Dagblaðið Vísir - DV - 19.03.2010, Side 17

FRÉTTIR 19. mars 2010 FÖSTUDAGUR 17
Það var ekki endilega lík-
amlega ofbeldið sem
var verst heldur ótt-
inn sem fylgdi því.
Hræðslan við að verða
laminn, niðurlægður
og gerður að fífli.
nakinn fyrir framan allar stelpurnar.
Á einhvern undraverðan hátt tókst
kennaranum að sannfæra mig um
að fara aftur í skólann. Þegar ég var
aftur mættur í skólann ákvað hann
að halda stutta ræðu yfir krökkunum
um að svona mætti ekki gera. Þetta
væri ljótt og að mér liði mjög illa yfir
þessu. Stelpurnar flissuðu og strák-
arnir hvísluðu eitthvað stríðnislegt
á milli sín. Niðurlæging mín var full-
komin.“
Kýldur og hrækt í andlit
„Þegar ég var 11-12 ára lenti ég í
slagsmálum eins og algengt var alla
mína grunnskólaævi. Í þetta sinn
var það ekki einn af aðal „stríðnis-
púkunum“ sem réðst á mig, held-
ur svokallaður fylgihnöttur. Þessi
drengur var reyndar ekki alslæmur,
reyndar kunni ég afskaplega vel við
hann flest grunnskólaárin, en hann
átti það til að vera leiðinlegur þeg-
ar hann reyndi að komast inn í „vin-
sæla“ hópinn.
Ég man ekki lengur nákvæma
ástæðu fyrir því hvers vegna þessi
tilteknu slagsmál hófust. Ástæð-
an var alltaf svipuð. Einhver kallaði
mig lúða, aumingja, fávita eða Sigga
slef og stundum gat ég ekki setið á
mér og bað fólk vinsamlegast um
að hætta þessu. Sagði jafnvel: Þeg-
iðu, láttu mig í friði. Það má því
kannski segja að slagsmálin hafi
verið mér að kenna stundum. Ég
hefði átt að vera búinn að læra að
halda kjafti.
Hvað sem ástæðum líður þá
réðst þessi drengur á mig í einu
af portum skólans. Fljótlega lág-
um við í götunni í því sem manni
fannst þá vera hörkuslagsmál. Ég
var hræddur, dauðhræddur. Frá
því ég man eftir mér hef ég verið
viðkvæmur. Því byrjaði ég fljót-
lega að gráta og gerði mér auðvit-
að strax grein fyrir því að það var
ekkert sérlega „karlmannlegt“ af
mér.
Á einhvern hátt tókst mér að
koma árásarmanninum ofan af
mér og standa upp. Ég tók strax
til fótanna og reyndi að flýja. Ég
komst ekki langt því aðalgaur-
inn stoppaði mig af og kýldi mig
í andlitið. Ég hljóp af stað grát-
andi, blóðugur og hræddur út
af skólalóðinni og í átt að heim-
ili mínu. Þegar ég var kominn út
fyrir skólalóðina og úr augsýn
krakkanna heyrði ég kunnug-
lega stelpu rödd hrópa á eftir mér:
„Siggi, Siggi! Bíddu aðeins, ég þarf
að tala við þig.“ Ég stoppaði og
sneri við og sá þar hvar ein bekkj-
arsystir mín hljóp á eftir mér. Mér
fannst hún alltaf sæt. Ég beið og
reyndi að herða mig upp og þerra
tárin, og hugsaði að það væri fátt
eins asnalegt og að grenja fyrir
framan sæta stelpu.
Ég man ekki margt frá grunn-
skólaævi minni, en þessu man ég
eftir eins og það hefði gerst í gær.
Þegar hún nálgaðist mig hætti
hún að hlaupa og gekk rólega að
mér, alvarleg á svip. Hún gekk al-
veg upp að mér og sagði lágri en
ákveðinni röddu: „Siggi, þú ert
aumingi!“ og síðan hrækti hún
framan i mig. Ég fór aftur að gráta
og gekk niðurbrotinn heim á leið.“
Bugaður í búningsklefanum
„Verstu minningar mínar úr skóla
eru eflaust úr leikfimistímum.
