Dagblaðið Vísir - DV - 31.08.2011, Blaðsíða 10

10 | Fréttir 31. ágúst 2011 Miðvikudagur
S
krifað var undir sam-
komulag um fjármögnun
Vaðlaheiðar ganga fyrir
tveimur vikum. Undir það
rituðu fjármálaráðuneytið
og félagið Vaðlaheiðargöng hf. en
hluthafar þess eru Vegagerðin, sem
fer með 51 prósents eignarhlut, og
Greið leið ehf. sem á 49 prósenta
hlut. Greið leið er að stærstum hluta í
eigu Akureyrarbæjar (35,91 prósent),
KEA (22,67 prósent) og Þingeyjar-
sveitar (11,33 prósent). Mun Vaðla-
heiðargöng hf. gefa út skuldabréf
sem ríkissjóður kaupir jafnt og þétt
á framkvæmdatímanum. Er Vaðla-
heiðargöngum ætlað að innheimta
veggjöld og þannig á að endurgreiða
skuldabréfin.
Áætlaður kostnaður nemur 10,4
milljörðum króna og gera áætlan-
ir ráð fyrir að framkvæmdum ljúki
fyrir árslok 2014. Göngin verða 7,5
kílómetrar að lengd og munu þau
stytta hringveginn um 16 kílómetra
og spara fólki um níu mínútur við
akstur.
Þegar hafa sex aðilar lýst yfir
áhuga á því að bjóða í framkvæmd
ganganna en á meðal þeirra eru Ís-
lenskir aðalverktakar, Marti Contrac-
tors frá Sviss og Ístak. Opnað verður
fyrir tilboð þann 4. október.
Umdeild fjármögnun
Mjög skiptar skoðanir hafa verið um
aðkomu ríkisins að Vaðlaheiðargöng-
um. Upphaflega var reynt að fá lífeyr-
issjóðina til að koma að fjármögnun
ganganna en þeir hættu við vegna
deilna um vaxtakostnað. Erlendur
Magnússon framkvæmdastjóri ritaði
grein sem birtist í Morgunblaðinu um
liðna helgi. Samkvæmt útreikning-
um telur hann að tekjur sem Vaðla-
heiðargöng hyggst innheimta í formi
veggjalda muni líklega einungis duga
fyrir vaxtagjöldum af lánum sem rík-
issjóður hyggst veita. Þá á eftir að
standa skil á öðrum liðum eins og
rekstrarkostnaði og afborgun höfuð-
stóls. Miða útreikningar hans við að
veggjald gæti skilað um 440 milljón-
um króna á ári ef allir sem fara um
svæðið borga 950 krónur auk virðis-
aukaskatts. Að meðaltali fara 1.256
bílar á dag um Víkurskarð.
„Þetta verkefni er á engan hátt
einkafjármögnun: Ríkið leggur til fjár-
magnið, ríkið tekur áhættu af fram-
kvæmdinni og áhættu af rekstraraf-
komu. Þessi aðferð við fjármögnun
skilar skattborgurum landsins því
engum ávinningi sem sönn einka-
fjármögnun gæti gert, það er þar sem
einkaaðilar leggja til fjármagn og
bera af því framkvæmda- og rekstr-
aráhættu. Það er deginum ljósara
að til þessara útgjalda má því aðeins
stofna að þau séu á fjárlögum og þau
komi skýrt fram í reikningum ríkis-
sjóðs sem slík. Allt annað er blekking,“
skrifaði Erlendur í grein sinni.
Ætti að bókfæra sem ríkisút-
gjöld
„Ég sótti upplýsingar um núverandi
umferðarþunga og miðaði við að allir
myndu greiða 950 krónur fyrir hverja
ferð um göngin. Það gefur af sér þá
peninga á ári sem myndu duga fyrir
vaxtakostnaði í besta falli. Auðvitað
vænti ég þess að þeir sem standa
að þessari fjárfestingu hafi gert ein-
hverjar áætlanir og rannsóknir. Það
kæmi mér þó á óvart að þær legðu til
að tekjur yrðu mikið hærri. Mínir út-
reikningar miða við alla bíla sem fara
þarna um. Þetta er því frekar ríflegt ef
eitthvað er,“ segir Erlendur í samtali
við DV.
