Morgunblaðið - 25.05.2016, Blaðsíða 20

Magnús Rannver
Rafnsson, fram-
kvæmdastjóri Línu-
dans, ritar grein í
Morgunblaðið í gær
þar sem hann full-
yrðir að ég hafi ekki
svarað erindum hans
né beiðnum um fund.
Hann gerir mér jafn-
framt upp þær skoð-
anir að ég styðji gam-
aldags lausnir í
raforkuflutningum og hafi gleymt
að hlúa að nýsköpun og tækniþró-
un á þessu sviði.
Til að því sé haldið til haga þá
kom Magnús á minn fund seinni
hluta árs 2013, þar sem hann
kynnti fyrirtæki sitt fyrir mér. Ég
hef síðan fengið nokkur tölvubréf
frá Magnúsi þar sem hann kvartar
yfir áhugaleysi Landsnets á þeirri
lausn sem hann býður. Ég hef satt
að segja ekki alveg áttað mig á því
í hverju aðkoma mín ætti að vera
fólgin þar sem Magn-
ús hefur óskað trún-
aðar vegna þeirra upp-
lýsinga sem hann
hefur verið að deila.
Mér hefur því verið
nokkur vandi á hönd-
um.
Ég hef þar að auki
fylgst með sam-
skiptum Magnúsar og
Landsnets í gegnum
greinaskrif í blöðum
og því talið ljóst að
samskipti væru í gangi
á milli þeirra sem ég
hef ekki séð ástæðu til að stíga inn
í. Það blasir við af þeim greina-
skrifum að aðilar virðast ekki vera
sammála, en ég hef ekki litið svo á
að það væri mitt að úrskurða þar
um. Ég hef að auki ekki fengið
slíka beiðni inn á mitt borð og
hvorki get né vil hafa bein afskipti
af daglegum rekstri og innkaupum
Landsnets.
Ég vil að lokum frábiðja mér
þær fullyrðingar Magnúsar að ég
hafi ekki áhuga á nýsköpun á
þessu sviði. Ég hef þvert á móti
mikinn áhuga á nýsköpun af öllu
tagi og hef unnið ötullega síðustu
þrjú ár að bættu starfsumhverfi
nýsköpunar hér á landi. Ég hef
auk þess ítrekað sagt að þörf sé á
að efla flutningskerfi raforku á Ís-
landi. Þar er ég ekki í vafa um að
þær lausnir sem Línudans býður
upp á verði vel skoðaðar.
Það er hins vegar sjálfsagt mál
að funda með Magnúsi á ný við
fyrsta tækifæri og kannast ég ekki
við að hafa hafnað slíkri beiðni.
Eftir Ragnheiði
Elínu Árnadóttur »Magnús hefur
óskað trúnaðar
vegna þeirra upplýsinga
sem hann hefur verið
að deila. Mér hefur
því verið nokkur vandi
á höndum.
Ragnheiður Elín
Árnadóttir
Höfundur er iðnaðar- og
viðskiptaráðherra.
Um flutningskerfi
raforku og nýsköpun
20 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 25. MAÍ 2016
Vegna mikillar sölu vantar okkur
fasteignir á höfuðborgarsvæðinu,
á söluskrá.
Ef þú ert í söluhugleiðingum,
endilega hafðu samband sem fyrst, í
síma 5334200 eða : arsalir@arsalir.is
Ef þú vilt selja, kaupa eða leigja fasteign,
hafðu samband í síma 533-4200
eða arsalir@arsalir.is
Ágæti fasteigna
eigandi !
Björgvin Björgvinsson,
löggiltur fasteignasali
Örugg og traust þjónusta í
fasteignaviðskiptum í áratugi.
Þann 12.5. 2016 var
birtur dómur Hæsta-
réttar í máli nr. 511/
2015 þar sem Margrét
Guðnadóttir krafðist
þess að ógilt yrði
ákvörðun iðnaðar- og
viðskiptaráðherra frá
árinu 2014 um heimild
Landsnets til að fram-
kvæma eignarnám
vegna lagningar 220 kV
háspennulínu, svonefndrar Suð-
urnesjalínu 2, um jörð hennar í Vog-
um á Vatnsleysuströnd.
