Dagblaðið Vísir - DV - 22.10.2012, Blaðsíða 10

„SJÁLFSTÆÐISFLOKKNUM TÓKST
EKKI AÐ EYÐILEGGJA FERLIГ
M
ikill meirihluti kjósenda
vill að tillögur stjórnlaga-
ráðs verði lagðar til grund-
vallar nýrri stjórnar skrá.
Þetta er niðurstaða ráð-
gefandi þjóðaratkvæðagreiðslu sem
fram fór á laugardag. Niðurstaðan
var nokkuð afgerandi þrátt fyrir að
kjörsókn hafi verið talsvert lakari en
við eigum að þekkja úr alþingiskosn-
ingum eða kosningum til sveitar-
stjórna. Kjörsókn var um 50 prósent á
landinu öllu en það er betri kjörsókn
en í kosningunum til stjórnlagaþings
sem haldnar voru árið 2010.
Óvissa um framhaldið
Þó að niðurstöðurnar hafi verið
nokkuð afgerandi stendur enn eftir
óvissan um hvernig unnið verður
með þær. Meirihluti þingsins, sem
myndaður er af Samfylkingunni og
Vinstri grænum, hefur í kjölfar at-
kvæðagreiðslunnar gefið til kynna
að farið verði eftir niðurstöðunum
og tillögur stjórnlagaráðs lagðar til
grundvallar nýrri stjórnarskrá. Þrátt
fyrir það er mikil vinna í gangi fyrir
utan stjórnlagaráðið en lögfræðinga-
teymi sem stjórnskipunar- og eftir-
litsnefnd Alþingis skipaði skilar nú í
kjölfar atkvæðagreiðslunnar niður-
stöðum sínum varðandi tillögurn-
ar. Hugsanlega þarf að breyta tillög-
um stjórnlagaráðsins í kjölfar þeirra
niðurstaðna áður en hægt verður að
afgreiða málið á þingi.
Eftir að þeirri vinnu lýkur og mál-
ið lagt fyrir þingið til afgreiðslu má
einnig gera ráð fyrir að hart verði tek-
ist á um frumvarpið. Tveir stærstu
stjórnarandstöðuflokkarnir, Sjálf-
stæðisflokkur og Framsóknarflokkur,
hafa ítrekað lýst því yfir að þeir séu
ekki sáttir með ferlið sem málið var
sett í. Formaður Sjálfstæðisflokksins,
Bjarni Benediktsson, hvatti kjósend-
ur til að mæta á kjörstað og segja nei
við því að tillögur stjórnlagaráðs yrðu
lagðar til grundvallar nýrri stjórnar-
skrá. Þá sagði Ólöf Nordal, varafor-
maður flokksins, í samtali við Speg-
ilinn á RÚV á fimmtudag að nú væri
kominn tími til að Alþingi tæki mál-
ið í sínar hendur, búið væri að tryggja
mikla aðkomu almennings með
þjóðfundinum og stjórnlagaráði og
að það dygði á þessu stigi í ferlinu.
Hún sagði að það væri komið að
hinu þjóðkjörna Alþingi að taka mál-
ið upp á sína arma og meta hvernig
framhaldið ætti að vera.
Stjórnarmeirihlutinn ánægður
Jóhanna Sigurðardóttir, forsætisráð-
herra og formaður Samfylkingarinnar,
er á því að niðurstöðurnar séu afger-
andi og að ekki verði hægt að hundsa
vilja kjósenda. „Við erum náttúrulega
mjög bundin af þessari niðurstöðu
sem þarna er fengin af því að hún er
svo afgerandi í þessum málum,“ sagði
hún í Silfri Egils á sunnudag þar sem
fulltrúar stjórnmálaflokkanna komu
saman til að ræða niðurstöðurnar. Í
samtali við DV segist hún vera ánægð
með kjörsóknina og hafa nokkrir full-
trúar í stjórnlagaráði viðrað sömu
skoðun í samtali við fjölmiðla og á
netinu.
