Skólavarðan - 01.04.2005, Blaðsíða 24

24
TÓNLISTARSKÓLAR
SKÓLAVARÐAN 3.TBL. 5. ÁRG. 2005
Í Svíþjóð, líkt og á Íslandi, fer tónlistar-
menntun fram í sérstökum tónlistar-
skólum sem flestir eru reknir af sveitar-
félögum og í þeirra eigu. Engin löggjöf
er til fyrir tónlistarskóla í Svíþjóð og
engin námskrá heldur, því er námsfyrir-
komulag með ýmsum hætti í mismun-
andi skólum.
Námsfyrirkomulag og
vinnutími kennara
Algengasta námsfyrirkomulagið er að
nemendur fá einungis 20 mínútna einka-
tíma á hljóðfæri sitt á viku án tillits til
hversu langt þeir eru komnir í námi. Þessi
tími getur verið styttri og ekki er óalgengt
að tveir nemendur deili einni 30 mínútna
kennslustund eða að þrír nemendur deili
40 mínútna kennslustund. Óalgengt er
að hægt sé að fá lengri kennslustundir,
undantekningar eru þó til. Í tónlistarskóla
þeim sem undirritaður starfar við getur til
dæmis lengd kennslustunda í einkatíma á
hljóðfæri verið allt að 60 mínútum á viku.
Kennarar í sænskum tónlistarskólum
vinna sambærilegan vinnutíma á viku
og íslenskir en kenna fleiri nemendum,
samanber ofanritað. Kennararnir kvarta
yfir því að hafa ekki möguleika á að sinna
nemendum nægilega vegna tímaskorts og
ná ekki þeim árangri í kennslu sem þeir
óska eftir. Gæði kennslunnar verða því
ekki eins mikil og kunnátta kennara og
geta nemenda gefa efni til.
Próf eru yfirleitt ekki haldin í sænskum
tónlistarskólum, raunar ekki í grunnskólum
heldur fyrstu sjö skólaárin, og skilgreint
námsmat líkt og stigakerfi prófanefndar
tónlistarskóla á Íslandi er ekki til.
Launakjör og kjarasamningar
Launakjör sænskra tónlistarskólakennara
eru sambærileg við launakjör íslenskra
starfssystkina þeirra, þó má segja að í
krónum og aurum reiknað séu þau ívið
betri. Ekki skal farið út í það hér að bera
saman kostnað við framfærslu í þessum
tveimur löndum, þó er hún um margt
svipuð. Kjarasamningar tónlistarkennara
eru hins vegar uppbyggðir á annan hátt
í Svíþjóð en á Íslandi. Í Svíþjóð skilgreinir
kjarasamningur einungis breiðan laun-
aramma, lágmarkshækkanir í prósentum
og lágmarksbyrjunarlaun. Hver kennari
verður því að semja um sín eigin laun við
viðkomandi skólastjóra og getur launa-
munur á kennurum í sama skóla verið
töluverður, dæmi eru um allt að 50%
launamun. Launamunur milli mismunandi
skóla og landshluta getur verið líka verið
töluvert mikill.
Niðurskurður og skipulagsbreytingar
Framtíð tónlistarskóla í Svíþjóð er ekki
sérstaklega björt. Fjárframlög til skólanna
hafa minnkað verulega síðastliðinn áratug
eins og raunar fjárframlög til alls opinbers
reksturs. Margir skólar hafa minnkað starf-
semi sína og sumir hafa verið lagðir niður.
Í mörgum bæjarfélögum hefur kennsla í
öðrum listgreinum, eins og leiklist dansi
og myndlist sem áður fór fram sem
sérstök starfsemi á vegum viðkomandi
bæjarfélags, verið sett undir hatt tónlistar-
skólans sem þá breytir um nafn og heitir
listaskóli (kulturskola). Því miður hefur
fjárveiting til skólanna í flestum tilfellum
ekki verið aukin við þessar skipulagsbreyt-
ingar sem þýðir að tónlistarkennslan sjálf
hefur í raun verið skorin mun meira niður
en beinn niðurskurður fjárframlaga gefur
til kynna.
Skýringanna á þessum þessum niður-
skurði er helst að leita í að sænsk sveitar-
félög eiga í erfiðleikum með að valda þeim
verkefnum sem ríkið hefur falið þeim. Oft
er hér um að ræða málaflokka þar sem
lítið samráð hefur verið haft við sveitarfé-
lögin um fyrirkomulag og tekjuöflun áður
en verkefnin voru þeim falin.
Í þessu sambandi eru skólamál sérstak-
lega þungur málaflokkur en í Svíþjóð eru
skólastigin, leikskóli, grunnskóli og fram-
haldsskóli, öll þrjú á könnu sveitarfélaga.
Samband sænskra sveitarfélaga (Sveriges
kommuner och landsting) hefur í þessari
erfiðu stöðu hvatt sveitarfélögin til að
skera niður alla starfsemi sem ekki er lög-
bundin, eins og starfsemi tónlistarskóla,
einfaldlega til að endar nái saman. Að
leggja niður tónlistarskóla er hins vegar
ekki vinsælt meðal almennings. Í nokkrum
tilfellum þar sem sveitarfélög ætluðu að
gera það urðu mótmælin slík að ekki var
gerlegt fyrir viðkomandi bæjarstjórnar-
meirihluta að leggja niður skólann án
alvarlegra pólitískra afleiðinga.
Haukur F. Hannesson
Höfundur er aðstoðarskólastjóri Nacka
musikskola í Svíþjóð.
Tónlistarmenntun í
sænskum tónlistarskólum
Haukur F. Hannesson