Kannski ekki beint úr tímunum
sjálfum, heldur frekar úr búnings-
klefunum. Ég kveið alltaf þessum
tímum. Allir áttu að mæta tíman-
lega í búningsklefana til að klæða
sig í íþróttafötin. Síðan þurftum
við að bíða róleg þangað til leik-
fimiskennarinn opnaði dyrnar að
salnum. Þangað til vorum við ein
og án eftirlits.
Þetta var oft heillangur tími
sem sumir nýttu vel til að pína
samnemendur sína. Stundum var
þetta rólegt og maður fékk bara að
heyra þetta venjulega. Hvað mað-
ur var leiðinlegur, ljótur, mikill
lúði og asnalegur. Mér eru minn-
isstæð þau skipti sem nokkrum
bekkjarfélögum mínum datt í hug
að taka okkur lúðana og troða
okkur ofan í klósettið, því virtist
fylgja ómæld ánægja. Einnig hef
ég óljósar minningar frá því þeg-
ar reynt var að þrýsta andliti mínu
ofan í skítugt ræsi sem var á miðju
gólfinu. Ef maður barði nógu vel
frá sér létu þeir nægja að nota föt-
in manns eða eitthvað annað sem
maður átti.
Hvernig getur svona athæfi
farið fram hjá kennurum og yf-
irstjórn skólans? kann einhver
að spyrja. Svarið í mínu tilfelli er
að það gerði það ekki. Leikfimis-
kennarinn minn vissi hvað var að
gerast inni í búningsklefunum,
bæði vegna þess að honum hafði
verið sagt frá því og vegna þess að
hann varð stundum vitni að því
sjálfur.
Ég man vel eftir einu skipti
þar sem nokkrir bekkjarfélag-
ar mínir höfðu dregið mig fram
á gólf, héldu mér niðri og voru
að pína mig. Ég öskraði af öllum
lífs og sálar kröftum með þeim
afleiðingum að leikfimiskennar-
inn opnaði annars læstar dyrnar
að búningsklefanum og kíkti inn.
Viðbrögð hans voru sérstaklega
eftirminnileg. Hann hló og lokaði
hurðinni aftur. Það þarf því ekki
að koma á óvart að ég mætti oft
ekki í leikfimi. Ég skrópaði iðulega
eða gerði mér upp veikindi.“
Mikilvægt er að koma á óháðu teymi
sérfræðinga í eineltismálum sem hef-
ur það hlutverk að koma þeim 4.500
börnum til bjargar sem upplifa einelti
í grunnskólum. Þetta er mat þeirra
sérfræðinga sem DV leitaði til í kjölfar
rannsóknar sem sýnir algengi eineltis
í skólum.
Að mati sérfræðinganna ber skól-
anum að tryggja öryggi nemenda í
hvívetna. Þeir telja að flestir skólar
reyni að sinna skyldu sinni en of mörg
tilfelli séu þar sem skólarnir hafa
hvorki getað stöðvað einelti né sinnt
því að nokkru leyti. Slíkt getur að mati
þeirra sérfræðinga sem DV leitaði til
eyðilagt börnin til lífstíðar og í versta
falli leitt til sjálfsvíga þolenda eineltis.
Vaxandi vitund
Kolbrún Baldursdóttir sálfræðingur
telur brýnt að koma á fót slíku sér-
fræðingateymi sem geti hjálpað skól-
um að leysa erfið mál. „Því fyrr sem
tekst að stöðva eineltið, því meiri
líkur eru á að hægt sé að hjálpa þol-
andanum að ná aftur fyrri sjálfsstyrk
og öryggi. Ég vil búa til sérsveit fyrir
skólana. Það er tímabært að horfa af
fullri alvöru á þá staðreynd að enda
þótt flestir skólar fylgi eineltisáætl-
un, sumum hverjum þaulrannsök-
uðum og vel útfærðum, þá ráða ekki
allir skólar við að leysa úr þyngstu
eineltismálunum sem upp koma,“
segir Kolbrún.
