Lögmannablaðið - 01.12.2009, Blaðsíða 21

LÖGMANNABLAÐIÐ – 4 / 2009> 21
Ég tel að það sem hæst hefur borið og mun bera er
umræðan um möguleika dómskerfisins hér á landi til að
takast á við allan þann málafjölda sem fyrirsjáanlega mun
fara fyrir dómstóla í kjölfar hrunsins. Í því sambandi þarf
bæði að huga að mönnun dómstólanna, þ.e. fjölgun
dómara, og það sem er enn mikilvægara, að tryggja að
innan dómstólanna sé nægileg þekking til að leysa úr
ágreiningsefnum sem varða flókna fjármálagerninga. Ég
hygg að mikið vanti upp á í báðum þessum þáttum.
Tvennt er mér efst í huga. Hið fyrra er að loksins, loksins
hafa einhverjir stjórnmálamenn skilið það að þjóðin
treystir þeim ekki fyrir því að setja sjálfum sér
leikreglurnar og ætla nú að kalla til stjórnlagaþings.
Vonandi ber þjóðin gæfu til að halda stjórnmálamönnum
frá því þingi og skipa það eingöngu fagfólki með sem
víðastan bakgrunn. Hitt er samþykkt Alþingis um
aðildarumsókn að Evrópusambandinu. Komi þessi áform
til framkvæmda verða hér meiri breytingar á stjórnskipan
og lagaumhverfi en áður hefur gerst. Viðbúið er að
samnorræn lagahefð á mörgum sviðum réttarins muni
víkja fyrir „samevrópskum“ hefðum, einkum á sviði
verslunar og viðskipta. Þar verður engilsaxneskur réttur
hafinn til öndvegis og er það miður.
Þau mál sem tengjast efnahagshruninu ber hæst í
íslenskum rétti árið 2009. Réttindi og skyldur kröfuhafa
og skuldara og lagaleg úrræði þeirra eru viðfangsefni
dagsins, bæði löggjafans og dómskerfisins, s.s.
greiðsluaðlögun, lög um ábyrgðarmenn og aðgerðir í
þágu einstaklinga, heimila og fyrirtækja vegna hrunsins.
Í þessum flokki er Icesave­samningurinn sem beinir
athyglinni að stjórnskipunarrétti og aðildarumsókninni
að ESB. Hvað líður endurskoðun stjórnarskrárinnar og
hvað er að vera fullvalda þjóð? Þannig er spurt grund­
vallar spurninga árið 2009. Í refsirétti er markverðast bann
við kaupum á vændi. Af vettvangi dómstólanna má
benda á dóm Hæstaréttar 14. maí 2009 í málinu nr.
562/2008, um vatnsréttindi sem skilin hafa verið frá
jörðum.
Ég tel að hæst beri setning laga nr. 44/2009, en með þeim
var afnumið bann við málssókn gegn fjármálafyrirtækjum
sem fengið höfðu heimild til greiðslustöðvunar.
Málssóknarbannið var án nokkurs vafa brot á stjórnar­
skránni nr. 33/1944. Með áðurnefndum lögum var búinn
til farvegur fyrir kröfuhafa bankanna til að fá úrlausn um
kröfur sínar á hendur bönkunum. Nú liggur fyrir að
einhver hundruð dómsmála munu verða rekin um alls
kyns kröfur á hendur þeim, þannig að ljóst er að
málssóknarbannið var alvarleg meingerð gegn
réttaröryggi í landinu.
Áhyggjur af dómskerfinu
Stjórnlagaþing og aðild að
Evrópusambandinu
Spurt grundvallarspurninga
Alvarleg meingerð gegn
réttaröryggi
Helgi Jóhannesson
hrl.
Garðar Garðarsson
hrl.
Þórður Bogason
hrl.
Ragnar Halldór
Hall hrl.