„Ég er mjög ánægð og þakklát þjóð-
inni fyrir að við skulum fá svona skýra
niðurstöðu í þessu máli og mér er ofar-
lega í huga þakklæti til stjórnlagaráðs-
manna og raunar þeirra þúsunda sem
hafa komið að þessu ferli öllu saman,
meðal annars með þjóðfundinum.
Þetta eru mjög skýr og afdráttarlaus
skilaboð. Þetta eru úrslit sem við verð-
um að vinna með,“ segir Jóhanna um
niðurstöðurnar. „Síðan er líka alveg
ljóst í mínum huga, sem er alveg skýrt
í þessari niðurstöðu, að Sjálfstæðis-
flokknum tókst ekki það ætlunarverk
sitt að eyðileggja þetta ferli eins og þeir
unnu leynt og ljóst að.“
Þrjár ráðgefandi þjóðaratkvæða-
greiðslur hafa áður verið haldnar á Ís-
landi en nokkuð er liðið síðan það var
síðast gert. Í öllum þremur tilvikunum
var það ákvörðun stjórnvalda að fara
eftir niðurstöðum kosninganna. Af
orðum Jóhönnu að dæma verður
ekki gerð breyting á þeirri hefð. Stein-
grímur J. Sigfússon, formaður Vinstri
grænna og atvinnuvegaráðherra, segir
í samtali við DV að hann telji þjóðina
hafa talað og að vilji hennar sé nokk-
uð skýr. Hann segir að þó auðvitað geti
komið til einhverra breytinga á tillög-
um stjórnlagaráðs sé ljóst að þjóðin
vilji að þær verði lagðar til grundvallar
nýrri stjórnarskrá. Því má gera fastlega
ráð fyrir því að tillögurnar verði lagð-
ar fyrir þingið sem frumvarp að nýrri
stjórnarskrá.
Kjörsóknin áhyggjuefni
Þingmenn Sjálfstæðisflokksins,
stærsta stjórnarandstöðuflokksins á
þingi, virðast vera sammála um að
vegna lakrar kjörsóknar sé ekki endi-
lega hægt að túlka niðurstöðurnar
sem raunverulega afstöðu þjóðarinn-
ar til stjórnarskrárbreytinga. DV náði
tali af þeim Illuga Gunnarssyni, þing-
flokksformanni Sjálfstæðisflokksins,
og Birgi Ármannssyni, fulltrúa flokks-
ins í stjórnskipunar- og eftirlitsnefnd
Alþingis, á sunnudag þegar ljóst var
orðið að mikill meirihluti þeirra
sem greiddu atkvæði styddu tillögur
stjórnlagaráðs. Þeim bar saman um
að mikilvægt væri að horfa til þess að
kjörsókn hafi ekki verið nema í kring-
um fimmtíu prósent.
„Í fyrsta lagi þá vekur það auð-
vitað athygli að meirihluti kjós-
enda skuli ákveða að sitja heima
og taka ekki þátt í þjóðaratkvæða-
greiðslunni,“ segir Birgir aðspurð-
ur um viðbrögð við niðurstöðu
atkvæðagreiðslunnar. „Ef atkvæða-
greiðslan hafði það mikla vægi sem
sumir töldu þá birtist það nú ekki
beinlínis í kjörsókninni.“ Hann seg-
ir að það komi ekki óvart að niður-
stöður þeirra sem mættu á kjörstað
séu með þeim hætti sem raun bar
vitni. „Það sem mestu máli skiptir
er hvernig haldið verður á málinu í
framhaldinu, það er að segja hvaða
vinnu og hugsanlega endurbætur
frumvarp af þessu tagi fær og hvern-
ig gengur að ná samkomulagi um
það. Þar er auðvitað frumkvæðið í
höndum meirihluta þingsins sem
hefur lýst því yfir að hann vilji leggja
tillögur stjórnlagaráðs til grundvall-
ar að frumvarpi en það á ennþá eftir
að koma í ljós hvað það þýðir.“
Endurspeglar ekki endilega
vilja þjóðarinnar
Birgir virðist á þeirri skoðun að ekki
sé nóg að rýna í niðurstöður þjóðar-
atkvæðagreiðslunnar um helgina til
að sjá vilja þjóðarinnar heldur verði
að túlka hug þeirra sem ekki mættu
á kjörstað. Þar segist hann viss um að
fáir stuðningsmenn tillagna stjórn-
lagaráðs hafi látið sig vanta á kjör-
stað. „Ég held að skýringarnar séu
fyrst og fremst þrjár, áhugaleysi hjá
einhverjum ótilgreindum hópi sem
vafalaust er fyrir hendi, í öðru lagi
það að margir hafa talið þýðingu
þessarar atkvæðagreiðslu óljósa og
þess vegna ekki talið ástæðu til að
mæta á kjörstað og í þriðja lagi veit
ég um fjöldamörg dæmi þess að fólk
sat heima vegna þess að það vildi
mótmæla þessu ferli,“ segir hann
aðspurður hvort hann teldi niður-
stöðurnar ekki túlka vilja kjósenda.