Sjöfn Þórðardóttir, formaður
samtakanna Heimilis og skóla, tek-
ur í sama streng. Hún biður foreldra
um að vera vakandi yfir því hvort
skólar barna þeirra hafi eineltis-
áætlun og hvort hún sé bæði sýnileg
og virk. „Því miður er það stundum
þannig að áætlunin er meira í orði
en á borði. Það eru margir skólar
sem standa sig vel en því miður eru
líka aðrir sem gera það ekki. Mér líst
mjög vel á þá tillögu að koma á sér-
sveit í skólana sem skipuð yrði óháð-
um sérfræðingum eineltismála,“ seg-
ir Sjöfn.
Sjálfstæði tryggt
Salbjörg Bjarnadóttir, verkefnisstjóri
fyrir Þjóð gegn þunglyndi hjá Land-
læknisembættinu, er sammála og
deilir þeim áhyggjum að þrátt fyr-
ir að margir skólar séu komnir með
áætlun gegn einelti séu þær meira
í orði en á borði. „Aftur á móti held
ég að meðvitund um einelti og alvar-
leika þess hafi vaxið á undanförnum
árum. Ég held að það væri mjög góð
hugmynd að koma á fót sérfræðinga-
teymi sem er óháð skólunum. Það
getur verið erfitt fyrir skólastjórn-
endur að taka á málunum því þeir
eru oft tengdir börnunum og vinnu-
félögunum nánum böndum,“ segir
Salbjörg.
Aðspurð leggur Kolbrún áherslu
á að slík sérsveit væri hvorki til þess
fallin að ógna sjálfstæði skólastjórn-
enda né taka af þeim ábyrgð. Hún
telur slíka sveit til þess fallna að
uppræta einelti með árangursríkum
hætti. „Með einföldum hætti er hægt
að búa til úrræði í formi sérstaks fag-
teymis. Teymi sem þetta verður að
hafa fullt sjálfstæði í vinnubrögð-
um og með hvaða hætti það velur
að vinna í málum enda sérhvert mál
sérstakt og útheimtir þar af leiðandi
mismunandi útfærslur. Teymið er
fyrst og fremst hugsað sem úrræði í
þeim eineltismálum sem stjórnend-
ur og kennarar skóla hafa ekki náð að
leysa,“ segir Kolbrún.
TRAUSTI HAFSTEINSSON
blaðamaður skrifar: trausti@dv.is
Sérfræðingar í eineltismálum sem DV leitaði til telja mikilvægt
að koma á fót óháðu teymi sérfræðinga til að hjálpa skólum að
leysa úr erfiðum eineltismálum. Þrátt fyrir áætlanir gegn einelti
í mörgum skólum telja sérfræðingarnir að þær virki ekki alltaf.
Það getur verið erfitt fyrir skóla-
stjórnendur að taka á
málunum því þeir eru
oft tengdir börnunum
og vinnufélögunum
nánum böndum.
SÉRSVEIT Í
SKÓLANA
Þúsundir þjást
Nýleg íslensk
rannsókn sýnir
að 4.500 íslensk
börn þjást vegna
eineltis. Sé horft
til þess hvort
börn hafi upplifað
eineltishegðun
af einhverju tagi
hækkar talan upp í
8.000 börn.
Engin ógnun Kolbrún leggur áherslu
á að slík sérsveit sérfræðinga sé hvorki
hugsuð til að ógna sjálfstæði skólastjórn-
enda né taka af þeim ábyrgð.
Óháð sveit Að mati sérfræðinga DV er mikilvægt að
virkja sérsveit fyrir grunnskólana þannig að sérfræðingar
geti leyst eineltismál sem upp koma á hlutlausan hátt.