Suðurnesjalína 1 er núverandi 132
kV háspennulína og hefur Landsnet
uppi áform um að í framtíð verði
þarna tvær 220 kV línur sem væri
hægt að spennuhækka í 400 kV.
Jafnframt verði Suðurnesjalína 1
tekin niður. Til samanburðar hafa
verið byggðar tvær samsíða 400 kV
háspennulínur frá Kárahnjúkavirkj-
un niður á Reyðarfjörð og eru það
mikil mannvirki ásýndar.
Reisti Margrét kröfu sína á því að
ekki væri fullnægt skilyrði um al-
menningsþörf og meðalhóf fyrir
framkvæmdum, auk þess sem ráð-
herra hefði ekki sinnt rannsóknar-
skyldu sinni áður en tekin hefði ver-
ið ákvörðun um að heimila
eignarnám.
Almenningsþörf
Reykjanesvirkjun (100 MW) og
Svartsengisvirkjun (75 MW) geta nú
framleitt samtals 175 MW. Raforku-
markaður á Suðurnesjum (50 MW)
ásamt gagnaverum (20 MW) er sam-
tals 70 MW og þess vegna þarf að
flytja 105 MW út af svæðinu í átt til
höfuðborgarsvæðisins.
Með nýjum orkusölusamningi
Landsvirkjunar við Thorsil (55 MW)
og með einhverri stækkun á gagna-
verunum (+15 MW) þá leiðir það til
þess að markaðurinn stækkar um 70
MW eða í 140 MW. Við það munu
flutningar um Suðurnesjalínu 1
minnka úr 115 MW í 35 MW, en lín-
an ræður hæglega við það. Reyndar
má auka álagið í Helguvík töluvert
meira með núverandi kerfi en það er
annað mál. Hæstiréttur hefði mátt
víkja að þessu í sínum dómi og geta
þess að flutningsgetan sé í reynd
nægjanleg eins og hún er í dag.
Af einhverjum
ástæðum hefur Lands-
net látið hjá líða að
draga þetta fram í
dagsljósið á því tíu ára
tímabili sem undirbún-
ingur og rannsóknir á
Suðurnesjalínum hafa
farið fram. Af hverju?
Landsnet hefur ekki
heldur talið ástæðu til
að kynna þann mögu-
leika að leggja sæ-
streng frá Straumsvík
til Helguvíkur. Sú framkvæmd var
kynnt með grein í Morgunblaðinu
1.4. 2014: „Kári Jónasson, Valdimar
K. Jónsson, Skúli Jóhannsson:
Hvers vegna ekki sæstreng frá
Straumsvík til Helguvíkur?“
Með því að leggja sæstreng í stað-
inn fyrir nýjar Suðurnesjalínur er í
fyrsta lagi hægt að hverfa frá eign-
arnámi vegna Suðurnesjalínu og í
öðru lagi að koma í veg fyrir röskun
vegna framkvæmda og umhverfis-
áhrifa stórra flutningsmannvirkja í
anddyri ferðamanna sem heimsækja
Ísland. Eins og kunnugt er munu
mannvirkin alls ekki falla vel að hin-
um einstæðu hraunasvæðum á
Reykjanesskaga.
Í ljósi þessa er vandséð að fyrir-
ætlanir Landsnets í málinu séu í
samræmi við almenningsþörf.
Meðalhóf
Meðalhófsreglan er réttarregla
sem kveður á um að íþyngjandi
ákvarðanir hins opinbera megi ekki
ganga lengra en nauðsyn krefur til
að ná lögmætu markmiði. Ef til er
önnur vægari úrlausn sem nær hinu
lögmæta markmiði skal ætíð beita
henni.