„Ég held að enginn hafi setið heima
hjá sér og hugsað: „ég styð tillögur
stjórnlagaráðs og þess vegna sit ég
heima“.“
Segir þriðjung vilja tillögur
stjórnlagaráðs
Illugi tekur í sama streng og flokks-
bróðir sinn og segir að skoða verði
niðurstöðurnar með það fyrir aug-
um að helmingur kosningabærra
manna hafi ekki séð ástæðu til að
mæta á kjörstað. „Ég held að það sé
ástæða til að hlusta eftir því hvað sá
stóri hluti þjóðarinnar sem ákvað
að mæta ekki á kjörstað er að segja.
Vegna þess að þetta er ekki atkvæða-
greiðsla þar sem er verið að kjósa af
eða á og þeir sem heima sitja gefa
frá sér þann rétt til þeirra sem mæta.
Þetta var nefnilega ekki þannig,“ seg-
ir hann og bætir við að það sé fólgin
afstaða í því að mæta ekki á kjörstað.
„Þess vegna er mikilvægt að horfa
á heildarmyndina, á alla atkvæða-
greiðsluna. Bæði á þá sem sátu
heima, þá sem sögðu já og þá sem
sögðu nei.“
Illugi telur að niðurstöðurnar
gefi til kynna að þriðjungur kjós-
enda styðji tillögur stjórnlagaráðs en
að meirihlutinn sé ekki tilbúinn að
samþykkja þær. „Um það bil þriðj-
ungur atkvæðabærra manna sagði já
og einhver tíu prósent atkvæðabærra
manna sögðu nei og við verðum að
horfa á alla þessa mynd. Það væri að
mínu mati fullbratt að horfa bara á
þá sem sögðu já og gera ekkert með
skoðanir eða yfirlýsingar annarra
þegar um er að ræða sjálfa stjórnar-
skrána.“
Þannig að þú telur að þrátt fyrir
nokkuð afgerandi niðurstöðu þeirra
sem greiddu atkvæði sé ekki hægt að
túlka þetta sem skýran vilja þjóðar-
innar? „Nei, vegna þess að það er
svo stór hluti þjóðarinnar sem mætti
ekki á kjörstað og við þessar aðstæð-
ur er svo augljóst að í því eru fólgin
ákveðin skilaboð.“
Ánægð með kjörsóknina
Jóhanna segist vera ánægð með kjör-
sóknina og segir vilja þjóðarinnar
skýran, ekki sé hægt að setja fyrirvara
við niðurstöðuna af því að kjörsókn-
in var ekki eins og í þingkosning-
um. „Það er auðvitað alveg fráleitt og
10 Fréttir 22. október 2012 Mánudagur
n Túlka verður hug þeirra sem mættu ekki n Jóhanna Sigurðardóttir segir að þingið hafi ekki annað val en að klára málið
Aðalsteinn Kjartansson
blaðamaður skrifar adalsteinn@dv.is
„Það liggur bara
svolítið í eðli lýð-
ræðisins að þú ferð ekki
á taugum yfir hinum sem
ákveða bara að leiða
svona lagað hjá sér.
Steingrímur J. Sigfússon, formaður VG
Kosningar Skiptar skoðanir eru um hvort niðurstöðurnar endurspegli í raun og veru vilja þjóðarinnar. MYND SIGTRYGGUR ARI