Dagblaðið Vísir - DV - 08.05.2015, Blaðsíða 10

Helgarblað 8.–11. maí 201510 Fréttir
U
ndirskriftalistar eru vopn
sem sífellt oftar er notað
í íslensku samfélagi til að
hafa áhrif á ráðamenn við
ákvarðanir í veigamiklum
málum. Hjálpar þar vafalítið til-
koma netsins, en einnig aukinn
vilji almennings til að knýja fram
breytingar eftir að bankahrunið
varð árið 2008.
„Vegna þess að það eru engar
formlegar rökreglur um að hægt sé
að krefjast þjóðaratkvæðagreiðslu
á Íslandi þá eru svona undir-
skriftasafnanir, miðað við núver-
andi stjórnskipan, fyrst og fremst
viljayfirlýsingar sem viðkomandi
ráðamenn ákveða hvort þeir taka
eitthvert mark á eða ekki,“ segir
Ólafur Þ. Harðarson, prófessor í
stjórnmálafræði, spurður út í áhrif
undirskriftasafnana.
Frá lýðveldsstofnun hefur forseti
Íslands þrívegis synjað lögum stað-
festingar eftir að þrýst hafði ver-
ið á hann með undirskriftalistum.
Fyrst fjölmiðlalögunum árið 2004
og síðan Icesave-lögum í tvígang
árin 2010 og 2011. Þjóðaratkvæða-
greiðsla fór fram um þau tvö síðar-
nefndu.
Breyttist með Ólafi Ragnari
Ólafur segir að almennt séð hafi
undirskriftalistar fyrstu áratugina
verið tæki sem almenningur hafði
til að vekja athygli á skoðunum sín-
um og að þeir hafi virkað eins og
þrýstihópar eða félagshópar í sam-
félaginu. „Þetta var bara ein að-
ferð til að láta í ljós skoðun og þá
hafði það áhrif inn í umræðu. En
hins vegar hefur þetta fengið svo-
lítið annað vægi eftir að synjun-
arvaldi forsetans var beitt í fyrsta
sinn,“ segir Ólafur. „Hann [ Ólafur
Ragnar Grímsson] fer að tala um
að það sé sjálfsagður hlutur að
beita synjunar valdinu. Það eru
engar almennar reglur um hvenær
hann synjar, heldur hefur hann
reynt að rökstyðja það sérstaklega
í hvert skipti og sumir hafa gagn-
rýnt að þar reki sig svolítið hvað á
annars horn.“
Yfir þrjátíu þúsund manns
hafa skrifað undir nýjasta undir-
skriftalistann á vefsíðunni thjodar-
eign.is. Þar er deilt á frumvarp
sjávar útvegsráðherra
um makríl kvóta
og skorað á forseta
Íslands að vísa í
þjóðaratkvæða-
greiðslu hverj-
um þeim lögum
sem Alþingi sam-
þykkir þar sem
fiskveiðiauðlind-
um er ráðstafað til
lengri tíma en eins
árs. Þegar forsetinn
synjaði lögum um
fjölmiðlafrumvarpið
staðfestingar árið
2004 skrifuðu tæplega
32 þúsund manns
undir áskorun til
hans um að vísa því til
þjóðaratkvæðagreiðslu.
Spurður hvort forsetinn
muni vísa markílfrumvarpinu
í þjóðaratkvæðagreiðslu seg-
ir Ólafur ómögulegt að segja til
um það. „Hann er algjörlega
óútreiknanlegur. Ég treysti
mér ekki til að giska á
það.“ n
10 lengstu undirskriftalistarnir
n Íslendingar hafa reynt að hafa áhrif í
Freyr Bjarnason
freyr@dv.is „Það eru engar
almennar
reglur um hvenær
hann synjar, held-
ur hefur hann reynt
að rökstyðja það
sérstaklega í hvert
skipti og sumir hafa
gagnrýnt að þar reki
sig svolítið hvað á
annars horn.
1 Flugvöllinn
áfram í
Vatnsmýri
Ár: 2013 Vefsíða: Lending.is Skorað á: Reykja­
víkurborg og Alþingi Undirskriftir: 69.802
Nánar: Hinn 8. júlí 2013 var stofnað félagið
Hjartað í Vatnsmýrinni í þeim tilgangi að tryggja
landsmönnum óskertar flugsamgöngur í Vatns­
mýrinni. Hafin var undirskriftasöfnun þar sem lagst
var gegn þeim áformum að flugvallarstarfsemi víki
úr Vatnsmýrinni.
Framhaldið: Enn er óvissa um hvort flugvöllurinn
verður áfram í Vatnsmýrinni. Nýlega sögðust tæp
78% Íslendinga vera því andvíg að neyðarbraut
verði lokað á Reykjavíkurflugvelli. Beðið er álits
flugvallarnefndar, undir stjórn Rögnu Árnadóttur,
fyrrverandi ráðherra, sem á að móta framtíðar­
tillögur um flugvöllinn.
2 Á móti
Icesave II
Ár: 2009–2010 Vefsíða: Indefence.is
Skorað á: Forseta Íslands Undirskriftir: 56.089
Nánar: Talsmenn samtakanna InDefence
hvöttu forseta Íslands til að samþykkja ekki
Icesave­samning númer tvö. Áskorunin hljóðaði
svo: „Ég skora á forseta Íslands, herra Ólaf
Ragnar Grímsson, að synja nýjum Icesave­lög­
um staðfestingar. Ég tel að það sé sanngjörn
krafa að sú efnahagslega byrði sem ríkisábyrgðin leggur á íslenskan almenning og framtíðar­
kynslóðir þessa lands, verði borin undir íslensku þjóðina í þjóðaratkvæðagreiðslu.“
Framhaldið: Ólafur Ragnar Grímsson vísaði málinu í þjóðaratkvæðagreiðslu, þeirri fyrstu í
sögu lýðveldisins eftir að forseti beitti málskotsrétti. Vísaði hann m.a. til þess hversu mörgum
undirskriftum var safnað. Í þjóðaratkvæðagreiðslunni höfnuðu yfir 93% þeirra sem mættu á
kjörstað samningnum.
stórum málum n Flestir hafa krafist þess að hafa flugvöllinn áfram í Vatnsmýrinni
Ólafur Ragnar Grímsson
Hefur þrívegs synjað lögum
frá Alþingi staðfestingar.
MyNd SiGtRyGGUR ARi