Vestfirska fréttablaðið - 01.06.1985, Blaðsíða 5

vestíirska
rRETTABLADIS
Merki þetta teiknaði sr. Jakob Hjálmars-
son árið 1981 og það var notað sem
einkennistákn hátíðar, sem haldin var í
Vatnsfirði í tilefni af 1000 ára afmæli
kristniboðs á íslandi.
Ég var að segja frá því hérna einhvers staðar í vor
snemma, að ég hefði tekið eftir því, að línubátarnir
og reyndar togararnir líka legðu ævinlega upp í
sjóferð úr stjórnborðsbeygju hér í ísafjarðarhöfn. Út
frá þessu spunnust nokkrar umræður um venjur
sjómanna og kölluð sumir hjátrú. Þá var mér sagt
frá því af ungum manni, sem reri hér við Djúp, að
þegar hanni hafi verið að byrja til sjós, þá hafi hann
verið hjá skipstjóra, sem hafði þann vana, að kalla
allan mannskapinn aftur fyrir rórhús í fyrsta róðri
vertíðar og fara þar með bæn fyrir skipi og mönnum
og góðri vertíö. Ég veit ekki hvort hér er um að ræða
síðustu leifar gömlu sjóferðabænanna, en það er
víst, að þá er illa farið ef lengur verður ekki á djúpið
lagt í Drottins nafni.
En hyggjum aðeins nánar að þessum gömlu
venjum. Að byrja vertíð á ákveðnum degi, að sigla á
fyrrgreindan hátt frá landi, að vera ekki til sjós á
ákveðnum dögum, að halda sig frá ákveðnu miði á
vissum tíma, allt eru þetta eins konar bænir, gerðar
með það í huga að valt er veraldar lán og margt
getur hent, sem menn ráða ekki við. Þá er ekki í
annað hús að venda en að biðja Guð fyrir sér og
treysta því að hann hafi enn sem fyrr, mátt til þess
að hasta á sjó og vind, og bjarga úr nauðum. Og
hvernig sem fara vill, þá sé allt í hans hendi, stýri
hann, sem hann vill.
Það skiptir miklu máli hvernig maðurinn lítur á
náttúruna sem hann býr við og lifir af. Flestar þjóðir
aðrar en kristnar hafa af því ótta að náttúran
stjórnist af einhverjum duttlungafullum goðmögn-
um, sem séu manninum ekki nema í meðallagi
hliðholl og í sumum tilfellum jafnvel hættuleg. Við
könnumst við sagnir af skrímslum í sjó. Þar er um að
ræða leifar frá heiðni vesturheims. Fornir norrænir
menn trúðu til dæmis að umhverfis jörðina, sem
flaut á hafinu væri hringaður Miðgarðsormur og
þegar hann væri reiður, þá bylti hann sér og kæmu
af því öldurnar. Þá gat hann átt það til að svelgja í
sig skip með manni og mús. Við það stilltist hann,
héldu menn. Svona er í heimi heiðingjans. Honum
finnst allt í náttúrunni sitja á svikráðum við sig og
það vekur honum eðlilega ótta, sem hann losnar
sjaldan við með öllu. Hann reynir með öllu móti að
blíðka goðmögnin, svo honum verði veiðiferðin
hættulaus, en hann getur aldrei veriö viss. Töfra-
maðurinn getur litla hjálp veitt og allt er óvissunni
háð og ef illa fer, þá er það ekkert gamanmál, þvert
Sr. Jakob Hjálmarsson:
Leggjum á
djúpið í
Drottins
nafni
á móti þá er úti öll von. Þeir kveða því ekki svo: ,,Yfir
logn og banabylgju/ bjarmi skín af Drottins náð.“
Nei, ef ólánið hendir, þá hafa hin illu goðmögn
mann á valdi sínu upp frá því. öll sund eru lokuð.
Okkur er hins vegar gefin sú trú að allt sé skapað
af kærleiksríkum Guði og lúti lögmálum hans. Þetta
gerir það að verkum að við þurfum ekki að óttast að
setið sé á svikráðum við okkur af huldum öflum. Ég
trúi á Guð en grýlur ei, sagði Eggert Ólafsson og ýtti
frá kaldri Skor- og upp á þessa trú sína gat hann
óttalaust stungið sér í hafið á eftir brúði sinni. í
gamla daga tóku menn ofan sjóhattinn sinn og litu
til himins og vissu að það er Guð sem ræður og
hversu erfitt, sem það kann að vera fyrir menn að
sætta sig við ákvarðanir hans, þá er því að treysta
að málalok séu í hendi hans, sem er kærleikurinn.
