Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2008, Qupperneq 159

Ritdómur: Gunnlaugur A. Jónsson
William G. Dever, Who Were the Early Israelites and Where Did They
Come From? (William B. Eerdmans Publishing Company. Grand Rapids,
Michigan (Cambridge U.K. 2003).
William G. Dever (f. 1933) hefur með skrifum sínum um sögu og
átrúnað hins forna ísraels á tímum Gamla testamentisins hleypt nýju lífi
í fræðasviðið. Dever, sem er Bandaríkjmaður af írsku bergi brotinn, er
fyrst og fremst fornleifafræðingur og talar sem slíkur en hann er jafnframt
menntaður guðfræðingur og sýnist ágætlega í stakk búinn til að ræða við
þá gamlatestamentisfræðinga sem hafa verið í fylkingarbrjósti á þessum
vettvangi á undanförnum árum og áratugum.
I þessari læsilegu bók leggur Dever upp með þá staðhæfingu að það ríki
kreppa í skilningi fræðimanna á upphafi Israels. Er full ástæða til að taka
undir það mat hans.
Fjarlægð ritunartíma frá atburðum
Það eru vissulega ekki ný sannindi að Gamla testamentið (Hebreska
ritningin) var skrifuð löngu eftir að þeir atburðir gerðust sem þetta mikla
ritsafn lýsir. Mönnum hefur löngum verið þetta ljóst og heimildakenningin,
sem yfirleitt er kennd við Julius Wellshausen (1844-1918) og fjallar um
myndunarsögu Mósebóka, glímir m.a. við þetta vandamál.
Niðurstaða Wellhausens var sú að Mósebækur væru settar saman úr
fjórum meginheimildum (J,E, D og P) og væru líklega um fjórar aldir á
milli þeirrar elstu og hinnar yngstu. Þá var Wellhausen í meginatriðum
þeirrar skoðunar að heimildirnar endurspegluðu ritunartíma sinn og þær
væru oft býsna mikið yngri en þeir atburðir sem þær lýstu.
157