Dagblaðið Vísir - DV - 14.11.2014, Blaðsíða 21

Helgarblað 14.–17. nóvember 2014 Fréttir 21
E
inara Sigurðardóttir, 78
ára, greindist með ill-
kynja eitlafrumukrabba-
mein í byrjun október, rúm-
um tveimur vikum áður
en verkfall lækna hófst. Fréttirnar
voru henni skiljanlega mikið áfall.
Henni var jafnframt tjáð að í fram-
haldi af greiningunni þyrfti hún að
fara í frekari blóðprufur og mynda-
töku áður en ákvörðun yrði tek-
in um meðferð. Einara varð hins
vegar að bíða í rúmar fimm vik-
ur eftir því að komast í umrædd-
ar rannsóknir, eða þangað til ná-
grannakona hennar fór í símann og
ýtti á eftir málinu. Einara gleymdist
í kerfinu.
Tilfelli Einöru er að sjálfsögðu
ekki algilt en það veitir okkur engu
að síður innsýn í hvernig það er að
greinast með krabbamein á Íslandi
í dag. DV fékk að heyra sögu Ein-
öru.
Biðu rólegar í fyrstu
Heimilislæknirinn hélt ég væri
móðursjúk, ég hafði farið svo oft til
hans,“ segir Einara en hún fór fyrst
að finna fyrir eymslum í kirtlum í
hálsi fyrir þremur árum. Það var
hins vegar ekki fyrr en hún leitaði
til Læknastöðvarinnar í Mjódd, fyrr
á þessu ári, að grunur vaknaði um
að veikindi Einöru væru alvarleg. Í
kjölfarið var tekið sýni úr hálsinum
á henni sem leiddi í ljós að um ill-
kynja eitlafrumukrabbamein væri
að ræða. Þetta var fyrir rúmum
fimm vikum. „Þetta var auðvitað
mikið sjokk,“ segir Gyða Breiðfjörð,
nágranni og vinkona Einöru, sem
hefur aðstoðað hana undanfar-
in misseri. „En okkur var tjáð að
það yrði haft samband við okk-
ur á næstu dögum varðandi fram-
haldið. Svo við biðum bara rólegar.“
Allt kom fyrir ekki og þegar um tíu
dagar voru liðnir frá greiningunni
voru Einara og aðstandendur
hennar orðnir óþolinmóðir. „Þá
byrjaði ég að hringja. Mér var stöð-
ugt hent á milli lækna en enginn
vissi neitt,“ segir Gyða og heldur
áfram: „Við vissum að næsta skref
væri myndataka og að fá tíma hjá
blóðmeinasérfræðingi. En það gat
enginn gefið skýr svör um hvenær
eða hvar þessar rannsóknir ættu að
fara fram.“
Týndist í kerfinu
Einara á þrjú börn sem búa í Nor-
egi, á Fáskrúðsfirði og í Hveragerði.
Þau eiga því ekki heimangengt
eins oft og Einara hefði kosið. Þá er
heyrn Einöru orðin slæm og á hún
til dæmis bágt með að tala í síma.
Hún er því mjög þakklát Gyðu fyr-
ir aðstoðina. „Hún er bjargvættur-
inn minn,“ segir Einara og lítur til
Gyðu. „Ef allir hefðu svona góða
aðstoð þá væru þeir vel á settir. Ég
hefði verið ráðalaus án hennar.“
„Þetta náttúrlega náði engri átt.
Að þurfa að bíða svona lengi og
veltast einhvers staðar um í kerf-
inu og það vissi enginn neitt,“ segir
Gyða. Þess má geta að Einara fór
loksins til blóðmeinasérfræðings
og í myndatöku síðastliðinn mið-
vikudag. Ekki höfðu enn verið
teknar ákvarðanir um meðferð
þegar DV fór í prentun. Gyða seg-
ir mál Einöru hafa týnst í kerfinu,
því þegar kennitölu hennar var flett
upp fannst engin beiðni um blóð-
töku eða myndatöku. Ef Gyða hefði
því ekki sjálf farið í símann og ýtt
á eftir málinu biði Einara líklegast
enn eftir svörum.
Alltaf bjartsýn
En hvernig líður Einöru? „ Maður
er í flækju,“ svarar hún. „En maður
verður bara að taka þessu. Svo
verður þetta kannski eitthvað
minna en leit út í fyrstu. Maður á
alltaf að vera bjartsýnn.“ Aðspurð
hvernig líkamleg líðan hennar sé
segist Einara fá stingi í eitlana, hún
eigi stundum erfitt með að liggja á
kodda vegna þeirra, og þá fái hún
gjarnan höfuðkvalir.
„Maður hefði haldið að þegar
maður greinist með illkynja
krabbamein, sem hefur breiðst
út um líkamann, að meðferð yrði
flýtt,“ segir Gyða. „Manni finnst
bara eins og þetta eigi ekki að geta
skeð. Hún hefði að mínu mati átt að
fara í blóðprufu og röntgen í sömu
viku og hún greindist með krabba-
meinið. Maður á ekkert sjálfur að
þurfa að hringja út um allt,“ segir
Gyða að lokum. n
„Maður er í flækju“
n Greindist með illkynja krabbamein korteri fyrir verkfall
Einara
Sigurðar-
dóttir Beið
í fimm vikur
eftir því að
komast í
blóðprufu.
Mynd SiGTryGGur Ari
„Manni finnst bara
eins og þetta eigi
ekki að geta skeð.
