Feykir - 16.12.1987, Blaðsíða 16

16 FEYKIR 42/1987
19. Hagyrðingaþáttur
Heilir og sælir lesendur
góðir.
I byrjun þessa þáttar vil ég
geta þess að vegna nálægðar
jólanna mun þetta vera
síðasta blaðið sem gefið
verður út á þessu ári. Þó svo
að birst hafi vísnaþáttur í
síðasta blaði hefur ritstjórinn
verið svo vinsamlegur að
bjóða okkur vísnaáhugamönn-
um gott pláss í þessu blaði og
vil ég þakka fyrir það.
Þá er að snúa sér að
vísunum og er þar fyrst til að
taka mál sem hefur orðið
mörgum yrkisefni en það er
spumingaþáttur Omars Ragn-
arssonar, „Hvað heldurðu?”.
Ekki ætla ég að fjölyrða um
þær niðurstöður sem urðu
hér í okkar kjördæmi en bið
hagyrðinga og alla aðra að
hugleiða það að í þessu tilfelli
varð annar hvor að tapa og
ekki er að efast um að
Skagfirðingar hafa gert það
sem þeir gátu og meira skal
ekki ætlast til af neinum. En
það er Valnastakkur sem á
þrjár fyrstu vísurnar og hefur
honum eins og mörgum
öðrum ekki líkað niðurstaðan.
Orðlausir skagfirskir öðlingar
sátu,
örlaganornin í grimmdinni
vex.
Með siglfirskri aðstoð svarað
þeir gátu
sextán á móti þrjátíu og sex.
Að sigra þá húnvetnsku varla
er von,
vist mínir sveitungar stranda.
Sem burtíluttur skagflrskur
bóndason
mér blöskrar sú fátækt í
anda.
Þó skáldið frá Bólu skert
hefði kjör,
skynsemi birtu hans sálmar.
Ættmenni hans hafa ennþá
svör,
það er augljóst með séra
Hjálmar.
Gamalt máltæki segir að
tímarnir breytist og mennimir
með en ekki hefur Þormóði
Pálssyni þótt nóg að gert í því
efni í Skagafirði þegar hann
orti þessa vísu.
Flýja landsins fornu vættir,
flest er hverfult hér á jörð.
Þó er víst að Öngulsættir
ennþá byggja Skagafjörð.
Þá fáum við Húnvetningar
heldur lága einkunn hjá
Þormóði í næstu vísu.
Hrörnar tímans tönnum
háður
traustur stofn, en auðn í
kring.
Líkt og nú var aldrei áður
illa setið Húnaþing.
Ekki veit ég um hvern
næsta vísa er ort, en held að
það muni ekki hafa verið
Húnvetningur. Höfundur er
Freysteinn Jónsson.
Til glæpa hefur lítið lagt
og lesti fyrir sór’ann.
Aldrei sagð’ann alveg satt
en ósköp nærri fór’ann.
Næst koma hér nokkrar
vísur sem ég treysti mér ekki
til að segja um fyrir víst hver
er höfundur að, og væri
gaman að fá upplýsingar um
höfunda frá ykkur lesendur
góðir ef þið kannist við
vísurnar. Fyrsta vísan er
trúlega úr Skagafirði.
Yrkja fagurt en í dag
ýmsir Skagfirðingar.
Geymir sagan ljóð og lag,
lifi hagyrðingar.
Önnur vísa kemur hér af
svipuðu tagi.
Milli tanna laus og létt
leikur tunga vökur,
þegar hún er að ríma rétt
rammíslenskar stökur.
Ein kemur hér enn sem ég
veit ekki höfund að, en eftir
vísunni að dæma hefur hann
verið sveitamaður, að minnsta
kosti í anda.
Ekki breyta árin mér,
öls þótt neyti glaður.
Guð einn veit það að ég er
alltaf sveitamaður.
Um næstu vísu, sem mér líst
að mörgu leyti vel á er það að
segja að ég er ekki viss um að
hún sé rétt með farin og væri
gott að fá upplýsingar um
það svo og höfundinn.
Engin sérstök er mér kær,
eru þær viðmótsþíðar.
Atti samt með einni í gær
unaðsstundir blíðar.
Ein vísa kemur hér enn,
sem er Ijómandi góð, en það
sama á við um hana að ég er
ekki viss um höfundinn.
Það er vandi að vara sig
víða á gleðifundum.
Freistingarnar fyrir mig
fæti bregða stundum.
Oft þegar ég les gamlar
vísur rek ég augun í orð og
ýmsar meiningar sem ég
minnist ekki að hafa heyrt
áður. Því miður er nú líklega
svo að margt slíkt hverfur
með eldri mönnum. Næsta
vísa sem er að mínum dómi
vel gerð er gott dæmi um
þetta. Höfundur hennar er
Jón Þorsteinsson frá Arnar-
vatni.
Fer um ása þoku þan,
þrengir lás að blómi,
vindar blása viðutan,
væla hásum rómi.
Okkur sem endalaust
getum verið að grúska í
vísum og þeirra tildrögum
þykir eflaust flestum vænt
um að heyra af félagsskap
manna við óðardísina. Ragnar
Ingi Aðalsteinsson er höfundur
að næstu vísu.
Einn til fundar oft ég kem
óðardís að hitta.
Efalaust ég enda sem
andleg fyllibytta.
Eg hef áður í þessum
þáttum birt vísur eftir hinn
snjalla hagyrðing Harald
Hjálmarsson frá Kambi og
látið í ljós áhuga á að komast
yfir meira af slíku. Nú hefur
ræst úr því og kemur hér næst
vísa eftir Harald og er hann
eins og oft áður léttur í máli.
Augafullur oft ég var
á ævi minnar vegi.
