Skólavarðan - 01.02.2005, Blaðsíða 31

SKÓLAVARÐAN 1.TBL. 5. ÁRG. 2005
31
FJÖLMENNING
Umræðan um fjölmenningarlega
kennslu hefur tekið gífurlegum breyt-
ingum á undanförnum áratug, ekki
síst síðastliðnum tíu til fimmtán árum.
Á sjöunda áratugnum var talið nóg að
kenna börnum innflytjenda nýja tungu-
málið og hvernig þau ættu að leggja á
hilluna allt sem tengdist uppruna þjóð-
menningu þeirra.
Smámsaman gerðu uppeldisfræðingar
og kennarar sér þó grein fyrir því að nem-
endur meirihlutahópsins þyrftu einnig að
fá þjálfun og æfingu í að lifa og starfa í
því fjölbreytta nútímasamfélagi sem beið
þeirra fyrir utan skólastofuna. Einnig var
farið að skoða menningarhugtakið í mun
víðara samhengi en gert hafði verið, þ.e.
út frá öðrum þáttum en aðeins þjóðmenn-
ingu. Sérstaklega urðu þessar nýju áhersl-
ur mikilvægar í þeim löndum Evrópu þar
sem nemendur af erlendum uppruna voru
af annarri eða jafnvel þriðju kynslóð inn-
flytjenda, þ.e. fæddir og uppaldir í viðkom-
andi landi en af erlendum uppruna. Þessir
nemendur töldu menningu foreldra sinna
ekki endilega sína menningu og voru ekki
alltaf ánægðir með að vera sífellt gerðir
að fulltrúum viðkomandi menningar í
skólastofunni.
Fjölbreytileiki samfélagsins hefur ekki
bara með ólíkt þjóðerni að gera heldur
endurspeglast ólík menning ekki síður í
þeirri einstaklings- og heimamenningu
sem sérhver nemandi tekur með sér inn
í skólastofuna. Nemendur fjölmenningar-
samfélagsins koma úr ólíku menningar-
umhverfi, jafnvel þótt þeir væru allir af ís-
lenskum uppruna. Þeir koma til dæmis úr
ólíku fjölskyldumynstri þar sem foreldrarn-
ir eru ýmist tveir eða eitt foreldri, af ólíku
eða sama kyni, fatlaðir eða ófatlaðir, og
þeir geta verið hámenntaðir eða með litla
menntun, auðugir eða efnalitlir o.s.frv.
auk þess sem nemendur hafa ólíka hæfni
og getu á mismunandi sviðum. Þessi fjöl-
breytileiki gerir að verkum að allir bekkir
eru í raun fjölmenningarlegir því allir þess-
ir þættir hafa áhrif á menningu nemenda.
Það má því segja að mesta breytingin sem
varð á umræðunni um fjölmenningarlega
kennslu í Evrópu hafi verið tengd þessum
tveimur þáttum, þ.e. að allir bekkir séu
fjölmenningarlegir og að fjölmenningar-
leg hæfni sé nauðsynleg öllum börnum -
ekki aðeins börnum innflytjenda.
Jafnvel þótt settar hafi verið fram marg-
víslegar hugmyndir og kenningar um fjöl-
menningarlega kennslu má segja að yfir-
markmiðin séu nokkuð samhljóða:
• Að nemendur verði fjölmenningar-
lega hæfir (intercultural competent)
• Að þeir læri að takast á við og meta
kosti fjölbreytileikans almennt, m.a. fjöl-
breytileika mismunandi þjóðerna.
• Að allir nemendur hafi jöfn tækifæri
til að læra og að sköpuð séu skilyrði til að
allir hafi jafnan aðgang að lærdómsferl-
inu.
En auk umræðunnar um markmið fjöl-
menningarlegrar kennslu fór einnig af
stað mikilvæg umræða um aðferðir, þ.e.
hvernig nálgumst við þessi markmið inni í
skólastofunni?
Margir evrópskir uppeldisfræðingar
og kennarar höfðu um árabil leitað að
aðferðum sem gætu komið að gagni við
að ná þessum ofantöldu markmiðum. Ýms-
ar aðferðir hafa verið þróaðar og flestar
eiga þær sameiginlegt að leggja áherslu á
samskipti og samvinnu ólíkra einstaklinga
í fjölbreyttum nemendahópi.
Hollenski kennsluráðgjafinn Peter
Batelaan ásamt teymi kennara og uppeld-
isfræðinga frá ýmsum Evrópulöndum varð
fyrstur til að flytja kenningar Elizabeth
Cohen, félagsfræðings við Stanford Uni-
versity, til Evrópu og tengja þær fjölmenn-
ingarlegri kennslu. Rannsóknir og kenn-
ingar Cohen ganga í megin atriðum út á
það hvernig skapa megi skilyrði í bekk til
að allir nemendur í fjölbreyttum nemenda-
hópi hafi jöfn tækifæri til að læra, án þess
að gerðar séu minni „akademískar“ kröf-
ur til einhverra þeirra og hvernig staða
nemenda hefur áhrif á möguleika þeirra
til að taka virkan þátt í lærdómsferlinu. Að-
ferðina kallar hún „Complex instruction“
(margþætt fyrirmæli) en grunnhugmynd-
in í kenningum hennar er: Allir geta eitt-
hvað - enginn getur allt.
Upplýsingar um námskeið í notkun
Clim aðferðarinnar (Cooperative learning
in multicultural groups.) má finna á heima-
síðu ICI: www.ici.is
Guðrún Pétursdóttir verkefnastjóri
hjá InterCultural Iceland
Nemendur fjölmenningarsamfélagsins koma úr ólíku
menningarumhverf i. Þeir koma til dæmis úr ólíku fjöl-
skyldumynstri þar sem foreldrarnir eru ýmist tveir
eða eitt foreldri, af ólíku eða sama kyni, fatlaðir eða
ófatlaðir, og þeir geta verið hámenntaðir eða með litla
menntun, auðugir eða efnalitlir o.s.frv.
�������������������������������
�����������������������������
����������
��������������������
���������
������������������
����������
��������������������
����������������
�������������
�������
Allir geta eitthvað - enginn getur allt
Þeir þættir sem Cohen telur þurfa að taka tillit til ef
skapa á námsumhverfi þar sem allir hafa jöfn tækifæri
til að læra í fjölbreyttum nemendahópi.