaður og sælkeri. Hann eldar oft-
ar en ekki tandoori-kjúkling en hann segir
eiginkonu sína þó betri kokk. – DV
„Fannst ég vera
orðinn afmynd-
aður.“
n Matthías Matthías-
son um það þegar hann sá
sig í sjónvarpinu í forkeppni Eurovision.
Hann hefur lagt gríðarlega af síðan. – DV
„Skemmtilegt
par.“
n Eiríkur Jónsson sem
segir á bloggi sínu að
dóttir Jóns Ásgeirs og
barnabarn Helga í Góu hafi fellt hugi
saman. – Eyjan
Misskilningur Brynjars
B
rynjar Níelsson, hæstaréttar-
lögmaður og formaður Lög-
mannafélags Íslands, byggir
túlkanir sínar á sýknudómnum
yfir Jóni Þorsteini Jónssyni og Ragnari
Z. Guðjónssyni í Exeter Holdings-mál-
inu á misskilningi á íslenskum lögum. Í
viðtali við vikublaðið Fréttatímann fyrir
skömmu tjáði Brynjar sig um dóminn
og sagði þar að sekt sakborninga þyrfti
að vera hafin yfir „allan vafa“ til að hægt
væri að sakfella þá. Orðrétt sagði Brynj-
ar í fréttinni í blaðinu þar sem hann
var spurður út í lærdóminn sem draga
mætti af Exeter-dómnum: „Ef sekt
manna er ekki hafin yfir allan vafa á að
sýkna þá og mér sýnist það hafa verið
raunin í þessu tilviki.“
Þetta er rangt hjá Brynjari, líkt og
sést þegar litið er á lög um meðferð
sakamála. Eitt er að hæstaréttarlög-
maður, sem meðal annars gætir hags-
muna manna sem hafa verið til rann-
sóknar hjá sérstökum saksóknara, og
formaður Lögmannafélagsins hafi
þessa skoðun en verra er að meirihluti
Héraðsdóms Reykjavíkur rökstuddi
sýknudóminn á sams konar forsend-
um og Brynjar. Í Exeter-dómnum seg-
ir nefnilega: „Ákærðu brutu vissulega
gegn verklagsreglum sparisjóðsins, en
það eitt leiðir ekki til þess að ályktað
verði að ásetningur þeirra hafi staðið til
þess að misnota aðstöðu sína og stefna
fé sparisjóðsins í stórfellda hættu eins
og þeir eru ákærðir fyrir.“
Meirihluti dómsins, líkt og Brynjar,
taldi því að sekt þeirra Jóns Þorsteins
og Ragnars Z. hefði ekki verið hafin
yfir „allan vafa“ þrátt fyrir að viðskipti
þeirra hefðu verið á gráu svæði þar sem
verklagsreglur Byrs voru meðal annars
brotnar.
Í þeirri grein í lögum um meðferð
sakamála þar sem fjallað er um þetta
atriði segir orðrétt: „Dómari metur
hverju sinni hvort nægileg sönnun,
sem ekki verði véfengd með skynsam-
legum rökum, sé fram komin um hvert
það atriði sem varðar sekt og ákvörðun
viðurlaga við broti, þar á meðal hvaða
sönnunargildi skýrslur ákærða hafi,
vitnisburður, mats- og skoðunargerðir,
skjöl og önnur sýnileg sönnunargögn.“
Lykilatriðið í þessari málsgrein er
setningarbrotið um sönnun sem ekki
verður véfengd með „skynsamlegum
rökum“.
Af þessu leiðir að af réttri túlkun á
þessari lagagrein hlýtur að leiða að sekt
manna þurfi að vera hafin yfir „skyn-
samlegan vafa“ en ekki „allan vafa“, líkt
og Brynjar segir í túlkun sinni á lögun-
um. Þessi túlkun Brynjars þýðir í reynd
að í Exeter-málinu hefði þurft að liggja
fyrir játning sakborninganna fyrir dómi
eða skjalfest sönnun frá þeim sjálfum
um að þeir hafi vitandi vits misnotað
aðstöðu sína sem stjórnendur Byrs til
að hygla sjálfum sér og hafi í þeim til-
gangi búið Exeter Holdings-snúning-
inn til og séu þar af leiðandi sekir um
umboðssvik. Þessar óræku, og með
öllu óraunhæfu sannanir, liggja ekki
fyrir í Exeter-málinu þótt flestir aðrir
málavextir séu reifaðir í dómnum.
Ef túlkun Brynjars og hugsun meiri-
hluta dómsins í Exeter-málinu væri rétt
og lögum samkvæm væri nánast hægt
að fullyrða að engir dómar ættu eftir að
falla í þeim málum sem embætti sér-
staks saksóknara mun ákæra í á næstu
árum. Túlkun Brynjars á sönnunar-
byrðinni í sakamálum á Íslandi er hins
vegar röng. Ætla má að flestir dómarar
í héraðsdómi og Hæstarétti viti betur
en Brynjar og geri þar af leiðandi ekki
kröfu um að sekt manna í dómsmálum
hrunsins sé hafin yfir „allan vafa“ held-
ur „skynsamlegan vafa“. Ef meirihluti
dómsins í Exeter-málinu hefði einung-
is gert kröfu um hið síðarnefnda en ekki
hið fyrrnefnda hefðu Jón Þorsteinn og
Ragnar Z. verið sakfelldir.
