Stjórnartíðindi fyrir Ísland: C-deild - 01.12.1885, Side 146

142
Surair hagfræðingar taka pað sem merki um velmegun eins lands ef mikið er
brúkað af vörutegundunum hjer að ofan, en jeg ætla mjer ekki að leiða neinar geturað
pví, hvort sú skoðun sje rjett eða ekki, en aðeins taka lauslega fram hvað taflan hendir
á. Hún bendir pá fyrst og fremst á, að kaffibrúkun hefur stöðugt farið vaxandi frá
pví 1850 og til 1882, og að aldrei hefur fluzt eins mikið af kaffi einsog 1882. Líklegast
hefur fluzt STona mikið það ár sökum pess, að kaffi var í svo óvanalegu lágu verði
1882. J>að fjell í verði frá 1880—1882 stöðugt, og kaupmenn hafa pví búist við að
meira yrði keypt en að undanförnu, eins og líka mun hafa komið fram. J>að má líka
vel vera að kaffidrykkjan aukist við pað að brennivínsdrykkjan minnkar. Sykurbrúk-
unin eykst á sama hátt stöðugt frá pví 1870 —82, og nær 1882 meiri upphæð en nokkru
sinni áður, síðan farið var að gefa út verzlunarskýrslur á Islandi. Hún er petta ár tvö-
fóld við pað, sem hún var að meðaltali frá 1850—1870. Með andvirði kandíssykursins
eingöngu sem fluttur var hingað 1882 hefði mátt borga: laun allra embættismanna, sem
eru talin í fjárlögunum 1882, halda við öllum hinum opinberu skólum, gufuskipsferð-
unum, og borga 20000 kr. til vega í landinu eins og gjöra átti eptir fjárlögunum pað
ár. Að sykurbrúkunin fer svo mjög í vöxt, kemur nokkuð af pví, að hvítasykur tíðkast
meira og meira, en aðalorsökin er sjálfsagt, að lífernishátturinn er að breytast hjer, og
kannske að verða líkari pví sem hann er annarstaðar. Tóbaksbrúkunin, sem annars hef-
ur staðið 1 stað í mörg ár, virðist vera meiri 3 síðustu árin en áður, líklega af pví að
reykingar fara í vöxt, ogþótt vindlar sjeu ekki taldir með, þá munar pað engu sem brúk-
að er af peim. En af pví að íslendingar, sem kunnugt er, nota tóbakssósu til fjárbaða,
pá verður ekki sjeð, hve mikið af pví tóbaki, sem flutt er hingað, er brúkað til munaðar.
Eins og auðsjeð er, hefur brennivínsnautnin minnkað mjög mikið síðan tollurinn komst
á, um allt að pví 2/s hluta af pví sem áður var. Nautn annara vínfanga var hæst
1865—67, minnkar síðan að mun, er fremur há 1871—72, lækkar svo aptur, en hækk-
ar aptur 1880—1882, án pess pó að meðaltal þeirra ára nái pví sem hún var að með-
altali 1871—72. J>ess mun naumast pörf að geta, að pað sem flutt er inn á einhverju
ári, er ekki ávallt brúkað sama ár, heldur gengur optast nokkuð af pví af til næsta árs,
og sje pað mikið, pá er flutt minna inn af sömu vöru árið eptir. Eitt ár tekið útaf
fyrir sig er pessvegna lakur mælikvarði fyrir nautn áfengra drykkja, eða fyrir kaffibrúk-
un o. s. frv.
í hinum eldri landshagsskýrslum var jafnan tekið til pess hve mikið væri keypt
af munaðarvöru lijer á landi, án pess að sönnun sæist fyrir pví, hvort pað væri satt í
raun og veru. Sunnun fyrir pví eða sönnun gegn því fæst ekki nerna með pví að bera
ísland saman við önnur lönd. Til pessa samanburðar er pví rniður lítið fyrir hendi.
Af kaffi og kaffirót var brúkað:
í Danmörku á íslandi
1865— 70 7,o pd. á mann 7,a pd. 4 mann
1874-76 5,8 ---— 1876—78 8,,-------—
J>að virðist pví auðsætt að íslendingar drekka rneira af kaffi en Danir, enda hafa Danir
líka ódýrt og gott öl, sem vjer ekki höfum, og sem opt kemur þeim 1 stað kaffis.
Af sykri var brúkað á mann:
í Noregi á íslandi í Danmörku
1866— 70 6,9 pd. 7,o pd. 1865—70 19,7 pd.
1871 7,o — 7,8 —j 1871—73 25,2 —
1872
7,8
7,o -J