Málfríður - 15.03.2015, Blaðsíða 20

í ensku í grunnskóla uns þeir fara í ensku hjá faglærð-
um enskukennurum í framhaldsskóla. Ég hræðist það
ekki að geta ekki fundið einstakling í framtíðinni sem
býr yfir góðri enskukunnáttu, heldur hef ég áhyggjur
af því að einstaklingur sem hefur ekki fengið góða og
krefjandi enskukennslu við upphaf tungumálanámsins
muni eiga erfitt með að meðtaka flóknari og erfiðari
ensku þegar á líður, og þá sérstaklega fræðilega ensku,
sem virkilega reynir á í öllu háskólanámi og á starfs-
vettvangi.
Ætla má að um 25% nemenda eigi í erfiðleikum með
að lesa fræðilegan texta á ensku (Róbert Berman, 2010).
Gerður Guðmundsdóttir og Birna Arnbjörnsdóttir
(2014) halda því fram að íslenskir háskólanemendur
hafi ekki nægilega góða enskukunnáttu til að ráða
við fræðilegan texta á ensku. Sé það raunin nú árið
2015 getum við ekki búist við breytingum hvað það
varðar á meðan okkur tekst ekki að fjölga faglærðum
enskukennurum í grunnskólum landsins. Þar er lagð-
ur grunnur að tungumálinu sem er grundvöllur fyrir
áframhaldandi enskunám í framhaldsskóla.
Óformleg könnun
Í viðleitni minni til að reyna að finna út hvers vegna svo
fáir kennaranemar velja ensku sem kjörsvið spurði ég
20 þeirra sem ég hitti af tilviljun á Menntavísindasviði
24.–26. febrúar sl. Ég spurði þá hvaða kjörsvið þeir
höfðu valið sér og hvort enska hefði e.t.v. orðið fyrir
valinu. Enginn af þeim sem ég spurði hafði valið ensku
sem kjörsvið en þó hafði einn nemandi setið eitt val-
námskeið sem tengdist enskukennslu.
Fjögur meginatriði komu fram hjá þeim einstakling-
um sem sátu fyrir svörum:
• Þau höfðu valið sitt kjörsvið því þá langaði til að
kenna það fag og ekkert annað kom til greina.
• Þau töldu sig ekki búa yfir nægilegri færni í ensku
til þess að geta kennt það og þá sérstaklega ekki á
unglingastigi.
• Þrátt fyrir að sumir viðmælenda minna töldu sig
búa yfir góðri enskukunnáttu þá hræddust þau
hugmyndina að kenna unglingum. Þau höfðu
meðvitað valið að kenna yngri nemendum til þess
að þurfa ekki að takast á við unglingsárin.
• Þau bjuggu yfir röngum eða ófullnægjandi upp-
lýsingum. Þeim hafði ekki hugkvæmst að taka
ensku sem auka kjörsvið, sem er mögulegt, en
einn aðili af þeim 20 sem ég spurði, hélt að ef
Við sem kennum ensku við Menntavísindasvið
Háskóla Íslands höfum áhyggjur af því hversu mikið
kennaranemum sem velja ensku sem kjörsvið hefur
fækkað undanfarin ár, frá því að vera 10–20 nemendur
á ári í 4–6 nemendur. Reyndar hefur grunnskólakenn-
aranemum fækkað verulega síðustu ár og þá sérstak-
lega síðan kennaranámið var lengt í fimm ára nám.
Árið 2006 voru nemendur 263, árið 2010 voru þeir 157
en einungis 95 árið 2013. Þessi fækkun hefur leitt til
fækkunar nemenda á öllum kjörsviðum, ekki síður á
enskukjörsviði en öðrum.
Enska hefur aldrei verið sérstaklega fjölmennt kjör-
svið á Menntavísindasviði en ensk kennslufræði hefur
þó verið vinsælt námskeið hjá erlendum skiptinemum
okkar og öðrum nemum í Háskóla Íslands. Ég hef
áhyggjur af því hversu fáir kennaranemar hafa áhuga
á að sérhæfa sig í enskukennslu á grunnskólastigi og
hvaða áhrif það mun hafa á árangur í enskukennslu til
lengri tíma litið.
Fræðileg enska
Ég hef ekki áhyggjur af því að einn daginn geti
Íslendingar ekki gert sig skiljanlega sem ferðamenn
erlendis, né heldur sem gestgjafar hér heima, þar sem
óformleg enska er mikið notuð nú til dags í fjölmiðlum
og á netinu. Eins og fram kemur í rannsókn Samúel
Lefever (2010) búa íslensk börn þegar yfir grunnfærni
í ensku er þau hefja eiginlegt nám í ensku í grunn-
skóla og telja má víst að allir muni búa yfir þeirri færni
óháð því hvort þeir hafi öðlast enskukennslu hjá fag-
lærðum enskukennurum eða ekki. Samkvæmt upplýs-
ingum frá Menntamálaráðuneytinu hefur alltaf verið
vöntun á faglærðum enskukennurum í grunnskólum
(Menntamálaráðuneytið, 2006) og því miður sitja
sumir nemendur uppi með það að fá fábreytta kennslu
20 MÁLFRÍÐUR
Róbert Berman, dósent í ensku
við Menntavísindasvið Háskóla
Íslands
Hvers vegna velja þau ekki ensku?