Samkvæmt úrskurði Hæstaréttar
ætti sæstrengur frá Straumsvík til
Helguvíkur að vera minna íþyngj-
andi fyrir Margréti Guðnadóttur en
Suðurnesjalínur. Í ljósi þess hefur
Landsnet ekki gætt meðalhófs með
því að sniðganga að leggja fram
framkvæmda- og kostnaðaráætlun
fyrir sæstreng, t.d. frá Straumsvík
til Hafnarfjarðar. Nauðsynlegt er að
upplýsa hvort hér sé á ferðinni hag-
kvæmur kostur sem gæti gert óþarft
eignarnám vegna áforma um Suður-
nesjalínu á Reykjanesskaga.
Rannsóknarskylda
Margrét Guðnadóttir telur að
lagning Suðurnesjalínu 2 í jörðu sé
raunhæfur framkvæmdakostur og
minna íþyngjandi en loftlína. Sá
kostur hafi hins ekki verið tekinn til
raunverulegrar skoðunar svo sem
skylt sé og hafi ráðuneytið ekki
sinnt rannsóknarskyldu sinni að því
leyti.
Landsnet lagði fram skýrslur með
almennum sjónarmiðum um kosti og
galla jarðstrengja en ekki sérstaka
og umbeðna athugun á þeim mögu-
leika að leggja jarðstreng í línustæði
Suðurnesjalínu. Virðist þarna vera á
ferðinni fádæma klaufaskapur af
hendi starfsmanna og ráðgjafa
Landsnets (kannski sem betur fer).
Tveir dómarar Hæstaréttar af fimm
skiluðu sératkvæði þar sem þeir
vildu líta framhjá þessum starfshátt-
um Landsnets og staðfesta eignar-
námskröfuna.
Ljóst er að þetta var hið afger-
andi atriði í dómi Hæstaréttar.
Að lokum
Vilji Margrétar Guðnadóttur og
meirihluta íbúa sveitarfélagsins Voga
stendur til þess að línur verði lagðar
í jörðu og ef litið er til allra sjón-
armiða mætti ætla að það yrði hag-
felldara, segir í dómi Hæstaréttar.
Þarna má einnig einnig horfa til
þess að betra væri að losna alveg við
línurnar og leggja í staðinn sæ-
streng frá Straumsvík til Helguvík-
ur. Annars liggur ekkert á því eins
og sakir standa og lýst hefur verið
hér að framan.
Suðurnesjalína 1 hefur verið starf-
rækt í 25 ár. Sá árafjöldi er jafnan
notaður í hagkvæmniathugunum
sem fjárhagslegur endingartími
flutningsmannvirkja. Raunverulegur
endingartími gæti orðið töluvert
lengri með skynsamlegum rekstri og
viðhaldi.
Suðurnesjalínur
og eignarnám
Eftir Skúla
Jóhannsson
»Hagfelldara væri að
Suðurnesjalínur
yrðu lagðar í jörðu en
betra að losna við þær
og leggja í staðinn sæ-
streng frá Straumsvík
til Helguvíkur
Skúli Jóhannsson
Höfundur er verkfræðingur.
Góð samvinna stjórnenda og
starfsfólks um vandaða hegðun og
gagnkvæma virðingu í samskiptum
ásamt skriflegri áætlun um forvarnir
gegn einelti gefa frábært tækifæri til
að bæta samskiptamenningu og líðan
starfsfólks.
Orsakir eineltis eiga sér margar
skýringar og flestar yfirleitt í sam-
spili á milli einstaklinga, hópa og
skipulags á vinnustað í ákveðnum að-
stæðum. Það sem í daglegu tali er
nefnt einelti hér á landi nær yfir
ensku hugtökin bullying og mobbing.
Vísað er til hegðunar þar sem ítrek-
að, á illgjarnan eða niðurlægjandi
hátt, er gert lítið úr starfsmanni, ein-
um eða fleiri. Til dæmis með því að
vera með neikvæðar athugasemdir,
gagnrýni, stríðni, baktal eða jafnvel
útilokun. Í seinni tíð hafa fagaðilar og
fleiri komið fram með hugtakið hóp-
elti sem á að vísa til enska orðsins
mobbing. Með hugtakinu er meira
verið að vísa til samspils þátta og
krafta innan vinnustaða þar sem
menning vinnustaða, samskipti og
stjórnunarhættir ýta undir að ósæmi-
leg hegðun eigi sér stað, hvort sem
það sé með aðgerðum eða aðgerða-
leysi stjórnenda.
