Landshagsskýrslur fyrir Ísland - 01.01.1900, Blaðsíða 220
218
Við skyrslurnar er það einkennilegt, að fátækraframfæri minkar allt af að krónutali
frá 1872—97, þrátt fyrir það, þótt peningar hafi fallið í verði eptir 1872. Það kemur af
því, að þurfafólki hefur fækkað svo mikið á tímabilinu. Annað atriði er einkar athugavert,
útgjöldin við hvern þurfamann hafa hœkkað úr 49 kr. 1872, og upp í 66 kr. eða jafnvel
meira síðustu árin; samt hefur þurfaheimilum fœkkað mjög mikið, en eitt þurfaheimili getur
þurft mörg ómagaframfæri. Sjálfsagt liggur þetta nokkuð í því, að peningar hafa fallið í
verði, og jafnframt líklega í því, að þeir, sem nú taka ómaga, bera minna af byrðinni af
þeim, en þeir gjörðu áður. I þesRÍ 25 ár hefur fátækrabyrðin reiknuð á hvern mann á
landinu færst niður úr 3 kr. 20 aur. niður í 2 kr., og hefur ljezt um meira en þriðjung. —
Útgjöldin til fátækra reiknuð á gjaldanda liafa fallið úr 23 kr. og niður fyrir 10 kr., en sú
lækkun kemur jafnframt af þvi, að tölu þeirra sem leggja til sveitar, hefur fjölgað svo
mikið.
13. Út gjöldin til menntamála hafa verið þessi ár:
1876—80 að meðaltali .............................................. 4.693 kr.
1881—90 — 7.778 —
1891 ......................‘. ................................... 13.899 —
1892 11.098 —
1893 .............................................................. 12.169 —
1894 13.298 —
1895 ............................................................. 13.371 —
1891—95 að meðaltali..............................'............ 12.757 —
1896 .............................................................. 11.398 —
1897 16.768 —
Þessi útgjöld vaxa ávallt, og hafa þrefaldast eða þar um bil
25 árum.
14. Ýmisleg útgjöld, sem áður voru nefnd óviss útgjöld,
hár útgjaldaliður hjá sveitasjóðnnum.
Þau hafa numið:
1872—75 að meðaltali..........................................
1876—80 — ...................................................
1881—90 — ..... .............................................
1891 ...........................................................
1892 ...........................................................
1893 ...........................................................
1894 .............'.............................................
1895 ...........................................................
1891—95 að meðaltali.............................................
1896 .................... ......................................
1897 ...................... ....................................
hafa ávallt verið
79.728 kr.
76.883 —
106.316 —
141.638 —
154.877 —
182.175 —
145.856 —
150.927 —
155.095 —
99.637 —
101.760 —
Síðustu tvö árin er lítið að marka vegna kaupstaðanna sem vantar.
I þessum útgjaldalið felast ymsar upphæðir, sem ekki er hægt að telja annarsstaðar;
svo sem lán til þurfamanna, greptrunarkostr.aður þeirra og ómaga, kostnaður við fátækra-
flutninga, styrkur veittur utanhreppsmönnum til bráðabyrgða, kostnaður við málaferli og
sendiferðir fyrir sveitasjóðina, viðhald á þinghúgi eða þinghúsleiga, og í kaupstöðum útgjöld
við lögregluna og margt fleira.