Skólavarðan - 01.01.2001, Page 11

Skólavarðan - 01.01.2001, Page 11
„Árið 1974 kynntist ég trúnað- armannakerfi norskra grunn- skólakennara, sem er mjög gott,“ segir Valgeir Gestsson, skrif- stofustjóri Kennarasambandsins, um upphaf trúnaðar- mannakerfis kennara hér- lendis. „Í Noregi var þá mikið talað um atvinnulýð- ræði og þátttöku launamanna í félagsmálum sínum og eins í stjórnun stofnana og fyrirtækja. Trúnaðarmannakerfin eru svo grein af þessum meiði. Í fram- haldinu lagði ég til í stjórn Sam- bands íslenskra barnakennara að hliðstæðu kerfi yrði komið á hér en staða og störf stéttarfélaga op- inberra starfsmanna voru mjög til umræðu á þeim tíma. Fyrsta verkefnið sem við gengum í, árið 1975, var að semja trúnaðar- mannabók. Skref fyrir skref fór- um við svo í það að koma á trún- aðarmannakerfi og héldum trún- aðarmannanámskeið sem var ný- mæli. Upphafið var mjög erfitt að því leyti að vinnustaðirnir höfðu ekki mikinn áhuga á þessu og það tók um tíu ár að koma kerfinu á. Það er enn stundum erfitt að fá fólk í þetta enda ó- launað starf og erfitt, ekki síst í fámennu skólunum sem eru mjög persónulegir.“ Valgeir segir að fyrst hafi reynt á kerfið í verkfalli opinberra starfsmanna 1977 en það var svo við stofnun Kennarasambandsins hins eldra, 1980, sem staða trún- aðarmanna var tryggð í lögum þess. Í verkfalli BSRB 1984 kom í ljós að trúnaðarmannakerfi kenn- ara var það langbesta á landsvísu, enda mikið notað. „Pósturinn stoppaði, miðlun ljósvakans ras- kaðist og tölvusamskipti voru ekki komin. Frétta- og upplýs- inganet BSRB treysti á trúnaðar- mannakerfið okkar til að miðla því sem miðla þurfti.“ Að sögn Valgeirs þykir trún- aðarmannakerfið nú sjálfsagt og gengið út frá því sem vísu. „Þeg- ar margt er í gangi, eins og um þessar mundir, treysta félögin á þetta samband út á vinnustaðina og nota það mjög mikið. Mis- munandi er milli skóla hvernig staðið er að kjöri trúnaðar- manna,“ segir Valgeir, „sumir skipta þessu á milli sín og endur- nýja á tveggja ára fresti en á öðr- um stöðum sitja trúnaðarmenn árum saman og öðlast mikla reynslu.“ Íslenska trúnaðarmannakerfið þykir til fyrirmyndar og á árun- um 1985-1990 var Norræna kennarasambandið, NSL, með átaksverkefni í Nígeríu sem gekk út á að styrkja kennarafélögin þar. „Meðal annars þurfti að koma á trúnaðarmannakerfi. Þá fór ég utan í mánuð til að halda námskeið ásamt sænskum félaga mínum. Ástæða þess að ég var fenginn í þetta var einvörðungu góð uppbygging á og reynsla af kerfinu hérna heima,“ segir Val- geir. „Þetta átak styrkti nígeríska kennara mjög en auðvitað eru launþegasamtök þar í landi ekki sterk vegna langrar einræðis- stjórnar og að auki er öll menn- ing og viðmið gerólík okkar og ekki auðvelt að flytja venjur og siði á milli. En þetta var mikil- vægt fyrir þá,“ segir Valgeir að lokum. keg Skólavarðan janúar 2001 Trúnaðarmenn 13 Leiklist er mannbætandi. Um þetta hef ég lengi verið sannfærð. Líkaminn, röddin, tjáning tilfinninga, félagsleg tengsl, siðferði - allt eru þetta þættir sem leikræn tjáning eflir og örvar. Þátttaka í leiklist styrkir sjálfsmynd og sjálfstraust. Því gladdi það mig mjög þegar námskrá í leikrænni tjáningu fyrir grunnskóla var gefin út fyrir nær tveimur árum. Loksins