Hann segist hafa komið að því að
skipuleggja fjármögnun Hvalfjarðar-
ganga fyrir um 15 árum. „Að baki því
lá alveg gríðarleg vinna við útreikn-
inga. Rekstrarkostnaður við að reka
göng er það áhættuminnsta. Hvernig
framkvæmd tekst til og hverjar tekj-
urnar verða er hins vegar allt ann-
að mál. Mér finnst það ótrúverðugt
að Vaðlaheiðargöng geti skilað höf-
uðstóli af lánum til baka,“ segir Er-
lendur. Það sé því miklu eðlilegra að
bóka þetta sem ríkisútgjöld. „Það er
afskaplega lítið einkafjármagn í þessu
þegar upp er staðið ef ríkið leggur
bæði til fjármagn og tekur síðan alla
áhættuna líka.“
Viðræðum slitið við lífeyrissjóði
„Viðræðunefnd lífeyrissjóðanna var í
formlegum viðræðum við fulltrúa frá
samgönguráðuneytinu og Vegagerð-
inni frá því í júlí og fram í desember
í fyrra en þá slitnaði upp úr viðræð-
unum. Verkefnin voru tvenns kon-
ar. Annars vegar suðurverkefni sem
snéri að Suðurlandsvegi, Reykjanes-
braut og Vesturlandsvegi. Hins veg-
ar norðurverkefni sem voru Vaðla-
heiðargöng. Þessar viðræður stefndu
í jákvæða niðurstöðu og var gert ráð
fyrir gjaldtöku í nokkur ár eftir að
framkvæmdum yrði lokið. Svo slitn-
aði upp úr viðræðunum þar sem við
náðum ekki saman um vaxtakjör en
við höfðum hins vegar náð saman
um aðra þætti. Ríkið sleit því þessum
viðræðum,“ segir Arnar Sigurmunds-
son, formaður Landssamtaka lífeyris-
sjóða (LL) í samtali við DV. Sam-
kvæmt glærum sem kynntar voru
lífeyrissjóðunum átti kostnaður við
Vaðlaheiðargöng að nema 7,1 millj-
arði króna en ekki 10,4 milljörðum
líkt og núverandi áætlanir gera ráð
fyrir.
Veggjald dugar ekki fyrir
vöxtum
Samkvæmt frétt á heimasíðu LL kem-
ur fram að Alþjóðagjaldeyrissjóður-
inn hafi ekki veitt ríkinu heimild til
að gefa sjálft út skuldabréf og endur-
lána síðan félögum sem kæmu að
vegaframkvæmdum. Nú virðist þetta
þó vera reyndin. Ríkissjóði er ætlað
að kaupa skuldabréf af Vaðlaheiðar-
göngum. Lífeyrissjóðirnir höfðu náð
saman við fulltrúa ríkisins um að fjár-
magna vegaframkvæmdirnar með
verðtryggðu láni til 30 ára með 3,9
prósenta vöxtum. Eins og sjá má í
töflu með frétt myndi vaxtakostnað-
ur vegna Vaðlaheiðarganga nema um
480 milljónum króna á ári miðað við
3,7 prósenta vexti og þriggja prósenta
verðbólgu út lánstímann.
Samkvæmt útreikningum Erlend-
ar sem vitnað var í hér að ofan taldi
hann að veggjald gæti að hámarki
skilað 440 milljónum á ári sem mun
því ekki duga fyrir vaxtakostnaði mið-
að við bestu forsendur. Verðbólga
hefur hins vegar verið 6,13 prósent
að meðaltali síðan krónan var sett á
flot í mars árið 2001. Þannig myndi
vaxtakostnaður aukast í 980 millj-
ónir króna út lánstímann ef verbólga
yrði að meðaltali sex prósent næstu
30 árin. Þar með myndi veggjald ein-
ungis duga fyrir litlum hluta af vaxta-
kostnaði, hvað þá öðrum kostnaði.
Kjördæmapot þingmanna
Þingmenn stjórnarmeirihlutans í
Norðausturkjördæmi hafa sætt tölu-
verðri gagnrýni fyrir meint kjördæma-
pot í tengslum við Vaðlaheiðargöng.
Þannig hafa þeir Kristján L. Möller og
Sigmundur Ernir Rúnarsson, þing-
menn Samfylkingarinnar í kjördæm-
inu, verið miklir fylgismenn þess að
ráðast í gangagerð. Kristján L. Möll-
er var aðalsamningamaður ríkisins í
viðræðunum við lífeyrissjóðina um
fjármögnun Vaðlaheiðarganga og sit-
ur í stjórn félagsins. „Lífeyrissjóðirnir
eru ekki alveg komnir niður á jörð-
ina hvað varðar vaxtastigið í landinu,“
sagði Kristján í samtali við Morgun-
blaðið þegar viðræðum var slitið við
lífeyrissjóðina í desember. Ólíklegt
verður að teljast að núverandi fjár-
mögnun fáist með betri vaxtakjörum
en þeim sem lífeyrissjóðirnir buðu.