Leiðari
Hvaða greiðslu-
kort notar þú?
„Ég nota VISA, maður kemst
víst ekki hjá því. En ég nota
það bara í neyð,“ segir
Ólafur V. Sigurvinsson,
stofnandi Datacell, en
fyrirtæki hans stendur í
deilum við bæði
VISA og Mast-
erCard þar sem
bæði korta-
fyrirtækin
hafa lokað
á greiðslur
í gegnum
Datacell til
uppljóstrun-
arsíðunnar
WikiLeaks.
Spurningin
Bókstaflega
Ingi F. Vilhjálmsson fréttastjóri skrifar
Bjartmar reiður
n Bjartmar Guðlaugsson tónlistar-
maður lét sig hafa það að mæta í
Hrafnaþing Ingva Hrafns Jónssonar,
sem dæmdur
var á dögunum
fyrir skattsvik.
Þátturinn varð
með allra fjörug-
asta móti þegar
Bjartmar lýsti
ábyrgð á hendur
Ingva og öðrum
áhangendum
Davíðs Oddssonar vegna hrunsins.
Tónlistarmaðurinn var jafnframt
gáttaður á þekkingarleysi sjónvarps-
stjórans sem vissi ekki að Bjartmar
hefur um áratugi haldið uppi harðri
þjóðfélagsádeilu með textum sínum.
Sagðist hann ekki skilja hvers vegna
Ingvi hefði boðið sér í þáttinn.
Sleipiefna-Bingi
n Ef marka má starfsmenn Press-
unnar er von á enn einum vefnum
úr smiðju Björns Inga Hrafnssonar.
Upplýst var á bloggi Eiríks Jónssonar,
blaðamanns Pressunnar, að vefur-
inn blátt.is ætti að verða fréttamið-
ill til hægri. Það yrði þá fjórði vefur
Binga og félaga sem síðast yfirtóku
Eyjuna með þeim afleiðingum að
aðsókn þar, undir ritstjórn Karls Th.
Birgissonar, er komin í áður óséð-
ar lægðir. Það bjartasta í rekstri
Vefpressunnar er sagt vera sala á
hjálpartækjum ástarlífsins í gegnum
Mónu, umtalaða vefverslun. Vinir
útgefandans gantast nú með gælu-
nafnið Sleipiefna-Bingi.
Agnes afmáð
n Þótt Baugur sé farinn á hausinn
hefur Jón Ásgeir Jóhannesson, fyrr-
verandi stjórnarformaður, haldið
þeim sið sínum
að vera árlega
með grillveislu
á heimili sínu
þangað sem
stórmenni út-
rásarinnar og
aðrir broddborg-
arar streyma.
Þessi veisla var
að vanda haldin í ár. Sú var tíðin
að Agnes Bragadóttir, blaðamaður
Moggans, var sjálfsagður gestur þar
og fékk gjarnan að skjótast á einka-
þotu auðmannsins. Agnes hefur nú
verið afmáð af gestalistanum og er
skýringin líklega sú að skrif hennar
í garð velgjörðamannsins þykja vera
særandi.
Ruslið í samkeppni
n Uppnám varð í kringum Útvarp
Sögu eftir að DV upplýsti að kjarna-
konan Arnþrúður Karlsdóttir útvarps-
stjóri kallaði
brottrekið starfs-
fólk sitt rusl.
Margir hinna for-
smáðu eru ósáttir
eins og fram kom
í máli bæði Hauks
Holm og Sigurðar
Þ. Ragnarssonar.
Nú heyrist því
fleygt að einhverjir starfsmenn íhugi
að taka sig saman um stofnun nýrrar
útvarpsstöðvar sem myndi róa á
sömu mið og Saga. Að því ber þó að
huga að tilraunir hafa verið gerðar í
þessa átt með litlum árangri.
Sandkorn
tryGGVAGötu 11, 101 rEyKJAVíK
Útgáfufélag: DV ehf.
Stjórnarformaður:
Lilja Skaftadóttir
Ritstjórar:
Jón trausti reynisson, jontrausti@dv.is
og reynir traustason, rt@dv.is
Fréttastjóri:
Ingi Freyr Vilhjálmsson, ingi@dv.is
Umsjón helgarblaðs:
Ingibjörg Dögg Kjartansdóttir, ingibjorg@dv.is
Umsjón innblaðs:
Ásgeir Jónsson, asgeir@dv.is
DV á netinu: dv.is
Aðalnúmer: 512 7000, Ritstjórn: 512 7010,
Áskriftarsími: 512 7080, Auglýsingar: 512 7050.
Smáauglýsingar: 512 7004.
Umbrot: DV. Prentvinnsla: Landsprent. Dreifing: Árvakur.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins
á stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Öll viðtöl blaðsins eru hljóðrituð.