yrði farið að beita aðferðum leiklistarinnar markvisst í íslenska skólakerfinu. Loks- ins yrði leiklist, líkt og tónlist og myndlist, sjálfsagður hluti af skóla- starfinu. Eða hvað? Þverfagleg og án námsefnis Námskráin er við fyrstu sýn að mörgu leyti vel útfærð og býður upp á fjölbreytta möguleika. Því miður er leikrænni tjáningu hins vegar ekki ætlaður ákveðinn tími á viðmiðunarskrá grunnskóla. Greinin er skilgreind sem þverfagleg og þar með er skólastjórnend- um í raun í sjálfsvald sett hversu mikil eða lítil áhersla er lögð á leikræna tjáningu í þeirra skóla. Öllu verra er að vegna þessa hefur greinin engan forgang hvað varðar útgáfu námsefnis og nám- skeiðahald fyrir kennara. Mér þykir þó súrt í broti ef málinu er ekki fylgt eftir af sama myndarskap og lagt var upp með. Einmitt vegna þess greinin er þverfagleg þarf að sjá kennurum fyrir verklegum námskeiðum og ítarlegum leiðbeiningum til að þeir geti fléttað leikræna tjáningu inn í sitt daglega starf. Í námskránni eru til dæmis ítrekað notuð stikkorð eins og spuni, kyrrmyndir og látbragðsleikur. Þótt ég búist við að flestir kennarar viti hvað þessi orð þýða sem slík er ekki þar með sagt að við- komandi kunni að beita aðferðunum. Spunaæfingar geta til dæmis verið frábær leið til að varpa ljósi á og leysa ýmis samskiptavandamál en þá er alls ekki sama hvað er lagt upp með. Staðreyndin er sú að fæstir kennarar á Íslandi hafa þann grunn sem þeir þurfa til að geta beitt þessum aðferðum af öryggi. Hér er lítil hefð fyrir notkun leikrænnar tjáningar sem aðferðar við kennslu, enda ekki kennd í KHÍ nema sem valáfangi. Hvernig stendur á því? Leikhús og skóli Þótt leiklist, eins og hún er stunduð í atvinnuleikhúsi, sé annar handleggur en leikræn tjáning sem kennsluaðferð í skólum er grunnurinn sá sami. Listgreinin sem slík og hagnýtt gildi hennar verða ekki aðskilin. Margir þeirra sem starfa í íslensku leikhúsi hafa háskólamenntun á sínu sviði og ég er sannfærð um að þekking þeirra gæti nýst beint í því þróunarstarfi sem hlýtur að fylgja í kjölfar nýju námskrárinnar. Þó veit ég ekki til þess að hérlendis hafi hingað til verið nokkurt upp- lýsingaflæði milli skóla og leikhúsheimsins um þessi mál. Ég geri að tillögu minni að komið verði á samráðshópi leikhúslistamanna, kennara og stjórn- enda í menntakerfinu um leikræna tjáningu í skólum. Ég er ekki í vafa um að slíkt samstarf myndi nýtast öllum aðilum og verða til þess að flýta fyrir útgáfu námsefnis og námskeiðahaldi fyrir kennara. Í valfrelsi nútímasamfélags er mikilvægara en nokkru sinni fyrr að missa ekki sjónar á sjálfum sér og eigin gildum. Því segi ég: Því fyrr sem leikræn tjáning verður sjálfsagður hluti af skóla- starfinu og fær sitt pláss á viðmiðunarskrá grunnskóla - því betra. Ahugaverð vefslóð: http://www.kentaylor.co.uk/ Vigdís Jakobsdóttir. Höfundur er leiklistarfræðingur og leikstjóri. Leikræn tjáning í grunnskólum Gestaskr i f „Þegar margt er í gangi treysta félögin á þetta samband út á vinnustaðina og nota það mjög mikið,“ segir Valgeir Gestsson um trunaðarmannakerfið

x

Skólavarðan

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Skólavarðan
https://timarit.is/publication/1179

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.