Skólavarðan - 01.12.2006, Blaðsíða 9

SKÓLAVARÐAN 8.TBL. 6. ÁRG. 2006
við höfum gengið í gegnum hvað þetta
varðar frá upphafi iðnbyltingar og fram á
okkar daga. Þessa frásögn tengdi hann við
tilurð og þróun náms- og starfsráðgjafar
sem hefur tekið hliðstæðum breytingum í
takt við þarfir samfélagsins hverju sinni.
„Ég var mjög hrifin af fyrirlestrinum,“
segir Ágústa Elín. „Hans sýn er heim-
spekileg að mörgu leyti og mikilvæg fyrir
okkur hérlendis. Savickas vinnur mikið
út frá frásagnarráðgjöf sem hittir beint í
mark á Íslandi en þar er gengið út frá því
að sögur móti einstaklinginn, bæði þær
sem hann segir sjálfur og þær sögur sem
aðrir segja um hann. Savickas vill meina að
Ísland sé kjörin miðstöð fyrir þessa tegund
ráðgjafar, sem nefnist „narrative therapy“
á ensku, vegna þess að menning okkar á
rætur að rekja til sagna.
Hann ræddi líka um að við værum
alveg komin að mörkunum í sambandi við
þennan mikla hraða í samfélaginu, bæði
á einstaklingum og í uppbyggingu og
þróun í tækni og vísindum. Við förum ekki
miklu lengra í þessa átt að mati Savickas
heldur leitum til gamalla gilda, ekki síst
fjölskyldunnar, og áttum okkur á mikilvægi
hennar. Annað sem mér fannst athyglisvert
var greining Savickas á þeim eiginleikum
og hæfni sem hver einstaklingur þarf að
búa yfir í nánustu framtíð. Það sem hann
telur að muni skipta mestu máli er hversu
hæfur einstaklingurinn er til samvinnu
með öðrum. Þetta verði mikilvægara en
sérfræðikunnáttan. Aðlögun að nýjum og
breyttum aðstæðum er jafnframt mjög
mikilvæg og efla þarf sjálfstraust ungs
fólks í þá veru að það geti séð ný tækifæri
þegar þau liggja handan hornsins. Veröldin
sem bíður ungs fólks er öll önnur en var.
Áður fyrr var hver starfsmaður hluti af
stofnuninni sem hann starfaði við að því
leyti að stofnunin eða fyrirtækið hugsaði
um starfsmennina og var önnur fjölskylda
þeirra og umfaðmaði þá. Skiptingar eru
miklu örari núorðið og fólk færist hratt og
oft á milli starfa.
Að sögn Ágústu er nauðsynlegt fyrir þá
sem eru ungu fólki til leiðsagnar í flókum
heimi að skoða og skilja þróun sam-
félagsins. „Við sjáum okkur sem persónur
í því sem við fáumst við og mikilvægt að
hver og einn finni áhuga sínum og hæfni
stað. Til þess að það geti orðið þarf fólk að
horfa inn á við og skoða hvaða gildi það
hefur í lífinu og hvað veitir því ánægju og
gleði. Til að ná þessu þurfum við að vera
svolítið heimspekileg.“ Aðspurð hvort
náms- og starfsráðgjafar séu reiðubúnir
til að nálgast starfið á þennan hátt segir
Ágústa svo vera. „Það er mikill metnaður
lagður í kenningalegan bakgrunn og
áhersla lögð á breidd. Það er engin ein
kenning rétt heldur vinnum við ólíkt og út
frá þeim áherslum sem okkur hugnast og
á samhljóm við okkur og gildismat okkar
og hentar í þessu samfélagi.“
Besta forvörn gegn brottfalli
sem völ er á
Föstudaginn 15. desember nk. klukkan 13
hefst afmælisfagnaður FNS sem haldinn
er í Tónlistarhúsinu Ými. Ráðherrar
menntamála og félagsmála munu heiðra
samkomuna með stuttum ávörpum
ásamt með dr. Gerði Óskarsdóttur, dr.
Sif Einarsdóttur, dr. Jóni Torfa Jónassyni
og fleira góðu fólki. Veittar verður
heiðursviðurkenningar fyrir störf í þágu
náms- og starfsráðgjafar. Guðbergur
Bergsson verður með hugvekju og loks
verða tónlistaratriði. Þeir sem standa að
undirbúningi viðburða á afmælisárinu
koma úr stjórn og fræðslunefnd félagsins.