Steingrímur J. Sigfússon fjármála-
ráðherra lagði blessun sína yfir fjár-
mögnunina þegar hún var í höfn
fyrir tveimur vikum. „Já, þessi fram-
kvæmd, hún fjármagnar sig sjálf,
það eru veggjöld framtíðarinnar sem
munu borga niður þessa fjárfestingu
og það er ein ástæðan fyrir því að í
hana er hægt að ráðast þó að fjárhag-
ur ríkisins sé jafn erfiður og raun ber
vitni,“ sagði Steingrímur í samtali við
RÚV.
„Greið leið ehf. skal endurræst
með ríkið í meirihlutaeigu og með
ríkið sem ábyrgðartaka fyrir öllum
lánum, stofnkostnaði. Kúnstin er að
félagið fari þá í E hluta í fjárreiðu-
málum ríkisins, skuldbindingar þess
verði þannig duldar og njóti ekki eft-
irlits eða afskipta fjárveitingavaldsins.
Fari félagið verulega halloka í rekstri,
mun tapið samt auðvitað lenda á
ríkissjóði […] Formgerðin um götun
Vaðlaheiðar er móðgun við íslenskan
almenning árið 2011.
Ef leggja á í götun Vaðlaheiðar er
eins gott að upplýst verði strax að bein
ríkisútgjöldin verða að öllum líkum á
bilinu 6 til 7 milljarðar til þeirra fram-
kvæmdar, þótt tekjur af veggjaldi komi
til sögunnar,“ skrifaði Baldur Andrés-
son arkítekt um fjármögnun Vaðla-
heiðarganga í pistli sem birtist á bloggi
Ögmundar Jónassonar innanríkisráð-
herra. Flestum hlýtur því að vera ljóst
að ef áætlanir um innkomu af veg-
gjöldum munu ekki standast þarf ríkið
á endanum að taka á sig tapið.
Óraunhæf fjármögnun
á Vaðlaheiðargöngum
n Erlendur Magnússon telur rangt að tala um einkaframkvæmd n Talið að veggjöld muni í mesta lagi duga
fyrir vaxtakostnaði n Arnar Sigurmundsson segir að lífeyrissjóðirnir hafi hætt við vegna deilu um vaxtakostnað
„Að meðaltali
fara 1.256 bílar
á dag um Víkurskarð
Dýr jarðgöng Áætlaður
kostnaður við Vaðlaheiðargöng
nemur 10,4 milljörðum króna.
Annas Sigmundsson
as@dv.is
Samgöngur
Kostnaður við fjármögnun Vaðlaheiðarganga miðað við 30 ára lánstíma og 3,7 prósenta
vexti. Áætlaður kostnaður við göngin er 10,4 milljarðar króna.
Verðbólga: 3%
Vextir á ári: 483 milljónir*
Alls kostnaður: 24,9 milljarðar kr.
Verðbólga: 6%
Vextir á ári: 983 milljónir*
Alls kostnaður: 39,9 milljarðar kr.
*Inni í vaxtatölu eru verðbætur sem deilast jafnt niður á lánstímann
Verðbólgan mikill óvissuþáttur
Telur veggjöld vart duga fyrir
vaxtakostnaði Erlendur Magnússon
framkvæmdastjóri telur að veggjöld sem
innheimta á við Vaðlaheiðargöng muni í
besta falli duga fyrir vaxtakostnaði.
Lífeyrissjóðir niður á jörðina Þegar
viðræður ríkisins við lífeyrissjóðina um að-
komu þeirra að Vaðlaheiðargöngum fóru út
um þúfur vegna deilna um vaxtakjör sagði
Kristján L. Möller að lífeyrissjóðirnir yrðu að
koma niður á jörðina varðandi vaxtastigið
í landinu.
Mun ríkið borga? Steingrímur J. Sigfús-
son fjármálaráðherra fullyrti fyrir stuttu
að Vaðlaheiðargöng myndu fjármagna sig
sjálf. Margir efast þó um þær fullyrðingar
en stærsta áhættan vegna fjármögnunar
ganganna er ríkisins sem þarf að taka á sig
kostnaðinn ef áætlanir ganga ekki upp.