Stjórnartíðindi fyrir Ísland: C-deild - 01.12.1885, Side 58

54
mikið livert pessara landa borgar til fátækra á hvern mann, eða fyrir hvert 100 manna,
og ])á er horgað til fátækra:
á íslandi að meðaltali frá 1871—81 393 kr. á 100 manns.
í borgunum í Noregi . . 1876 592 — - — —
í sveitunum í Noregi . . s. á. 247 — - — —
í öllum EToregi . . . . . s. á. 311 _ - _ _
í Bandaríkjunum . . . 1870 105 —
Jjað stoðar ekki að líkja íslandi við borgirnar í Noregi, heldur verðnr annaðhvort að
líkja pví við Noreg allan, eða kannske helzt af öllu við sveitirnar í Noregi. Sje nú á-
litið, að öll þessi lönd sjeu jafnrík, og pað mun pó engum koma til hugar, pá eru sveit-
arpyngslin hjerumbil 4 sinnum meiri á Islandi en í Bandaríkjunum, og framt að pví
lielmingi meiri en í Noregi.
Að lokunum skal jeg leyfa mjer að benda á nokkra galla á skýrslunum. J>að
er galli á pcim, að pær eru gefnar npp í liundruðum og álnum og jafnframt í pening-
um. ' J>að væri jafnvel betra, að pær væru gefnar upp eingöngu í landaurum. • J>að sjer
liver maður lljótt, að skýrsla, sem gelin er á pann hátt, er að ofan segir, er svo ógreini-
leg, að menn fá enga Ijósa liugmynd af henni um pað sem hún skýrir frá. Einkum á
petta sjer stað pegar frá líður, og verðlagsskráin sem pá gilti er fyrir löngu gleyrnd og
svo að segja ófáanleg, eins og á sjer stað um verðlagsskrárnar, áður en farið var að birta
pær í Stjórnartiðihdunum. |>egar skýrslurnar eru að nokkru eða öllu leyti gefnar í land-
aurum, parf pví jafnan, pegar pær eru gefnar út, að breyta pessum landaurum í peninga.
Ef landaurareikningurinn fjelli pannig burtu, yrðu skýrslurnar helmingi styttri,
og miklu greinilegri, og pá væri mikið fengið; en pað væri ekki nóg. p>essar skýrslur
innibinda í sjer tvennskonar skýrslur, sem helzt ætti að skilja að, eins og Norðmenn
gjöra Fyrri skýrslan ætti að ná yfir tekjur og útgjöld sveitarsjóðanna til almennings-
heilla, eða framfaramála, eða allar pær tekjur og útgjöld, sem ganga til lireppavega,
sýsluvega, sýslusjóðs, menntamála, refadráps, kostnað til pinghúss og hreppsnefnda,
sóttvarna, eða pessháttar, og parvið mætti svo bæta, pegar skýrslurnar væru samdar, tekj-
um og útgjöldum jafnaðarsjóðanna og búnaðarskólagjaldinu, til að gjöra skýrslurnar full-
komnari. J>essar skýrslur ættu svo helzt að vera út af fyrir sig. jpessi mál eru nefni-
lega alls annars eðlis, en fátækramálin. j>að er sjálfsagt pægilegast og bezt, að pessi
útgjöld sjeu sem lægst, en pað verður pó ekki kölluð nein ógæfa fyrir landið eða hverja
einstaka sveit, pótt útgjöldin til vega, til menntamála o. s. frv., sjeu hærri einn tíma
en annan, af pví að pessi útgjöld gefa almenningi, eða hlutaðeigcndum, nokkuð aplur í
aðra hönd.
Fátækraskýrslurnar ættu lielzt að vera sjer. Eins og pær eru nú, pá sjest hvorki
af peim aldur nje kynferði purfamanna og ómaga, lieldur ekki hjúskaparstjett. Og pað
er pó mjög mikill munur, livort purfamennirnir eru tóm börn fyrir innan fermingu. og
tóm gamalmenni, sem komin eru yfir aldur verkfærra manna, eða pað eru mestmegnis
menn og konur á bezta aldri. Fátækraskýrslunum ætti pví jafnan að fylgja skýrsla um
petta atriði. j>etta væri að vísu viðbót við skýrslurnar, en hún pyrfti ekki að vera
nefndunum til mikillar byrði, ef pær fengju form fyrir henni, sem pær ekki pyrftu
annað að gjöra við, en fylla út. Annar gallinn á skýrslunum sem fátækraskýrslum
er, að ekki verður sjeð af peim, hvað í raun og veru gengur til fátækra. Til peirra
gengur auk fátækra- eða ómagaframfærisins mikið af óvissum útgjöldum, og svo sveitar-