Dagblaðið Vísir - DV - 10.09.2014, Side 8

8 Fréttir Vikublað 10.–11. september
F
ramkvæmdastjóri fyrirtækis-
ins Auðkennis ehf., sem er í
eigu íslenskra fjármálafyrir-
tækja og Teris ehf., starfaði í
fjármálaráðuneytinu árið 2007
þegar gerður var samstarfssamning-
ur við fyrirtækið vegna rafrænna skil-
ríkja. Sá heitir Haraldur A. Bjarnason
og starfaði hann meðal annars í ráðu-
neytinu að málefnum sem snertu raf-
ræn skilríki. Hann hætti í ráðuneytinu
í apríl árið 2011 og réð sig til Auðkenn-
is.
Í svari frá fjármálaráðuneytinu
kemur fram að Haraldur hafi verið
einn af starfsmönnum ráðuneytisins
sem vann að umræddum samningi
við Auðkenni: „Af hálfu ráðuneytisins
var samningurinn undirbúinn af skrif-
stofustjóra og sérfræðingum á rekstr-
ar- og upplýsingasviði, þ.á.m. Haraldi
Bjarnasyni, auk annarra starfsmanna
ráðuneytisins.“
Auðkenni ehf. er í eigu Arion
banka, Landsbankans, Íslandsbanka,
Símans og áðurnefnds fyrirtækis Ter-
is ehf. en það félag er í meirihluta-
eigu MP banka, Arion banka og
skilanefndar Sparisjóðabanka Ís-
lands. Hver hluthafi fer með 20 pró-
sent í Auðkenni ehf. Á vefsvæði Láns-
trausts kemur hins vegar ekki fram
hverjir það eru sem eiga tæp 30 pró-
sent í Teris.
Ekki náðist í Harald Bjarna-
son sjálfan við vinnslu fréttarinn-
ar og voru samskiptin við Auðkenni
í gegnum upplýsingafulltrúa. Í svari
hans segir um aðkomu Haraldar að
samningnum: „Haraldur hóf störf
í fjármálaráðuneytinu í ágúst árið
2005. Hann starfaði þar í sex ár með-
al annars við verkefnastjórn um inn-
leiðingu rafrænna skilríkja. Hann kom
að undirbúningi samningsins ásamt
skrifstofustjóra og öðrum aðilum
ráðuneytisins.“ Haraldur undirritaði
hins vegar ekki samninginn fyrir hönd
ráðuneytisins heldur var það þáver-
andi fjármálaráðherra, Árni Mathies-
en, líkt og venja er um slíka samninga.
Haraldur sat svo meðal annars í
stjórn Auðkennis á meðan hann starf-
aði í ráðuneytinu
105 þúsund sóttu um
Auðkenni hefur verið í fréttum síðustu
daga vegna skilyrðis þess efnis að all-
ir þeir sem vilji nýta sér og samþykkja
skuldaleiðréttingu ríkisstjórnarinn-
ar verði að eiga slík skilríki. Fjármála-
ráðuneytið beindi þessum tilmælum
til fólks í síðustu viku, líkt og fram hef-
ur komið í fjölmiðlum. Í þessu felst
að allir sem sótt hafa um og hyggjast
nýta sér skuldaleiðréttinguna þurfa að
sækja um rafræn skilríki.
Eins og er þá eru skilríkin ókeypis
en Haraldur hefur sagt opinberlega,
í samtali við fréttastofu RÚV, að auð-
kenni þurfi sannarlega að hafa tekjur í
framtíðinni og að ekki liggi fyrir hvern-
ig tekjuöfluninni verði háttað. „Auð-
kenni þarf að hafa tekjur og hingað til
hafa tekjurnar, og munu, mestmegnis
koma frá þeim aðilum og þjónustuað-
ilum sem eru að nýta þessa þjónustu.
Það eru þá fjármálafyrirtæki og fleiri
sem eru að fá mikinn ábata af því að
vera í samskiptum við sína viðskipta-
vini með undirskriftum og öruggum
auðkenningum.“
Komið hefur fram opinberlega að
nærri allir sem áttu rétt á skuldaleið-
réttingunni hafi sótt um hana. Alls var
um að ræða 69 þúsund umsóknir frá
samtals 105 þúsund einstaklingum.
Þeir sem sóttu um leiðréttinguna
þurfa því allir að hafa slík rafræn skil-
ríki.
