Dagblaðið Vísir - DV - 21.12.2012, Side 20

olíufurstar græða
20 Fréttir 21.–27. desember 2012 Jólablað
B
ensínlítrinn kostar umtals­
vert meira en hann gerði
árið 2008 með tilliti til vísi­
tölu neysluverðs. Í janúar
árið 2008 kostaði ódýrasti
bensínlítrinn 134,5 krónur en í dag
kostar hann rúmar 245,7 krónur
þar sem hann er ódýrastur. Verð­
lag hefur hækkað um 42,63 prósent
samkvæmt Hagstofunni en bensín­
lítrinn um 83 prósent. Í saman­
burði við heimsmarkaðsverð á
eldsneyti kemur í ljós að hækkunin
fer að litlu leyti til ríkisins og olíu­
félaganna sjálfra.
Álagning hækkar í takt
Líkleg álagning olíufélaganna á
bensínlítrann hefur hækkað í takt
við verðlagsbreytingar og hafa þau
því að raunvirði lítið meira upp úr
hverjum lítra en áður. Árið 2008
var álagning líklega 26 krónur á
hvern lítra en í dag er hún rúmlega
36 krónur á lítrann. Sé álagning frá
2008 uppreiknuð miðað við verð­
lagsþróun kemur í ljós að lítrinn
gæti kostað einni krónu meira í
dag ef hann hefði fylgt verðlags­
þróun nákvæmlega.
Olíufélögin hafa hins vegar á
tímabilinu fengið meira fyrir sinn
snúð en þau gera eins og dæmið
er í dag. Álagning olíufélaganna
hefur nefnilega sveiflast mikið
samkvæmt fyrirliggjandi útreikn­
ingum hjá bæði Félagi íslenskra
bifreiðaeigenda og Datamarket.
Mest hefur álagning farið upp í
41,61 krónu, í júlí síðastliðnum en
miðað við þróun vísitölu neyslu­
verðs hefði álagning þá staðið í
tæplega 36,6 krónum, eða verið
fimm krónum lægri hefði álagning
fylgt nákvæmlega vísitölunni.
Heimsmarkaðsverð áhrifamest
Áhrifamesti þátturinn í hækkun­
inni er innkaupsverð á eldsneyti en
það er keypt á erlendum mörkuð­
um. Líklegt innkaupsverð á bensíni
hefur hækkað um tæp 128 prósent
á tímabilinu janúar til desember,
eða um fimmtíu krónur. Gengi ís­
lensku krónunnar gagnvart Banda­
ríkjadal hefur líka áhrif á hversu
hátt heimsmarkaðsverð á bensíni
er fyrir íslensku olíufélögin og er
því ekki sjálfgefið að þó að heims­
markaðsverðið hækki eða lækki á
mörkuðum að það hækki eða lækki
til jafns gagnvart félögunum vegna
gengisþróunarinnar á sama tíma.
Í gögnum sem Datamarket birtir
á vefsíðu sinni kemur fram hvern­
ig bensínverð skiptist í hlutföllum.
Skipting var í byrjun mánaðarins
á þá leið að almennt bensíngjald
er 9,89 prósent, sérstakt bensín­
gjald 15,98 prósent, kolefnisgjald
2,02 prósent, virðisaukaskatt 20,32
prósent, innkaupaverð 37,12 pró­
sent og svo flutningar, tryggingar og
álagning 14,66 prósent.
Hlutur ríkisins lægri
Samkvæmt gögnunum hefur hlutur
ríkisins í bensínverði minnkað frá
því sem hann var í upphafi árs 2008.
Hluturinn hækkaði þó um tíma og
fór hæst í 53,1 prósent. Hlutur rík­
isins hefur verið um helmingur af
útsöluverði bensíns og ríkissjóður
því sá aðili sem græðir langmest á
hverjum seldum bensínlítra.
Álögur á bensíni hafa lengi ver­
ið þrætuepli á milli stjórnmála­
manna og almennings. Hluti skatt­
heimtunar er reiknaður sem hlutfall
af bensínverði en hluti föst krónu­
tala. Hækkanir á bensínverði geta
því leitt til hærri gjalda sem neyt­
endur greiða af lítranum til ríkis­
ins sem svo aftur skilar sér í hækk­
un á vísitölu neysluverðs sem hefur
í mörgum tilfellum bein áhrif á lán
landsmanna. Þetta gerir það einnig
að verkum að við hækkun á bensín­
verði lækkar hlutur ríkisins í hverj­
um lítra. n
n Verð á bensíni skýrist mest af hækkandi heimsmarkaðsverði n Ríkið og olíufélög fá það sama
Aðalsteinn Kjartansson
blaðamaður skrifar adalsteinn@dv.is 300
250
200
150
100
50
0
2008 2009 2010 2011 2012
Bensínverð: Samsetning
Eining: Krónutala (ISK)
Skiptingin Hér má sjá hvernig bensínverð hefur
skipst á milli ríkisins og annarra aðila. Þeir sem
tilheyra hópnum aðrir aðilar eru meðal annars
olíufélögin og olíuframleiðendur. Tölurnar eru
ekki uppreiknaðar á verðlagi dagsins heldur sýna
hvernig verðið hefur þróast óháð verðlagi.
n Hlutur ríkisins
n Hlutur annarra