Í félaginu eru jafnframt starfandi fjögur
fagráð; fyrir grunnskóla, framhaldsskóla,
háskóla og atvinnulífið.
„Fagráðin eru okkar lífæðar inn í
hvern starfsvettvang fyrir sig,“ segir
Ágústa. „Mikil þróun á sér stað í faginu
um þessar mundir, ekki síst með tilkomu
meistaranáms í náms- og starfsráðgjöf
annars vegar og hins vegar þess að þörfin
er svo brýn vegna örra breytinga sem
hafa ýmsar afleiðingar. Fjörutíu prósent
ungmenna í hverjum árgangi falla brott
frá námi hérlendis og við þetta verður
ekki unað. Mörg þeirra hafa litlar eða
engar hugmyndir um hvað þau ætla að
verja lífinu í, þau vita bara að þau finna
sig ekki í þessum eða hinum skólanum.
Efling náms- og starfsráðgjafar og fjölgun
ráðgjafa í skólum er veigamikill þáttur
í að snúa vörn í sókn hvað þetta varðar.
Það er mjög slæmt að á sama tíma og
þörfin er svona brýn hefur náms- og
starfsfræðsla dregist saman í skólum á
síðastliðnum áratug þannig að nú er hún
samkvæmt nýlegum könnunum einungis
í boði í um 40% grunnskólanna þar sem
náms- og starfsráðgjafar eru starfandi
en var í um 70% þeirra. Komið hefur í
ljós að vel ígrundað náms- og starfsval
er ein besta forvörn gegn brottfalli úr
námi sem völ er á og leggur grunninn að
ánægjulegum og árangursríkum starfsferli
einstaklinga. Vísa má í þessu samhengi
til rannsóknarniðurstaðna dr. Guðbjargar
Vilhjálmsdóttur þar sem fram kemur að þeir
nemendur sem fengu náms- og starfsfræðslu
stóðu sig mun betur en aðrir í mikilvægum
leikniþáttum sem varða markvisst náms-
og starfsval, svo sem starfshugsun og
markvissum ákvarðanastíl, ásamt því að vera
ákveðnari um framhaldsnám.
Um 200 - 1100 nemendur eru á hverja
100% stöðu náms- og starfsráðgjafa í
grunnskólum og því segir það sig sjálft
að í fjölmennum skólum er stundum
erfitt að sinna þeim hluta starfsins sem
við viljum leggja mesta áherslu á: for-
varnarþættinum. Í eðli sínu er náms- og
starfsráðgjöf fyrirbyggjandi starf sem
felst í að liðsinna einstaklingum svo að
þeir finni hæfileikum sínum og kröftum
farveg við hæfi og leiti lausna ef vandi
steðjar að í námi eða starfi. Við núverandi
aðstæður fer allt of mikið í að laga það
sem miður hefur farið. Markmiðið er að
aldrei séu fleiri en 300 nemendur á bak
við hvern ráðgjafa en við erum langt frá
settu marki. Ein leið til að bæta skilvirkni
í starfinu við þessar aðstæður er að auka
hópráðgjöf. Hún hefur tvo kosti. Annars
vegar náum við til fleiri nemenda og hins
vegar vill ungt fólk vera í jafningjahópi og
lærir betur þannig og við aðstæður þar
sem það miðlar hvert öðru.“
Náms- og starfsráðgjöf er grein sem er í
mikilli sókn í heiminum og að sögn Ágústu
Um 200 - 1100 nemendur eru
á hvern náms- og starfsráðgjafa
í skólum og stundum erfitt
að sinna þeim hluta starfsins
sem við viljum leggja mesta
áherslu á: forvarnarþættinum.
Markmiðið er að aldrei séu
fleiri en 300 nemendur á bak
við hvern ráðgjafa en við erum
langt frá settu marki. Ein leið til
að bæta skilvirkni í starfinu við
þessar aðstæður er fólgin í að
auka hópráðgjöf. Hún hefur tvo
kosti. Annars vegar náum við til
fleiri nemenda og hins vegar vill
ungt fólk vera í jafningjahópi
og lærir betur þannig og við
aðstæður þar sem það miðlar
hvert öðru.
9
NÁMS- OG STARFSRÁÐGJÖF