Skólavarðan - 01.09.2001, Blaðsíða 9

Vorið 2000 voru útskrifaðir átján nemend-
ur úr námi í faghandleiðslu og handleiðslu-
tækni hjá Endurmenntunarstofnun
Háskóla Íslands. Þeir starfa á níu ólíkum
sviðum. Í hópnum voru námsráðgjafi og
kennari. Eftir útskrift stofnuðu þessir átján
einstaklingar Handleiðslufélag Íslands sem
telur nú þrjá tugi félagsmanna. Í þessari
grein er ætlunin að kynna handleiðslu í
nokkrum orðum.
Hvað er handleiðsla?
Í fáum orðum má segja að handleiðsla sé
aðferð sem hjálpar einstaklingi, einum eða í
hópi, til þess að þroskast í starfi. Handleiðslu-
ferlið er samstarf handleiðara og starfsmanns
sem þiggur handleiðslu. Þessir aðilar gera
með sér samning sem felur m.a. í sér að þeir
hittast á ákveðnum stað, á ákveðnum tíma
yfir ákveðið tímabil. Samningurinn er rammi
utan um handleiðsluferlið.
Ýmsar ástæður geta verið fyrir því að
starfsmaður óskar eftir handleiðslu. Spurn-
ingar eins og: Er ég á réttri hillu í lífinu?
Hvernig á ég að geta unnið með þessu
fólki? Hvernig fæ ég foreldra Maríu til þess
að skilja hvað henni er fyrir bestu? Af
hverju gat ég engu svarað þegar aðstoðar-
skólastjórinn sagði að nemendur hefðu
kvartað yfir mér? Eru hæfileikar mínir
nýttir til fulls? Ætti ég að taka starfinu sem
mér var boðið? Af hverju er ég svona stutt-
ur í spuna við alla? Hvernig er hægt að
reka skóla í þessari þröngu fjárhagsstöðu?
Svona spurningar og það sem kallað er
vandamál beinir starfsmönnum skóla oft í
handleiðslu en ekki síður sú ósk að ná betri
tökum á starfi sínu og samskiptum á vinnu-
stað.
Ef vel tekst til leiðir handleiðsluferlið til
aukins þroska og hugarfarsbreytingar sem
felur í sér endurmat á gildum og viðhorf-
um og krefst því tíma og skuldbindingar.
Markmið
Markmið með handleiðslu geta verið
margskonar og fara eftir því sem sá fag-
maður sem þiggur handleiðslu stefnir að.
Handleiðsla er hnitmiðað ferli með það
að heildarmarkmiði að aðstoða fagmanninn
við að auka færni sína í starfi, styrkja fag-
sjálf sitt, skilja atvinnuumhverfi sitt, við-
brögð sín og líðan innan þess. Handleiðsla
miðar að því að einstaklingur geti nýtt bet-
ur hæfni sína í starfi, honum reynist auð-
veldara að beita faglegum aðferðum við
lausn vandamála og greina á milli einka-
sjálfs og starfs. Stefnt er að því að bæta
samskipti innan vinnustaðarins og við aðra
vinnustaði.
Hvernig er unnið?
Til þess að geta þroskast í starfi í flóknu
starfsumhverfi nútímamannsins verða
starfsmenn, sem og þær stofnanir sem þeir
vinna hjá, að hafa hæfni til að laga sig að
örum breytingum og vera í stöðugri endur-
menntun. Í öllum þroska felast breytingar
sem geta í fyrstu verið ógnandi og vakið
ótta við það sem koma skal. Í handleiðslu-
tímum vinnur fagmaðurinn með starf sitt
og líðan á vinnustað og aðra þætti sem
tengjast starfinu. Að sjálfsögðu er það sem
rætt er í handleiðslutímum trúnaðarmál.
Hægt er að velja á milli einstaklings-
handleiðslu og hóphandleiðslu.
Í einstaklingshandleiðslu er einn starfs-
maður með handleiðara og fær óskipta at-
hygli hans.
Í hóphandleiðslu eru nokkrir starfsmenn
og einn eða tveir handleiðarar. Hópurinn
kemur sér saman um vinnulag og vinnu-
reglur. Í honum geta verið samstarfsaðilar
eða fólk sem er áður ókunnugt hvert öðru.
Að lokum
Allir starfsmenn, hvort sem þeir eru yfir-
menn, millistjórnendur eða undirmenn,
geta haft mikið gagn af handleiðslu. Í ná-
grannalöndum okkar færist sífellt í vöxt að
yfirmenn séu í handleiðslu og sjái til þess
að starfsmenn þeirra séu það líka.
Á miklum umbrotatímum í þjóðfélaginu
er ætlast til þess að starfsmenn skóla sinni
hlutverki sínu og komi börnum og ung-
lingum til manns og mennta án þess að láta
nokkurn bilbug á sér finna. Ekki þarf að
fara mörgum orðum um það álag sem
skapast hjá einstaklingum sem vinna við
slíkar aðstæður. Það þekkja allir sem í skóla
vinna eða hafa unnið. Handleiðsla starfs-
manna er leið til þess að styrkja einstak-
linga í starfi og hindra kulnun.
Jórunn Sörensen kennari og handleiðari
Toby S. Herman fjölskyldu,- náms- og
starfsráðgjafi og handleiðari
Handle iðs la
Handleiðsla starfsmanna er frekar ný
hér á landi og hefur til þessa nánast
eingöngu verið fyrir þá starfsmenn
sem vinna á heilbrigðissviði og innan
félagsþjónustu. Stjórnendur annarra
stofnana og fyrirtækja gera sér þó í
vaxandi mæli grein fyrir nytsemi
hennar.
Handleiðsla fyrir starfsmenn skóla
11
Er ég á réttri hillu í
lífinu? Hvernig á ég að
geta unnið með þessu
fólki? Hvernig fæ ég
foreldra Maríu til þess
að skilja hvað henni er
fyrir bestu? Af hverju
gat ég engu svarað
þegar aðstoðarskóla-
stjórinn sagði að
nemendur hefðu kvartað
yfir mér? Eru hæfileikar
mínir nýttir til fulls?
Ætti ég að taka starfinu
sem mér var boðið? Af
hverju er ég svona
stuttur í spuna við alla?
Hvernig er hægt að reka
skóla í þessari þröngu
fjárhagsstöðu?
„Handleiðsla er aðferð sem hjálpar einstaklingi
til þess að þroskast í starfi,“ segja þær Toby S.
Herman og Jórunn Sörensen.