Fréttablaðið - 05.12.2015, Blaðsíða 12

umhverfismál Rannsóknir á
íslensku ferskvatnsauðlindinni eru
hvað mikilvægastar í ljósi áhrifa
hnattrænnar hlýnunar. Hvergi eru
merki hlýnunar eins greinileg hér-
lendis.
„Það sem við sjáum á Íslandi,
bæði á landi, vatni og sjó, er að
breytingarnar eru að gerast fyrir
framan nefið á okkur,“ segir Sig-
urður Guðjónsson, forstjóri Veiði-
málastofnunar. „Þetta sést kannski
fljótar og gleggra en víða annars
staðar, kannski vegna þess að við
erum á mörkum ákveðinna lofts-
lagssvæða. Hér eru tiltölulega fáar
tegundir dýra, frekar einfalt vistkerfi
sem bregst mjög hratt við.“
Hér eru aðeins fimm tegundir
ferskvatnsfiska og því er auðvelt að
merkja þegar ein gefur eftir eða ann-
arri vex ásmegin. Víða annars staðar
eru tegundirnar taldar í tugum og
mun erfiðara að greina breytingar
og að sjá hlutina gerast.
„Þegar við fáum inn nýjar tegund-
ir þá verða þær fyrirferðarmiklar,
eins og með flundruna í ferskvatni
og það sama er að gerast í sjó eins og
makríll hefur sýnt og sannað,“ segir
Sigurður og bætir við að bleikja í
ferskvatni sé nær horfin úr grunn-
um láglendisvötnum á Suður- og
Vesturlandi þar sem hún þolir ekki
við þegar þau hitna, en bleikjan er
hánorræn tegund með útbreiðslu
víða á norðurhveli. Sjúkdómar hafa
t.d. komið upp í bleikjustofnum
vegna hlýnunar.
Jónína Herdís Ólafsdóttir, líffræð-
ingur á Veiðimálastofnun, bendir
á að ferskvatnsvistkerfi eru sam-
kvæmt rannsóknum mest röskuðu
vistkerfi heimsins, einkum vegna
tilhneigingar manna til að flykkjast
um þau og raska vatnasviðum. Þar
að auki eru þau gjarnan virkjuð og
notuð sem fráveitur fyrir ýmsan
úrgang.
„Ferskvatn er einnig sú vist sem
stendur mest ógn af loftlagsbreyt-
ingum. Á meðan fuglar og sjávar-
dýr við Ísland geta enn sem komið
er flutt sig norðar með hlýnandi
veðurfari, þá eru mörg ferskvatns-
dýr kyrrsett í vatni og ám og hafa
takmarkaða möguleika til búferla-
flutninga. Ferskvatn er það vistkerfi
á Íslandi sem hefur nú þegar fengið
á sig þungt högg og eru áhrif loft-
lagsbreytinga skýr í rannsóknar-
gögnum Veiðimálastofnunar. Sum
vötn á landinu hafa hlýnað um 2-3
gráður á einungis þremur áratugum
og miðað við spár jarðfræðinga mun
gífurleg bráðnun jökla hafa mikil
áhrif, bæði á lífríki í ferskvatni sem
og jafnrennsli í vatnsbólum. Fersk-
vatnsrannsóknir koma því til með
að vera í brennidepli á komandi ára-
tugum,“ segir Jónína.
Samkvæmt Sameinuðu þjóð-
unum eru Íslendingar fjórða ríkasta
ferskvatnsþjóð heims miðað við
höfðatölu, en á sama tíma er fjallað
um þá staðreynd á Loftslagsráð-
stefnunni í París að ferskvatn kemur
til með að verða takmörkuð auðlind
í heiminum síðar á þessari öld.
Það sem við sjáum á
Íslandi, bæði á
landi, vatni og sjó, er að
breytingarnar eru að gerast
fyrir framan
nefið á okkur.
Sigurður Guðjóns-
son, forstjóri
Veiðimálastofnunar
Sími: 561 1433
mánudaga-föstudaga 7.30 -17.30
laugardaga 8.00 -16.00
sunnudaga 9.00 -16.00
P
R
E
N
T
U
N
.IS
