Morgunblaðið - 23.12.2015, Side 12

12 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 23. DESEMBER 2015
BAKSVIÐ
Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
Dómur Hæstaréttar í máli sýrlensks
flóttamanns sem kom með falsað
vegabréf til landsins kann að hafa
fordæmisgildi fyrir aðra flóttamenn.
Þannig kann
dómurinn að leiða
til þess að flótta-
mönnum verði
ekki gerð refsing
fyrir slík brot,
með hliðsjón af
ólögfestum al-
þjóðasamningi
um flóttamenn.
Þetta er mat
Björgvins Jóns-
sonar, hæstarétt-
arlögmanns, sem var verjandi
mannsins í málinu.
„Fyrri slík mál hafa brotnað á því
að viðkomandi einstaklingar hafa
ekki getað fært sönnur á að þeir
ættu að skilgreinast sem flóttamenn
samkvæmt skilgreiningu í alþjóða-
samningi um stöðu flóttamanna, þ.e.
að lífi þeirra eða frelsi væri ógnað í
því landi sem taldist heimaland
þeirra,“ segir Björgvin.
Ákærður fyrir skjalafals
Fram kemur í dómi Hæstaréttar,
sem var kveðinn upp 17. desember,
að umræddur sýrlenskur ríkisborg-
ari „var ákærður fyrir skjalafals
með því að hafa við komu sína til
landsins framvísað við tollgæslu í
blekkingarskyni albönsku vegabréfi
sem reyndist falsað“.
Maðurinn flúði frá Sýrlandi til
Tyrklands og þaðan til Grikklands
sjóleiðina á báti. Hann dvaldi í átta
daga í Grikklandi en flaug svo til Ís-
lands með tengiflugi gegnum París.
Ferðalaginu lauk með því að mað-
urinn kom til landsins 19. apríl í ár.
Átta dögum síðar gaf lögreglustjór-
inn á Suðurnesjum út ákæru á hend-
ur manninum fyrir að hafa brotið
gegn hegningarlögum með því að
framvísa fölsuðum skjölum.
Vitnað er til frumskýrslu lögreglu
þar sem segir að maðurinn hafi upp-
lýst að hann ætti systur á Íslandi
sem hafi komið hingað í ársbyrjun
meðal nokkurra annarra sýrlenskra
flóttamanna. Ætlun mannsins hafi
verið að koma inn í landið, hitta syst-
ur sína og gefa sig svo fram við lög-
reglu.
Málið var þingfest fyrir Héraðs-
dómi í apríl og við fyrirtöku þess
viðurkenndi maðurinn að hafa lagt
fram falsað vegabréf. Hann mót-
mælti hins vegar að hafa framvísað
vegabréfinu í blekkingarskyni og
kvaðst hafa ætlað sér að sækja um
hæli hér á landi sem flóttamaður.
Dæmdur í 30 daga fangelsi
Ákærði var sakfelldur fyrir
ákæruefnið og dæmdur til að sæta
fangelsi í 30 daga. Til frádráttar
skyldi koma gæsluvarðhaldsvist
hans. Að meðtöldum gæsluvarð-
haldstíma afplánaði maðurinn 15
daga af þeirri refsingu, en fékk síðan
reynslulausn á eftirstöðvum hennar.
Ísland gerðist aðili að alþjóða-
samningi um stöðu flóttamanna hinn
30. nóvember 1955.
Fram kemur í dómi Hæstaréttar
að samkvæmt 1. mgr. 31. gr. þessa
samnings „skulu aðildarríkin ekki
beita refsingu gagnvart flóttamönn-
um vegna ólöglegrar komu þeirra til
landsins ef þeir koma beint frá landi,
þar sem lífi þeirra eða frelsi var ógn-
að, enda gefi þeir sig tafarlaust fram
við stjórnvöld og beri fram gildar
ástæður fyrir ólöglegri komu sinni“.
Í dómnum segir að umræddur
samningur hafi ekki lagagildi hér á
landi og því geti þetta ákvæði ekki
leitt til sýknu ákærða. Þá taldi
Hæstiréttur að ekki yrði litið svo á
að nauðsyn hefði knúið manninn til
að framvísa fölsuðu vegabréfi. Með
þetta og játningu mannsins í huga
var niðurstaða hins áfrýjaða dóms
um sakfellingu staðfest. Þrátt fyrir
að samningurinn hafi ekki lagagildi
hér á landi taldi Hæstiréttur að taka
þyrfti tillit til samningsins með hlið-
sjón af þeirri meginreglu íslensks
réttar að leitast skuli við að skýra
lög til samræmis við þjóðréttar-
skuldbindingar ríkisins.
Lífi mannsins hafi verið ógnað
Þá segir í dómi Hæstaréttar að
ekki sé dregið í efa að hinn ákærða
megi telja til flóttamanna og að lífi
hans eða frelsi hafi verið ógnað í
Sýrlandi. Jafnframt horfði Hæsti-
réttur til þess að maðurinn „hafi
ekki gert teljandi hlé á för sinni, svo
og að henni hafi verið heitið hingað
frá byrjun“. „Ákærði gaf sig á hinn
bóginn ekki tafarlaust fram við
stjórnvöld í flugstöð til að bera fram
ástæður fyrir komu sinni. Það fær
því þó ekki breytt að með tilliti til
alls framangreinds, sbr. einnig til
hliðsjónar 74. gr. almennra
hegningarlaga, er rétt að ákærða
verði ekki gerð refsing í máli þessu,“
segir í niðurlagi dómsins.
