Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2008, Page 98

hann sá íslendingur sem komst í nánust kynni við reformerta kristni frá
siðaskiptatímanum og fram á 20. öld. Aðdáun hans á reformertu kirkjunni
kemur raunar heim og saman við lútherskar áherslur í guðfræði Tómasar.
f báðum tilvikum lagði hann áherslu á kennivald Nýja testamentisins — í
fyrrnefnda tilvikinu í kenningarlegum efnum en í lítúrgískum eða helgisiða-
fræðilegum efnum í hinu síðarnefnda.
Lokaorð
Ræða sú sem Tómas Sæmundsson flutti söfnuði sínum er hann tók við
embætti á Breiðabólstað í Fljótshlíð 1835 er í senn guðfræðileg yfirlýsing og
stefnuræða fyrir þá þjónustu sem í hönd fór. Af þeim sökum endurspeglar
hún guðfræði höfundar síns að líkindum skýrar en oft er raun á með
predikanir út frá afmörkuðum ritningarstöðum sem miða einkum að því
að draga fram boðskap hans. Að því leyti er þessi tækifærisræða ef til vill
haldbetri til að greina guðfræðilegar áherslur Tómasar en predikanir hans
almennt. Slíkt mat gengur að vísu í berhögg við þá aðferðafræði sem Jón
Helgason boðaði á sinni tið án þess að ágæti hennar skuli annars dregið í
efa.
Athygli vekur að Tómas lagði ríka áherslu á að orð Guðs sé sú eina
mælisnúra sem miða beri við í boðun og starfi kirkjunnar. Virðist hugur
hafa fylgt máli í því efni þar sem ræðan er víða mjög skotin beinum og
óbeinum biblíuvísunum. Með orði Guðs átti Tómas annars vegnar við
opinberun Guðs í Jesú Kristi en hins vegar í ritum Nýja testamentisins
fremur en ritningarinnar í heild. Að þessu leyti til má vel kenna guðfræði
Tómasar við rétttrúnað og líta á hann sem boðbera 19. aldar útgáfu af þess
konar guðfræði.
I hina röndina gætti hjáTómasi áherslu sem samræmdist upplýsingarguð-
fræðinni betur. Er þar átt við áherslu hans á sannleikskjarna allra trúarbragða
og opinberun Guðs utan þungamiðju kristninnar, það er í sögunni, nátt-
úrunni og sálarlífi mannsins. Óþarft er þó að líta svo á að í þessu efni hafi
Tómas mótast af upplýsingunni í þröngum skilningi. Allt eins má líta svo á
að hér sé um að ræða afleiðingu af hefðbundinni sköpunartrú sem gengur
út frá því að gjörvöll skepna Guðs vitni um höfund sinn og upphaf.
96