Austraströnd 14 • Hringbraut 35 • Fálkagata 18 • Langahlíð • Dalbraut 1
Jólakökur,Smákökur,Stórar piparkökurtil að skreyta,PipakökuhúsO.m.fl.
JÓLIN ERU
HJÁ OKKUR...
Hlýnun jarðar sést hvað best á Íslandi
Breytingar á tiltölulega einföldu vistkerfi Íslands gera það að verkum að allar breytingar sjást greinilega. Nýjar lífverur verða
áberandi í vötnum og í sjó. Vatn verður innan tíðar ein mesta auðlind mannkyns. Ísland er fjórða vatnsríkasta þjóð heims.
Ferskvatnsvistkerfi verða fyrir hvað mestu álagi vegna hlýnunar. Fréttablaðið/gva
umhverfismál Ekki voru liðnir
nema fjórir dagar af Loftslagsráð-
stefnu Sameinuðu þjóðanna í París
þegar Laurent Fabius, utanríkisráð-
herra Frakka, beindi varnaðarorð-
um til samninganefnda landanna
195, sem nú reyna að berja saman
tímamótaloftslagssamning, um að
gyrða sig í brók. Með sömu vinnu-
brögðum verði vinnunni aldrei
lokið fyrir tilætlaðan tíma – eða 11.
desember næstkomandi.
Eins og kunnugt er reynir alþjóða-
samfélagið í París að ná saman um
markmið í loftlagsmálum sem geta
snúið þróuninni við – hnattrænni
hlýnun sem innan fárra áratuga
mun að óbreyttu kynna fyrir mann-
kyni vandamál á áður óþekktum
skala.
Skilaboðin sem Fabius flutti voru
að allt of hægt gengi, en reynslan frá
fyrri loftslagsráðstefnum, en þessi
er sú 21. í röðinni, kennir að ráð-
stefnan muni dragast á langinn og
teygja sig einhverja daga fram yfir
boðaða lokadagsetningu.
Hugi Ólafsson, formaður íslensku
sendinefndarinnar, vék að þessu
atriði á kynningarfundi fyrir Parísar-
fundinn. Á máli Huga var að skilja
að þrátt fyrir að markmiðið væri
skýrt, og þörfin fyrir samkomulag
knýjandi, þá væri flækjustig lokafrá-
gangs samningsins gríðarlegt. Hann
tiltók nokkur helstu álitamál í samn-
ingsdrögunum: Hnattrænt markmið
um losun, ábyrgð þróaðra ríkja og
þróunarríkja, samræmt bókhald og
gegnsæi, fjármál og tjónabætur og
lagalegt form samningsins.
„Það er líka ekki hægt að ganga að
því sem vísu að samkomulag náist
í París. Það er líka með öllu óvíst
hvað það verður sterkt. Það er líka
næsta víst að viðræður halda áfram
eftir fundinn um útfærslur á ýmsum
atriðum,“ sagði Hugi á fundinum.
– shá
Menn gyrði sig í brók
Utanríkisráðherra Frakka er ekki ánægður með ganginn í samningavinnunni.
Myndakredit
195
þjóðir heims hafa hver um
sig samninganefnd í París
en þær hafa tíma til 11.
desember til að komast að
samkomulagi um texta lofts-
lagssamningsins.
Svavar
Hávarðsson
svavar@frettabladid.is
5 . d e s e m b e r 2 0 1 5 l A u G A r d A G u r12 f r é t t i r ∙ f r é t t A b l A ð i ð
1
1
-1
2
-2
0
1
5

0
9
:2
9
F
B
1
3
6
s
_
P
1
2
8
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
3
6
s
_
P
1
2
5
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
3
6
s
_
P
0
0
9
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
3
6
s
_
P
0
1
2
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
7
A
7
-E
F
7
4
1
7
A
7
-E
E
3
8
1
7
A
7
-E
C
F
C
1
7
A
7
-E
B
C
0
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
9
A

F
B
1
3
6
s
_
4
1
2
2
0
1
5
C
M
Y
K