Ráðstöfunin gagnrýnd
Sú ákvörðun að gera skilyrði um notk-
un rafrænna skilríkja við úrvinnslu
skuldaleiðréttingarinnar hefur sætt
nokkurri gagnrýni síðustu daga.
Meðal annars sagði Ögmundur Jón-
asson, þingmaður Vinstri grænna,
að verið væri að þvinga fólk til við-
skipta við einkahlutafélag. „Þú ferð
ekki að þvinga þjóðina alla inn í við-
skipti við einkafyrirtæki með þessum
hætti þegar þú getur augljóslega boð-
ið upp á þann valkost að menn fari og
staðfesti það sem staðfesta þarf með
undirskrift sinni hjá skrifstofum skatt-
yfirvalda, ef á annað borð þarf á þess-
um undirskriftum að halda. Ég á enn
eftir að skilja það hvers vegna það er.“
Taldi Ögmundur því eðlilegra að
nota veflykil ríkisskattstjóra þar sem
um væri að ræða persónuauðkenni
sem væri opinbert. Í tilkynningu frá
fjármálaráðuneytinu á þriðjudaginn
kom fram að slík rafræn skilríki væru
þau einu sem væru nægjanlega örugg
til að uppfylla þær öryggiskröfur: „Raf-
ræn skilríki auka öryggi og þægindi
umsækjanda. Þau eru eina auð-
kennisleiðin sem stendur undir þeim
öryggiskröfum sem ríkisskattstjóri tel-
ur nauðsynlegar fyrir ráðstöfun þeirra
fjármuna sem umsækjendur um
lækkun höfuðstóls húsnæðisskulda
fá í sinn hlut. Þess vegna hafa rafræn
skilríki verið valin til staðfestingar á
ráðstöfun Leiðréttingarinnar.“
Vildi ríkisútgefið auðkenni
Tekið skal fram að þegar Ögmundur
varð innanríkisráðherra í tíð síðustu
ríkisstjórnar vildi hann að í stað raf-
rænna skilríkja yrði tekin upp önn-
ur auðkennisleið, svokallaður Íslykill,
sem Þjóðskrá gefur út. Þá hafði sam-
starf ríkisvaldsins og Auðkennis ehf.
hins vegar staðið yfir frá árinu 2007
og samstarfssamningurinn var enn í
gildi.
Segja má að í gagnrýni Ögmundar
birtist klassísk togstreita á milli hug-
myndafræði vinstri og hægri manna
en Ögmundur vildi ekki að einkaað-
ilar kæmu að útgáfu umræddra raf-
rænna skilríkja. Sjálfstæðisflokkurinn
virðist hins vegar hlynntari hug-
myndinni um að einkaaðilar komi
að útgáfu rafrænna skilríkja, fyrst árið
2007 og eins nú þegar samstarfssamn-
ingurinn við Auðkenni er endurnýj-
aður og skuldaleiðréttingin skilyrt við
notkun rafrænna skilríkja.
Lagði grunn að starfseminni
Samningurinn sem Haraldur kom að
lagði grunn að starfsemi Auðkenn-
is og tryggði fyrirtækinu 10 milljón-
ir króna á ári frá 2007 og til síðasta
árs þegar hann rann út. Nú hefur
samningurinn verið endurnýjaður til
tveggja ára.
Um samninginn segir í ársreikn-
ingi Auðkennis ehf. fyrir árið 2013
„Vorið 2007 gerði Auðkenni samn-
ing við fjármálaráðuneytið fyrir hönd
ríkisins um samstarf við innleiðingu
dreifilyklaskipulags og almenna notk-
un rafrænna skilríkja. Samningur-
inn, sem lagði grunn að þeirri upp-
byggingu sem átt hefur sér stað innan
félagsins frá þeim tíma, rann út í mars.
Viðræður um framlengingu samn-
ingsins áttu sér stað og var kom-
ið samkomulag um flesta þætti í lok
ársins og stefnt að undirritun í byrjun
ársins 2014.“
Samtals tæplega 120 milljónir
Í svarinu frá fjármálaráðuneytinu
kemur fram að nýr samningur hafi
verið gerður sem gildi til ársloka 2015.
Árlegar greiðslur til Auðkennis verða
áfram tíu milljónir króna á ári. Sam-
tals hefur ríkið greitt tæplega 120
milljónir króna til Auðkennis vegna
samstarfsverkefnisins frá árinu 2007.