I því ég af öðrum bar
eins og nótt af degi.
Lengi hefur það verið æði
misjafnt hvað góðar veitingar
væri hægt að gera sér vonir
um að fá á bæjum. Haraldur
kveður svo.
Eitt er sem ég ekki skil
utan Morgunblaðið,
að þeir sem fara í Grófargil
geta varla staðið.
Þriðja vísan kemur hér
eftir Harald en ekki veit ég
hvern hann er þar að tala við.
Hátt og hvellt er á þér enni
ekki er þér um málið tregt,
en að þú sért mikilmenni,
mér finnst það nú ólíklegt.
Eitt sinn hittust þeir á götu
í Reykjavík, Guðmundur
Jósafatsson frá Brandsstöðum
í Blöndudal og Kristinn
Bjarnason frá Asi í Vatnsdal.
Tóku þeir tal saman en þegar
leiðir skildu orti Kristinn
þessa vísu.
Halda velli húnversk strá
hret þó skelli í góminn,
þar til elli auðnargrá
á þeim fellir dóminn.
Eins og margir vita orti
Kristinn margar fallegar
vísur og væri gaman að geta
gert honum betri skil síðar,
og þá ekki síður syni hans
Asgrími. Langar mig til að
biðja lesendur að hafa mig í
huga með það. Önnur vísa
kemur hér eftir Kristinn.
Jafnan hlýnar hugur minn,
heiminn sýnir glaðan.
Er ég mína æsku finn,
ekkert tínist þaðan.
Næst kemur hér vísa sem
svipar mjög til vísu Kristins.
Höfundur hennar er Björn
Jónsson frá Haukagili.
Mörg þó gleymist mannleg
þrá,
minja geymast sjóðir.
Leitar dreyminn andi á
æsku- og heimaslóðir.
Á síðastliðnu hausti lést
Sigurður Laxdal, hinn dyggi
starfsmaður í Holtsmúla í
Skagafirði. Hér koma næst
tvær fallegar vísur sem ortar
eru í minningu hans. Höfundur
er Hákon Aðalsteinsson.
Taktfastur tíminn líður,
teljandi æviskeið.
Dauðinn við brúna bíður,
bendir þér eina leið.
Minnast þín stórbýli og
stekkur,
þar stóðst þú þinn heiðursvörð.
Tæpast mun traustari hlekkur
tengdur við íslenska jörð.
Eins og lesendur vita hef
ég áður látið í ljós aðdáun
mína á því fólki sem ort hefur
vísur skömmu áður en það
kvaddi þennan heim, sem
gefa í skyn þau fyrirhuguðu
vistaskipti. Hér kemur ein
slík vísa. Höfundur hennar
er Haraldur Stefánsson áður
bóndi í Brautarholti, í
Skagafirði.
Förlast ört mitt ferðastjá,
fangbrögð kenni af elli.
Bráðum verður breyting á,
blæju niður felli.
Jóhann Garðar Jóhannsson
frá Öxney er einn af mörgum
góðum hagyrðingum sem ég
hef heyrt vísur eftir. Hér
koma þrjár vísur eftir hann.
Mér er í runnið merg og blóð
mínar kunnu sárabætur.
Því af munni yrki óð
andvökunnar löngu nætur.
Ég hef flúið fjöldans leið,
farin trú að eldar brenni.
Viðnámsfúið fetar skeið
ferðalúið gamalmenni.
Laus við frera fjörður minn,
frið þér beri vættir góðir.
Það mun vera í síðsta sinn
sem ég fer um æskuslóðir.
Þegar Guðrún Árnadóttir
frá Oddsstöðum í Borgarfirði
frétti lát Jóhanns Garðars
orti hún þessa vísu.
Garðar hefir helju gist,
hverfur ei sú vissa.
Lengi á íslensk orðalist
einhvern til að missa.
Magnús Jónsson símstióri
á Grenivík hlýddi á dánar-
tilkynningar lesnar í útvarpi
og orti þá.
Fljótmælt kona fregnavönd
fréttir segja kunni.
Andaðist fyrir okkar hönd
einn úr fjölskyldunni.
Meðan ég hef verið að
skrifa þennan þátt hef ég
annað slagið verið að biðja
Kára frá Valadal að lofa mér
að heyra vísur eftir hann sem
ég mætti setja í þáttinn. Það
endar með því að Kári verður
við bón minni en þegar mig
langar til að vita um hvern
vísan sé neitar hann að segja
nokkuð um það.
Ástarleiki unir við,
eld að kveikir vonum.
Leggur hreykinn lífs á mið
lítið skeikar honum.
Þegar ég bið svo Kára að
gera fallega jólavísu færist
hann undan því en þegar ég
segi honum að það megi til að
minnast á þessa góðu tíð og
að nú fari blessuð sólin
bráðum að hækka á lofti,
kemur vísa og þakka ég
honum vel fyrir hana.
Hlákan bræðir fönn úr
fjöllum,
faðmur sólar að oss snú.
Guð á hæðum gefi öllum
góða jóladaga nú.
Lokavísan að þessu sinni
er eftir Torfa Sveinsson frá
Hóli í Svartárdal. Mun hann
hafa skrifað hana á jólakort
fyrir nokkuð mörgum árum
síðan.
Drottinn á dýrlegum stól,
dáður vitur og hár,
gefi þér gleðileg jól,
gæfuríkt komandi ár.
Þá er nú góðu vinir nóg
kveðið að sinni. Ég óska
ykkur öllum gleðilegra jóla
og þakka fyrir ánægjuleg
samskipti á árinu sem nú er
senn að kveðja og vænti
framhalds á því nýja.
Verið þið sæl að sinni.
Guðmundur Valtýsson
Eiríksstöðum
541 Blönduósi
sími 95-7154