Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2008, Síða 112

og jafnvel heilbrigðisstarfsfólki. Og það veldur vafalaust tregðu þegar þörf-
in er brýn á því að lina þarflausa þjáningu. Síðan er annar vandi vafalaust
algengari og gæti farið vaxandi. Það er tregðan til að nota morfín í nægilega
stórum skömmtun í líknandi meðhöndlun vegna þess að lyfið kynni að flýta
fyrir dauða. Hér er því til að svara að með réttri meðferð aukast möguleik-
arnir á meiri lífsgæðum og þá styttist að sama skapi tíminn sem hefur í för
með sér óbærilegt ástand. Stundum hefur höfundur þessarar greinar rekist
á óttann við að menn verði háðir lyfi eins og morfíni, þegar verið er að
fleyta fólki yfir óbærilegt ástand vegna alvarlegra áverka eins og í slysum þar
sem góðar vonir eru bundnar við bata. Þá er það ekki óalgeng afstaða hjá
aðstandendum að þeir hafi áhyggjur af ástvini, sem hugsanlega sé verið að
gera að fíkli. Eigi slagorðið lífið er besta víman einhvern tímann við þá er
það í þessum tilvikum. Þegar græðslan hefur unnið sitt góða verk og batinn
með vaxandi vellíðan þá hverfur þörfin hjá heilbrigðum einstaklingi fyrir
verkjalyfin. Svo einfalt getur það verið.
í upphafi greinar var vikið að fæðingunni og þjáningunni, sem henni er
samfara. Frá öndverðu hafa menn tengt saman allsleysi og varnarleysi hins
nýborna lífs og valdaleysi manneskjunnar í dauðanum. „Nakinn kom ég af
móðurskauti og nakinn mun ég aftur þangað fara“, segir harmkvælamað-
urinn Job og það eru orð að sönnu (Jb 1:21). Robert Buckman krabba-
meinslæknir víkur að þessari hugsun og rökfærslu í bók sinni um meðferð
dauðvona sjúklinga, sem heitir því lýsandi nafni: I don't know what to
say.9 Þar talar hann um breytingar sem hafa orðið á síðustu áratugum innan
heilbrigðiskerfisins þar sem mörg heilladrjúg skref hafa verið stigin frá for-
ræðishyggju til meiri þátttöku þeirra sem málið varðar. Buckman ræðir um
viðhorfsbreytingar hvað varðar þátttöku feðra við fæðingu barna sinna. Nú
er ekki lengur látið sitja við þeirra fyrrum nauðsynlega hlut í getnaðinum,
agnið sem konan beit á þrátt fyrir þjáninguna ef marka má gömlu goðsög-
una. Nú er verðandi faðir með í fræðslu og undirbúningi þar sem honum
er ætlaður staður við hlið konu sinnar og það talið henni mikilvægt. I fæð-
ingunni heldur hann í hendi, hjálpar til við öndun og slökun og er á þann
9 Robert Buckman, I don't know what to say-how to help and support someone who is dying,
1988
110