Þar með talið er 30 milljóna króna
stofnfjárframlag.
Orðrétt segir í svari ráðuneytisins
við fyrirspurn DV: „Framlag ríkisins
til samstarfsverkefnisins eru 10 m.kr. á
ári sem tekur breytingum í samræmi
við vísitölu neysluverðs. Greiðslan er
fyrir hýsingu og rekstur Íslandsrótar,
milliskilríkja og notendaleyfa persón-
utengdra endaskilríkja, auk fram-
leiðslu og aðgengis að afturköllunar-
listum (CRL) og OCSP þjónustu. Frá
árinu 2008 hafa greiðslur vegna þessa
numið alls 89,8 m.kr., auk 30 m.kr.
stofnframlags árið 2007.“
Nokkrar hlutafjáraukningar
Tap Auðkennis hefur verið talsvert
síðastliðin ár og hefur reksturinn verið
fjármagnaður með áðurnefndum rík-
isstyrkjum og eins með hlutafjáraukn-
ingu frá eigendum félagsins, fjármála-
fyrirtækjum, Símanum og Teris ehf.
Í fyrra nam tapið tæplega 160 millj-
ónum króna en 30 milljónum árið þar
á undan. Bara í fyrra var hlutafé fyrir-
tækisins aukið um 375 milljónir króna
og er heimild til frekari hlutafjáraukn-
ingar upp á 160 milljónir króna.
Þeir aðilar sem hafa fjármagnað
starfsemi Auðkennis á þróunarstig-
um fyrirtækisins munu því væntan-
lega vilja fá fjármagn sitt til baka, að
minnsta kosti að hluta til.
Þarf varla fleiri samninga
Í árslok 2015 má gera ráð fyrir því að
innleiðing rafrænna skilríkja verði
búin á Íslandi að mestu og að ekki
þurfi frekari samstarfssamninga þar
sem svo stór hluti af íslensku þjóð-
inni verði kominn með slík skilríki.
Ein stærsta ástæðan fyrir þessu verð-
ur sú staðreynd að notkun slíkra skil-
ríkja hefur verið gerð að skilyrði í
skuldaleiðréttingunni.
Segja má að samstarf hins op-
inbera og fjármálafyrirtækja sem
hófst árið 2005 hafi því náð endan-
lega markmiði sínu. Orðrétt segir um
ástæður upphaflegs samstarfs um
rafræn skilríki í svari frá fjármála-
ráðuneytinu: „Samningurinn sem
gerður var árið 2007 var í framhaldi
af viljayfirlýsingum sem undirritað-
ar voru í júní 2005 og í júlí 2006, um
vilja fjármálaráðherra f.h. ríkissjóðs
og Samtaka banka og verðbréfafyrir-
tækja um undirbúning innleiðingar
dreifilyklaskipulags og almennr-
ar notkunar rafrænna skilríkja á Ís-
landi.“
Hvernig starfsemi Auðkennis
verður fjármögnuð nákvæmlega eftir
þetta liggur ekki fyrir. n
Kom að samningnum
sem ríkisstarfsmaður
n Ríkið endursamdi við Auðkenni n Kostnaðurinn tæpar 120 milljónir frá 2007 n Pólitískt deilumál
Ingi Freyr Vilhjálmsson
ingi@dv.is
Pólitískur ágreiningur Ágreiningurinn um rafrænu skilríkin er afar pólitískur og vill Ög-
mundur Jónasson til dæmis að ríkisvaldið sjái um útgáfu rafrænna skilríkja en ekki einkaðilar.
Skilyrði fyrir skuldaleiðréttingunni Allir sem ætla að nýta sér skuldaleiðréttingu
ríkisstjórnar Bjarna Benediktssonar og Sigmundar Davíðs Gunnlaugssonar þurfa að fá sér
rafræn skilríki.
Vann að samningi
við ríkið Núverandi
framkvæmdastjóri
Auðkennis ehf.,
Haraldur Bjarnason,
vann að samningi
ríkisins við fyrirtækið
þegar hann starfaði í
fjármálaráðuneytinu
árið 2007.
„Hann kom að
undirbúningi
samningsins ásamt skrif-
stofustjóra og öðrum að-
ilum ráðuneytisins.
„Þú ferð ekki að
þvinga þjóðina
alla inn í viðskipti við
einkafyrirtæki með
þessum hætti