Morgunblaðið - 27.08.2015, Blaðsíða 11

Skóli Stúlkur í Malaví mæta fleiri hindrunum á menntaveginum en piltar. Þær giftast ungar og eignast fljótt börn.
lengri tíma en á Íslandi, þar er svo-
kallaður malavískur tími. Maður lær-
ir smátt og smátt að aðlagast því.“
Hindranir á vegi stúlkna
Þau búa í höfuðborginni Lilong-
we og Eva vinnur á skrifstofu með
rúmlega hundrað manns allstaðar að
úr heiminum.
„Starf okkar á menntamála-
deildinni felst í því að móta mennta-
stefnu, greina hvar vantar hjálp og
finna út hvað er hægt að gera. Eftir-
fylgni verkefna sem við setjum af
stað er stór hluti af starfi okkar, að
fara á staðinn og athuga hvort allt
gangi vel og hvort verkefni skili ár-
angri. Ég hef farið heilmikið út í
þorpin til að ganga úr skugga um að
verkefnin okkar skili kynjajafnrétti,
því stúlkur í Malaví lenda miklu frek-
ar í hindrunum á vegi sínum til
menntunar. Þær giftast mjög ungar
og eignast fljótt börn. Þær eru nýttar
sem vinnuafl heima fyrir. Bróður-
parturinn af því sem við gerum snýr
að menntun stúlkna. Kennarar beita
nemendur oft líkamlegum refsingum
og ein leið til að bregðast við því er að
efla endurmenntun kennara. Í Malaví
er kennarastarf illa borgað og lítt
virt. Við reynum að gera kerfið meira
hvetjandi svo fólk vilji verða kenn-
arar og geti lifað af launum sínum.“
Ólíkur skilningur á núna
Malaví hefur verið undir mikilli
harðstjórn lengi, það er stutt síðan
þar var einræðisherra og Eva segir
að menningin sé lituð af því.
„Það tók mig tíma að átta mig á
að í samskiptum við Malava þá þarf
að ræða hlutina á ólíkan máta en hér
heima. En það lærist að gera ráð fyrir
þessu og bregðast við því. Til dæmis
þegar maður spjallar við fólk og spyr
hvort við eigum að gera eitthvað
„núna“, þá eru góðar líkur á að það
verði ekki gert alveg strax, en ef mað-
ur spyr hvort við eigum að gera eitt-
hvað „núna núna“, þá þýðir það virki-
lega að hlutirnir eigi að gerast strax.
Hera dóttir okkar hefur tileinkað sér
þetta og segir stundum ef hún vill að
ég komi strax: „Mamma geturðu
komið núna núna.“
150 börn og einn kennari
Malaví er eitt fátækasta land í
heimi og Eva segir að vissulega hafi
það tekið á hana að verða vitni að
mikilli örbirgð.
„Í fyrstu ferðinni minni út í þorp
fór ég í skóla þar sem voru 150 börn í
einum bekk og með þeim var einn
kennari. Það var búið að þjappa öllum
saman og krakkarnir sátu nánast
hvert ofan á öðru, sjálfsagt ekki búin
að borða neitt þann daginn. Þetta var
átakanlegt. Ég held að það hafi hjálp-
að mér að takast á við þetta að ég er
að vinna að breytingum, mér finnst
vinnan mín skipta máli og skila ein-
hverju til samfélagsins í Malaví,“ seg-
ir Eva og bætir við að henni finnist
magnað að verða vitni að því hverju
fólk áorki við slakar aðstæður.
Ekki neyslubrjálæði
„Ég veit það er klisja, en það er
staðreynd að fólkið í Malaví er yndis-
legt, alltaf brosandi og rólegt. Lífið er
einfaldara og rólegra í Malaví heldur
en hér heima á Íslandi. Þó svo að það
sé mikið að gera í vinnunni hjá mér,
þá er mikill tími fyrir fjölskylduna
eftir vinnu, af því það er ekki enda-
laust úrval af afþreyingu eða hlutum
til að kaupa. Þarna er ekki þetta
neyslubrjálæði sem er á Vestur-
löndum.“
Evu finnst starfið í Malaví ein-
staklega skemmtilegt.
„Þetta er frábær reynsla og mik-
ill skóli. Helst vil ég halda áfram að
vinna á þessu sviði og aldrei að vita
hvað tekur við eftir að starfssamningi
í Malaví lýkur. En það togar líka í
mig að klára doktorsverkefnið mitt
þar sem ég hef verið að rannsaka
borgaravitund og mannréttindi í
tengslum við menntun,“ segir Eva
sem er uppeldis- og menntunarfræð-
ingur með meistaragráðu í stefnu-
mótun og stjórnun menntamála.
Skólabörn Eva sýnir börnum í Malaví myndir sem hún tók af þeim.
DAGLEGT LÍF 11
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 27. ÁGÚST 2015
UNICEF var upphaflega stofnað
eftir seinni heimsstyrjöldina með
það markmið að veita neyðar-
aðstoð til barna í Evrópu.
„Ég fékk að upplifa hversu vel
UNICEF er skipulagt þegar neyðar-
ástand skapast, því að núna í jan-
úar og febrúar urðu mikil flóð í
Malaví, tíu héruð fóru algerlega á
flot og heilu þorpin þurrkuðust út.
Það þurfti að bjarga fólki á þurrt
land og 120 skólar voru notaðir
sem búðir fyrir þá sem var bjargað
og höfðu misst heimili sín,“ segir
Eva og bætir við að forsetinn í
Malaví hafi kallað eftir alþjóðlegri
neyðaraðstoð og allt hafi verið
sett á hæsta stig neyðarhjálpar á
skrifstofunni þar sem hún starfar.
„Öllum starfsmönnum var sagt
að leggja frá sér pennann og
hætta tafarlaust í þeim verkefnum
sem við vorum að sinna, því að við
áttum að taka þátt í neyðar-
aðstoðinni. Skipulagðir höfðu ver-
ið hópar og sveitir og allir sendir á
vettvang. Það var ótrúlegt að sjá
hversu vel þetta virkaði. Þar sem
ég var kasólétt á þessum tíma fór
ég ekki á vettvang en ég var send
til að aðstoða á samhæfingarstöð
Sameinuðu þjóðanna, þar sem
fyrsta neyðaráætlun var skipu-
lögð. Ég vann þar í fjórar vikur og
það var ómetanleg lífsreynsla fyrir
mig.“
Eva segir að menntamáladeildin
hennar hafi haldið skyndi-
námskeið fyrir 150 malavíska
kennara í því hvernig ætti að halda
úti skóla sem voru á sama tíma
neyðarstaðir fyrir heimilislausa
eftir flóðin. „Við sendum þessa
kennara út í þorpin til að vera leið-
togar og kenna öðrum að veita
stuðning, því að það er gríðarlega
mikilvægt fyrir krakkana að geta
verið í sinni rútínu og reglu á
öruggu svæði þegar allt er á hvolfi
í lífi þeirra, þau hafa misst heimili
og jafnvel eru einhverjir ættingjar
týndir. Þegar saman kemur mikið
af fólki í sárri neyð aukast líkur á
kynferðisafbrotum og ofbeldi.“
Eva tók þátt í neyðarhjálp
FLÓÐIN MIKLU Í MALAVÍ Í UPPHAFI ÞESSA ÁRS
Ljósmynd/UN.org
Neyð Fjöldi fólks missti heimili sín í flóðunum og heilu þorpin fóru undir vatn.