Hefði trúlega leitt til sýknu
Björgvin telur að ef alþjóðasamn-
ingurinn hefði verið lögfestur í ís-
lenskan landsrétt hefði það trúlega
leitt til sýknu í málinu.
Hann segir það hafa haft áhrif –
og að beinlínis sé vísað til þess í for-
sendum dómsins – að maðurinn hafi
alltaf ætlað sér til Íslands. Þá sé
einnig vísað til þess að maðurinn hafi
ekki gert teljandi hlé á för sinni
hingað. Dómurinn hafi í raun for-
dæmisgildi um hliðstæð tilvik.
„Það er því ekki sjálfgefið að
flóttamaður sem kemur til Íslands
eftir að hafa í millitíðinni verið í öðr-
um löndum, og ef til vill sótt þar um
hæli, yrði talinn uppfylla skilyrði
samningsins um að hann væri að
koma beint frá landi þar sem lífi
hans eða frelsi væri ógnað,“ segir
Björgvin.
Nánar aðspurður um fordæmis-
gildi dómsins og hver áhrif hann hafi
á þá framkvæmd að hér á landi hafa
hælisleitendur verið dæmdir í fang-
elsi fyrir að framvísa fölsuðum vega-
bréfum við komuna til Íslands segist
Björgvin telja að ekki verði fram-
vegis ákært í málum þar sem atvik
séu eins og þau voru hér. Á Björgvin
þar við að einstaklingur teljist flótta-
maður og sé að koma tiltölulega
beint frá því landi sem hann er að
flýja, enda liggi nú fyrir samkvæmt
dómnum að viðkomandi verði þá
ekki gerð refsing varðandi skjala-
falsbrotið. „Víðtækari ályktanir tel
ég hins vegar ekki hægt að draga
varðandi áhrif hæstaréttardómsins,“
segir Björgvin um áhrif dómsins.
Sýrlenski flóttamaðurinn er lög-
fræðingur og starfaði á lögfræði-
stofu í Sýrlandi sem sérhæfði sig í
mannréttindum. Hann var andstæð-
ingur stjórnar Assads Sýrlandsfor-
seta og átti á hættu ofsóknir frá
stjórninni, sem og frá Ríki íslams og
öðrum öfgasamtökunum.
Skapi fordæmi fyrir flóttamenn
 Verjandi sýrlensks flóttamanns, sem Hæstiréttur ákvað að ekki skyldi gerð refsing, ræðir dóminn
 Ólögfestur samningur gæti haft áhrif á hvort flóttamenn með fölsuð vegabréf dæmist í fangelsi
AFP
Frá Damaskus Metfjöldi hælisleitenda hefur komið til landsins í ár. Af alls 338 hælisleitendum eru 29 frá Sýrlandi.
Björgvin
Jónsson
Atskákmót Skákklúbbs Icelandair, Íslands-
mótið í atskák, fer fram sunnudaginn 27. des-
ember á Hótel Natura (áður Hótel Loftleiðir)
og hefst kl. 13. Tefldar eru 9 umferðir eftir
svissneska kerfinu með 15 mínútna umhugs-
unartíma. Teflt verður í einum flokki. Núver-
andi Íslandsmeistari í atskák er Héðinn Stein-
grímsson stórmeistari.
Verðlaunin verða veitt fyrir efstu þrjú sætin
í mótinu og eru 1. verðlaun 100 þúsund krón-
ur. Einnig fá sigurvegarar farmiða fyrir tvo til
Evrópu með Icelandair.
Skráning fer fram á skák.is og stendur til
15:00 þann 26. desember. Í gær höfðu 68 skák-
menn skráð sig til leiks og í þeim hópi eru
nokkrir sterkustu skákmenn þjóðarinnar.
Áhorfendur eru velkomnir á mótið.
Íslandsmótið í atskák á Hótel Natura
Héðinn Steingrímsson
Eins og síðustu
ár verður hægt
að fylgjast með
flugeldasýningu
á gamlárskvöldi í
Reykjavík, í
gegnum vef-
myndavélar Mílu
í samstarfi við
Iceland Nat-
urally. Míla er einnig með vef-
myndavél á Akureyri, þar sem
hægt verður að fylgjast með Ak-
ureyringum fagna nýju ári.
Míla hefur verið með vefmynda-
vélar sínar í loftinu frá árinu 2010
og eru þær nú 11 talsins.
Flugeldasýningar
í beinni hjá Mílu
Opið verður í sýningasölum Þjóð-
minjasafnsins við Suðurgötu og í
Safnahúsinu við Hverfisgötu yfir
hátíðarnar.
Á aðfangadag jóla verður aðeins
opið í Þjóðminjasafninu til að taka á
móti Kertasníki klukkan 11-12. Sér-
stök hátíðaropnun verður frá
klukkan 10-14 á jóladag, gaml-
ársdag og nýársdag í báðum hús-
um.
Að öðru leyti verður opið eins og
venjulega frá 10-17 nema á mánu-
dögum, segir í fréttatilkynningu
frá Þjóðminjasafni Íslands.
Opið verður í safna-
húsunum tveimur
um jól og áramót
STUTT