Landshagsskýrslur fyrir Ísland - 01.01.1900, Blaðsíða 225
223
»Enginn efi er á því, að veikin hefur borist í Hjaltadalinn utan úr Fljótum, því þangaS út
eptir fór fólk frá Efra-Asi í kynnisför og vciktust börnin von bráðar er heim var komiö«.
Yeikinni fylgdi eptir á magnleysi í kokinu og í útlimum.
Sig. Hjörleifsson segir svo: »Hin illkynjaða kverkabólga kom upp á bæ á Látrar-
strönd (Svfnárnesi), í byrjun febrúar og hefur eflausc borist þangað frá Oddeyri. Mín vitjað
5. febr. Þar var þá 4 ára drengur meS veikina í kverkum og barka. Jeg sprautaði inn
»serum«. en lagði fyrir að vitja mín aptur ef versnaSi. Næsta dag var mín vitjað aptur og mátti
þá ekki seinna vera. Eptir klóróformdeyfing gjörði jeg barkaskurð og batnaði drengnum.
Alls syktust 8 á heimilinu; 1 stúlka dó, 15 ára gömul; 2 karlmenn fulltíða urðu mikið veikir;
á tveim böruum, sem höfðu fengið »seruni« í byrjun veikinnar, varð veikin mjög væg; þess
skal getið, að einum sólarhring eptir barkaskurðinn á drengnum, var öll skóf horfin úr kverk-
um hans og þakkaði jeg það meðalinu, er jeg hafði sprautað inn«. »1 júlí kom veikin aptur
upp á bæ f Svarfaðardalnum; fyrsti sjúkling. 14 ára stúlka, hafði veikina í kverkunum; jeg
sprautaði 20 cbcm. af »serum«, en hún dó sólarhring eptir; 3 börn önnur veiktust á sama
heimili og brúkaði jeg »serum« við þau öll í byrjun, og varð veikin væg á þeim öllum«.
7. Kverkabólga (Augina tonsillaris) hefur verið mjög almenn eins og fyrra ár;
þá voru tilfærðir 715 sjúklingar, nú 639 (1 dó). .Veikin lagðist 'þnngt á börn í 16. læknis-
hjeraði í nóvember og desembermán. Helgi Guðmundsson segir svo: »Samfara barnaveikinni
gekk einnig kverkabólga, og var hún veuju fremur illkynjuð; fengu liana bæði börn og full-
orðnir«.
Á Vestmannaeyjum voru mikil brögð að veikinni.
8. G a r n a k v e f (Catarrhus intest. acut.). Á þessari veiki hefur einuig borið
miklu minna þetta árið en undanfarið ár. I skyrslunum eru tilfœröir 828 og þar af dánir 13;
í fyrra 1159 og þar af dánir 20. Eins og endrarnær bar og á því, að blóðsótt væri veikinni
samfara.
Flestir hafa veriö sjúklingarnir hjá G. Björnssyui (115) og Þórði 'l’horoddsen (70).
Guðm. Björnsson segir svo í skvrslu sinni: »Vanaleg choleriue er ekki algeng.
Aptur á móti hefur á þessu ári, eins og undanfarin ár, borið mjög mikið á einskonar
Intestinalkatarrb, sem líkist Dysenteri [Friðjón Jensson segir sama]. Þessi sjúkdómur hagar
sjer þannig: Menn verða skyndilega veikir, fá höfuðverk, beinverki, stundum köldu; opt
ógleði eða uppköst og jafnskjótt ákafa garnakveisu og niðurgang. Einstaka sinnum er veikin
bvo áköf í byrjun, að henni fylgir kollaps. Uppköstin, ef þau koma, haldast sjaldan lengur
en fyrsta daginn, en feber helzt dögum saman; mesta þjáningu hefur sjúld. af kveisunni og
niðurganginum; hann er opt mjög tíður, allt að því 20 sinnum í sólarhring, og nær því ávallt
eru hægðirnar mjög þunnar og blóð og slím í þeim. Þessi sjúkdómur stendur yfir 1—2
vikur. Hann tekur fremur fullorðið fólk en börn og verður fáum uð bana. Það er augljóst
(sbr. það, sem 01. Guðm. segir urn »Blóðkreppusótt«), að þetta garnakvef er næmt, því opt
ber það við, að margir fá sjúkdóminn á sama heimili og stundum allir lieimilismenn, hver á
fætur öðrum. Aðkomufólk fær opt þennan kvijla, þá er það hefur verið hjer um stund. —
Auðvitað getur ekki komið til mála, að þessi colitis hæmorrhagica eigi neitt skylt við Dy-
synteria tropica, en einkennin eru öll hin sömu og eignuð eru þeirri Dysenteri, sem talin er
endemisk í /msum hlutum Norðurálfunnar (Mið- og Norðurevropu) og sumstaðar er kölluð
Dysenteria n o s t r a s til aðgreiningar frá tropísku Dysenteríunni. Mjer hefur aldrei gefist
kostur á, að kryfja lík þeirra, er látist hafa úr þessari sótt, en tel mjög líklegt, að sár mundi
finnast í ristlinum (Colon). Hvort þessi colitis hæmorrhagica eða Dysenteria nostras kemur
fyrir annarstaðar á landinu — það er mjer ekki kunnugt um«.
Þ. Thoroddsen segir, að veikin hafi verið »sjerstaklega þung á uugum börnum og