Einelti getur komið upp á öllum
vinnustöðum. Það getur átt sér stað á
milli einstaklinga, milli starfsmanna
og stjórnenda, á milli samstarfshópa
og jafnvel á milli starfsmanna og við-
skiptavina. Framkoma í einelt-
ismálum getur verið meðvituð eða
ómeðvituð, en hún er óvelkomin fyrir
þolandann og getur haft áhrif á
menningu vinnustaða og framleiðni.
Einelti er alvarlegt mál sem stjórn-
endum ber skylda til að taka á.
Sálfélagsleg vinnuvernd
Vinnuvernd eða forvarnastarf á
vinnustöðum miðast að því að fyrir-
byggja hættu á heilsutjóni. Það felur
meðal annars í sér greiningu á sálfé-
lagslegum áhættuþáttum á vinnustað
og þar með talið hættu á samskiptaá-
greiningi og einelti. Meta þarf að-
stæður, starfsandann og líðan starfs-
fólks reglulega. Slíkt mat getur farið
fram með mismunandi hætti, til
dæmis með reglubundnum samtölum
við starfsfólk, starfsmannafundum
eða með könnun um líðan starfsfólks.
Í slíkri könnun svara starfsmenn
spurningum um samskipti, vinnuá-
lag, skipulag og stjórnun. Áherslan
er á að fá fram ósýnilega og oft
ósagða hluti sem hafa áhrif á starfs-
ánægju og líðan í starfi. Ábyrgð
stjórnenda felst síðan í að skipu-
leggja áætlanir um aðgerðir og úr-
lausnir til að auka vitund og skilning
á góðri hegðun og stuðla þannig að
gagnkvæmri virðingu á vinnustöðum.
Þannig geta stjórnendur komið í veg
fyrir óviðeigandi samskipti eða hegð-
un sem er óheimil á vinnustöðum.
Merki um að einelti geti grasserað
í hópnum:
 Minnkandi framleiðsla
 Losarabragur, reglum ekki fylgt
 Vaxandi gagnrýni í garð vinnu-
veitanda
 Skortur á trausti
 Samskiptaerfiðleikar tíðir
 Aukin starfsmannavelta
 Auknar fjarvistir
 Lélegur mórall
Skyldur stjórnanda:
 Að vinna að forvörnum
 Að sjá til að þekking á þessum
málum sé til staðar hjá stjórn-
endum
 Að veita starfsmönnum reglu-
lega fræðslu
 Að láta greina sálfélagslega
áhættuþætti
 Að sjá til að fyrir liggi skrifleg
áætlun um hvernig bregðast eigi
við ef eitthvað fer úrskeiðis
 Tryggja að til staðar séu úrræði
til að greiða úr málum og finna
lausnir.
Skyldur starfsmanns:
 Að vinna að forvörnum
 Að taka þátt í fræðslu
 Að vanda hegðun
 Tilkynna ef hann hefur orðið
fyrir einelti
 Láta vita ef hann verður var við
einelti á vinnustaðnum
Góð stjórnun er
forvörnin gegn
einelti á vinnustað
Eftir Svövu Jónsdóttur, Ragn-
heiði Guðfinnu Guðnadóttur og
Ólaf Þór Ævarsson
» Vönduð hegðun og
gagnkvæm virðing í
samskiptum eflir heilsu
og líðan starfsfólks og
bætir afkomu fyr-
irtækja.
Svava
Jónsdótttir
Höfundar eru sérfræðingar í sál-
félagslegri vinnuvernd, forvörnum og
streituvörnum.
Ragnheiður Guðfinna
Guðnadóttir
Ólafur Þór
Ævarsson
- með morgunkaffinu