En nú má velta fyrir sér, hvernig standi á því að
trúin, sem liggur til grundvallar þeirri heimsmynd,
sem hefur reynst okkur svo ákaflega holl í þessu
tilliti, sé svo mjög á undanhaldi. Eldri sjómennirnir
leggjast flestir ekki svo til kojs að þeir fari ekki með
bæn fyrir sér og sínum, en ég er viss um að þetta er
mun sjaldgæfara hjá þeim yngri og ekki kallar skip-
stjórinn lengur áhöfn sína saman til bænar. En vera
má að einhver þeirra hvetji menn sína í þessum
tilgangi til að koma í guðshús á sjómannadaginn og
er þá vel, og enn um hríð munu menn biðja til Guðs
á þann einfalda og hrífandi hátt að stýra frá í stjór.
En meira má til, ef trúin á að lifa á sjó og landi
mönnum til blessunar á ókomnum tímum. Það felst í
því sterk boðun að kalla menn saman á skipsfjöl til
bænar. Það felst líka boðun í því að fjölmenna af
borði til kirkju á degi sem slíkum. Það segir frá því í
sjómannasögum frá öðrum löndum að sjómenn
fjölmenntu til kirkju í upphafi vertíðar og þáðu fyrir-
bæn og blessun. Þessu hefur ekki verið háttað svo
hjá okkur, heldur hefur það tíðkast í mannsaldur
eða svo að koma saman að lokinni vetrarvertíð til að
þakka giftu og minnast ef nokkurir hafa hlotið vota
gröf.
Ég árna fyrir kirkjunnar hönd sjómönnum allra
heilla á þessum hátíðis- og þakkargjörðardegi
þeirra og bið þeim blessunar með þeirri von að
helgihald á þessum degi í þeirri góðu trú að Guð
stýri bátnum, eflist enn, svo og að hispursleysi megi
einkenna þeirra tal og gerðir í trúarefnum, sem og
öðrum efnum. Það erþeim eiginlegt.
5
I Á morgun er sjómanna-í
I dagur. Það er líklega til marksl
J um mikilvægi sjómannastétt-J
I arinnar aö hún skuli ein allraj
I starfsstétta í landinu eiga sérj
| hátíðisdag sem haldið er upp|
I á með pompi og pragt. Enþaðl
■ eru ekki sjómenn einir seml
J halda daginn hátíðlegan.J
j heldur samfögnum við land-J
I krabbarnir og jafnvel svo að|
| sumir fara aldrei á sjó nema|
I þegar þeir róa kappróöur ál
I sjómannadaginn. Það er ekkil
J nema sjálfsagt og eðlilegt aðj
■ menn samfagni þeim semj
I stíga fyrsta skrefið í verð-j
| mætasköpun þjóðarinnar, |
I sérstaklega þegar sjómenn-l
I irnir sjálfir eiga þess kost að I
J taka þátt í hátíðarhöldunum, J
J en það mun vera nýtilkominj
I venja að sjómenn séu allir í|
I landi á sjómannadag. Von-|
í andi hefur veður snúist til|
I betri vegar á sunnudag frá því|
I sem verið hefur að undan-i
I förnu þannig að hátíðarhöldin I
I megi fara sem best fram.
BESSI var á veiðum í vikunni í
sinni fyrstu veiðiferð eftir
nokkurt hlé vegna viðgerðar á
skrúfu, og kemur væntanlega
inn í dag.
GUÐBJARTUR er að koma í
land úr sinni fyrstu veiðiferð
eftir endurbætur í Slippstöð-
inni á Akureyri.
PÁLL PÁLSSON kom inn á
þriðjudaginn með 137 tonn af
blönduðum afla.
JÚLlUS GEIRMUNDSSON
landaði rúmum 50 tonnum,
mest þorski, á þriðjudag.
GUÐBJÚRG landaði 189
tonnum, mest grálúðu, á
þriðjudag.
DAGRÚN kom inn í dag.
HEIÐRÚN landaði 62 tonnum
af blönduðu á þriðjudag.
SÓLRÚN kom inn rétt fyrir
helgi.
ELÍN ÞORBJARNARDÓTTIR
kom inn föstudaginn 24. maí
með 130 tonn af blönduðu.
GYLLIR landaði 126 tonnum
af blönduðu á laugardaginn.
SLÉTTANES landaði á
mánudaginn, 136 tonnum af
blönduðu.
FRAMNES landaði 34,5 tonn-
um af rækju á ísafirði,
fimmtudaginn 23. maí.
SÓLVI BJARNASON landaöi
50 tonnum af blönduðu síð-
astliðinn laugardag.
TALKNFIRÐINGUR landaöi
149 tonnum af blönduðum
afla á laugardaginn.
SIGUREY er í Reykjavík í viö-
gerö með bilaðan gír.
HAFÞÓR kom inn í gær með
um 27 tonn af rækju.
L_______________________I