Öldrun - 01.10.2002, Blaðsíða 21

21ÖLDRUN – 20. ÁRG. 2. TBL. 2002
Fyrir röskum 25 árum lögðu tveir breskir
öldrunarlæknar, Isaacs og Caird, til að
hugtakið heilabilun yrði tekið til almennrar
notkunar í klíniskri læknisfræði.
Þeir skilgreindu hana sem „víðtæka
skerðingu á heilastarfsemi með truflunum
á minni, einbeitingu og dómgreind, hjá
sjúklingi með eðlilega meðvitund“
Tekið var fram að hugtakið heilabilun ætti
ekki við sérstök frávik í sérhæfðri
starfsemi heilans eins og kennistol og
málstol eða breytingar á skapgerð,
tilfinningum eða hegðun1.
Ílæknanámi hafði fram til þessa lítil fræðsla farið framum að skilvitund sjúklinga kynni að skipta máli fyrir
lækningu og bata og engin próf tiltæk til greiningar.
Greindarpróf eins og WAIS þóttu ekki heppileg þar
sem fyrirlögn þeirra krafðist sérhæfðs starfskrafts og
fyrirlögn tók meiri tíma en eina klukkustund2. Það
hafði því mjög takmarkaða þýðingu í almennu læknis-
starfi þótt reynt væri að notast við styttri útgáfur. Öldr-
unarlækningar voru á þessum tíma í örum vexti og
þörfin fyrir greiningaraðferðir fyrir heilabilun var mjög
knýjandi.
Árið 1970 hóf undirritaður framhaldsnám í Aber-
deen hjá dr L.A.Wilson, einum frumkvöðli Breta í öldr-
unarlækningum. Hann hafði þá þegar tekið í notkun
einfalt greiningartæki fyrir heilabilun, sem hann hafði
fengið hjá bandarískum geðlækni, dr Goldfarb í New
York. Þetta tæki var kallað ¨Goldfarb score¨ eða ¨Men-
tal status questionnaire¨ eða MSQ prófið3. Nokkur
sambærileg próf komu síðar fram (AMTS; Abbreviated
mental test score, DRS; Dementia rating scale,
SPMSQE; Short portable mental status questionnaire
for the elderly, OSGP; Orientation scale for geriatric
patients o.fl.) en MSQ prófið mun sennilega hafa náð
mestri útbreiðslu. Dr Wilson gerði á því lítils háttar
breytingar og í þeirri mynd var MSQ prófið þýtt á
íslensku og notað m.a. til kennslu læknanema um ára-
bil.
MSQ-próf ið
MENTAL STATUS QUESTIONNAIRE
Nafn
Heimilisfang
Aldur
Fæðingardagur og ár
Dagur
Mánuður
Ár
Staður
Forseti
Fyrrverandi forseti
MSQ prófið samanstendur af 10 spurningum sem
taka til ákveðinna minnisþátta úr daglegu lífi fólks. Það
tekur stuttan tíma og auðvelt er að koma því fyrir í
venjulegu klínisku samtali. Best er að framkvæma það
með því að spyrja sjúklinginn spurninganna í þessari
röð;
MSQ-prófið
Ársæll Jónsson
yfirlæknir á Landakoti