KrabbameinssjúKlingar
hafa verulegar áhyggjur
n Staðan í krabbameinslækningum á Íslandi n Það vantar krabbameinslækna, nauðsynleg tæki og ný lyf
Þetta er brýnast
DV spurði sérfræðingana hvað væri mest
aðkallandi að bæta í krabbameinslækning­
um hér á landi. Allir voru þeir sammála um
að það þyrfti fyrst og fremst að efla krabba­
meinsdeildina á Landspítalanum og tryggja
nýliðun í greininni. Þetta tvennt virðist
haldast í hendur. Eftirfarandi eru brýnustu
verkefnin að mati viðmælenda DV:
Fjölga læknum
„Ég held að það sé það allra brýnasta,“
segir Jakob.
„Það myndi verða mikil innspýting og
létta róðurinn fyrir þá sem eru hérna ef
það verður hægt að laða nýja sérfræðinga
í krabbameinslækningum heim,“ segir
Gunnar Bjarni.
Bæta aðstöðu
„Við erum alltaf að bíða eftir því að það
húsnæði sem við erum í verði nútímavætt
og ég myndi segja að það væri eitt af því
sem þarf virkilega að fara í til þess að laða
aðra til okkar. Þannig að þeir sem koma til
okkar sjái að þeir eru að fara í nútímalegt
spítalaumhverfi. Aðstaðan þarf að vera
betri, bæði fyrir starfsmenn og sjúklinga,“
segir Jakob.
„Það sem þyrfti að gerast strax er að efla
krabbameinslækningasviðið á Landspítal­
anum. Það er númer eitt,“ segir Ragnheiður.
Kaupa jáeindaskanna
„Jáeindaskanni yrði mikil lyftistöng fyrir
krabbameinslækningar á Íslandi,“ segir
Gunnar Bjarni.
Bæta aðgengi að nýjum lyfjum
„Maður myndi vilja sjá að við værum á
pari við til dæmis Danmörku í að taka inn
ný krabbameinslyf og að kerfið allt við
upptöku nýrra lyfja væri einfaldað,“ segir
Gunnar Bjarni.
Hlúa að sjúklingum
„Svo er annað mjög brýnt verkefni en það er
að skilgreina og skipuleggja betur endurhæf­
ingu fyrir alla krabbameinssjúklinga, annars
vegar líkamlega og hins vegar sálfélagslega
stuðninginn. Þetta er allt svolítið í skötulíki
hjá okkur í dag,“ segir Ragnheiður.
Hugarfarsbreyting heilbrigðisstarfsfólks
Töluðu af varkárni áður, en senda stjórnvöldum skýr skilaboð núna
Eitt af því sem vakið hefur athygli fjölmiðlafólks að undanförnu er að heilbrigðisstarfs­
fólk er sjálft í auknum mæli farið að stíga fram og lýsa yfir neyðarástandi í heilbrigðis­
kerfinu. Það hafi veigrað sér við því áður, en nú er eins og mælirinn sé loksins orðinn
fullur. „Ég var að tala við fréttamann um daginn sem sagði við mig að þetta hefði alltaf
verið leiðinlegasta fólkið að tala við, starfsfólkið í heilbrigðisþjónustunni, því það segði
aldrei neitt,“ segir Ragnheiður Haraldsdóttir, forstjóri Krabbameinsfélagsins, meðal
annars um málið. „Það er alltaf að gæta þess líka að valda ekki sjúklingum óþarfa ótta.
Þannig höfum við öll hugsað þetta í fjölda ára – og kannski aðeins of lengi – en eins og
fólk skynjar þá er heilbrigðisstarfsfólk núna farið að taka svolítið dýpra í árinni og varar
mjög eindregið við þeirri þróun á sér stað.“
Gunnar Bjarni ragnarsson krabbameinslæknir Upptaka nýrra lyfja er hægari hér á
landi, en í þeim löndum sem við berum okkur saman við. Mynd SiGTryGGur Ari
nýjum spítala,“ segir Jakob enn
fremur.
Aðgengi að nýjum lyfjum
Annað mikilvægt atriði, sem allir
sérfræðingar nefna, er bætt að-
gengi að nýjum lyfjum. „Upptaka
nýrra lyfja er oft hægari á Íslandi en
í þeim nágrannalöndum sem við
berum okkur gjarnan saman við,“
segir Gunnar Bjarni Ragnarsson,
krabbameinslæknir á Landspítal-
anum. Hann segir tregðu í íslensk-
um stjórnvöldum við að taka upp
ný lyf við krabbameinslækningum,
sem og öðrum lyflækningum, enda
séu þau oft dýr. „Það hefur orðið
gríðarleg þróun í krabbameinslækn-
ingum og mörg ný lyf komið fram. Á
einungis nokkrum árum hafa komið
fram nýir meðferðarmöguleikar við
sjúkdómum sem áður voru illmeð-
höndlanlegir.“ Gunnar Bjarni tekur
þó fram að í það heila séu sjúklingar
að fá sömu meðferð með lyfjum og
þeir fengju í nágrannalöndum okk-
ar, en í ákveðnum tilvikum sé ekki
hægt að bjóða upp á lyf sem væri
boðið upp á annars staðar, til dæmis
í Danmörku. n
ragnheiður Haraldsdóttir, forstjóri
Krabbameinsfélagsins Ragnheiður
segir að heilbrigðisstarfsmenn hafi nú
fengið nóg og geti ekki lengur leynt þeim
alvarlega veruleika sem blasir við íslenska
heilbrigðiskerfinu.
„Við getum
ekki beðið eftir
nýjum spítala.