Í
haust verða 25 ár liðin frá því
Gorbachev og Reagan hittust í
Höfða til að reyna að binda enda
á kalda stríðið. Síðan þá hefur
margt breyst, eða svo mætti í fyrstu
halda. Ef tímaflakkari frá 2011 hefði
farið aftur til 1986 og tilkynnt manni
þá að eftir aldarfjórðung væri hrynj-
andi efnahagskerfi, of há hernaðar-
útgjöld og endalaust stríð í Afganist-
an að hrjá annað risaveldið, á meðan
hitt glímdi við óðakapítalisma, auð-
kýfinga og aukna misskiptingu lífs-
gæða, hefði það kannski ekki komið
svo mikið á óvart.
Eitthvað myndi manni þó bregða
ef tímaflakkarinn hefði tilkynnt að
fallandi hernaðarveldið væri Banda-
ríkin, á meðan Rússland sýndi á sér
allar verstu hliðar óhefts markaðs-
hagkerfis. Þótt stórveldin hafi að ein-
hverju leyti skipt um hlutverk, stend-
ur tíminn í stað í Afganistan. Ef til vill
sjá íbúar þar lítinn mun á ástandinu
fyrir 25 árum, þegar Sovétríkin hófu
að draga sig út í von um að stjórnar-
her Afganistan myndi taka við hlut-
verki þeirra, og nú, þegar Bandarík-
in eru að hefja brotthvarf sitt í von
um að stjórnarherinn muni taka við
hlutverki þeirra.
Stríð á stríð ofan
Ef til vill má þó frekar segja að sag-
an fari í hringi hvað Afganistan varð-
ar. Á 9. áratugnum létu Bandaríkin
ógrynni fjár renna til landsins til að
styrkja uppreisnarmenn í baráttunni
við Sovétríkin, og runnu þeir fjármun-
ir til vopnakaupa. Þegar Rússar drógu
sig út tók við langvinnt borgarastríð,
sem ekki var skárra fyrir almenning
en það sem á undan kom. Því stríði
lauk ekki fyrr en 1996 og varla er hægt
að segja að ástandið hafi mikið batn-
að þá heldur. Talibanastjórnin sem
réð ríkjum næstu fimm árin var ann-
áluð fyrir mannréttindabrot, ekki síst
gagnvart konum.
Það að koma talibönum frá völd-
um, sem Bandaríkin gerðu í kjölfar
11. september 2001, var ekki endi-
lega slæmt í sjálfu sér, þótt margir ef-
ist um þá aðgerð. Alþjóðasamfélagið
hafði látið landið, sem sárlega þurfti
á hjálp að halda, afskiptalaust eftir
að Sovétríkin höfðu sig á brott. Hér
gafst tækifæri til að bæta fyrir þau
mistök og aðstoða við uppbyggingu.
Það tækifæri var hins vegar ekki nýtt,
í staðinn réðust Bandaríkjamenn og
Bretar inn í Írak og þeim fjármun-
um sem hefðu getað nýst til að gera
Afganistan að starfhæfu landi var í
staðinn sóað í annað stríð.
Fyrir og eftir stríð
Hinum megin við efnahagshrun
hafa Bandaríkin hvorki þolinmæði
né varla bolmagn til að halda hern-
aðinum áfram og hyggja nú á brott-
för. Það er afar heppilegt svo ekki
sé meira sagt að tekist hafi að drepa
Osama bin Laden einmitt áður
en að brottflutningurinn hófst.
Obama getur með þessum hætti
lýst yfir árangri, ef ekki endilega
sigri, í stríðinu gegn hryðjuverk-
um og heimferðin verður minna
skömmustuleg fyrir vikið. Á sama
tíma sér bandarískur almenning-
ur litla ástæðu til að halda stríðinu
áfram, nú þar sem þjóðaróvinur-
inn er fallinn.
Hvað mun gerast í Afganistan
eftir brotthvarf Bandaríkjanna er
engin leið að segja. Þegar Banda-
ríkin drógu sig út úr Víetnam árið
1973 vonuðust þau til að Suður-Ví-
etnamar myndu halda baráttunni
endalaust áfram og koma þannig
í veg fyrir skömmustulegan ósig-
ur. Þetta varð ekki reyndin, heldur
gáfust þeir upp tveim árum síðar.
Ef til vill mun sagan endurtaka sig
í Afganistan, óöld og einhvers kon-
ar borgarastríð mun taka við, þar
til einhverjum aðilanum tekst að
sigra. Það er ekki ólíklegt að það
muni einmitt verða talibanar aftur.
Mun þá stríðinu í raun ljúka með
þeim orðum sem sjást oft á frið-
arsamningum sögunnar og sýna
fram á tilgangsleysi stríða: „Status
quo ante bellum.“ Allt mun verða
eins og það var fyrir stríð og allir
sem dóu því dáið til einskis.
Stríðið endalausa
Kjallari
Valur
Gunnarsson„Þótt stórveldin
hafi að einhverju
leyti skipt um hlutverk,
stendur tíminn í stað í
Afganistan.